Gratis

Voor de gelijknamige plaats in Ohio, zie Gratis (Ohio).

Gratis is een term uit het Latijn en wordt gebruikt in diverse Romaanse en Germaanse talen (zoals Nederlands, Afrikaans, Deens, Duits, Engels, Frans, Fries, Noors, Portugees, Spaans, Zweeds) in de betekenis van 'kosteloos'; ergens niet voor hoeven te betalen.

Vaak wordt de term in een commerciële omgeving gebruikt waar men cadeau bedoelt, vanwege de positieve connotatie; dit gebruik van het woord gratis is echter strikt gesproken niet juist omdat men vaak voor zo'n cadeau moet betalen (nu 25% extra gratis of nu een gratis CD bij een pak cornflakes) door iets anders te kopen. Maar deze zinnen verkopen beter dan nu door een grotere verpakking effectief 20% goedkoper of nu een CD cadeau bij een pak cornflakes.

Als je iets wilt hebben dat echt gratis is kun je terecht in een weggeefwinkel die verwarring veroorzaakt door spullen echt gratis aan te bieden.

Betalen voor gratis?

Het is in onze moderne wereld bijna niet voor te stellen dat veel dingen gratis zijn. Vaak wordt er dan ook voor betaald. Voorbeelden zijn: licht, water, vuur, fruit, vlees en kaas. Vaak geven gemak en luxe de doorslag, waardoor er toch betaald wordt. Zo was er in eerste instantie alleen overdag licht, was het water onhygiënisch, het vuur ging vaak uit, het vlees was moeilijk te vangen, en duurt het relatief lang om een koe te melken.

De prijzen voor deze niet gratis producten zijn ongeveer:

• Daglicht is gratis, maar voor elektrische verlichting moeten stroomkosten worden betaald, ongeveer 0,18 cent per kilowattuur, dit zijn de kosten om 10 lampen van elk 100 watt een uur te laten branden. Voor een woonkamer zullen in de meeste gevallen een paar lampen van in totaal 100 watt voldoende zijn). Ook de lamp zelf kost natuurlijk geld.
• Water uit de kraan: 1,60 euro per m³ (In België krijgt men 15m³ water gratis per gedomicilieerde.)
• Vuur, dat wil zeggen brandstof voor een aansteker: 1 euro per aansteker
• Fruit: 3 euro per kilo
• Vlees: 5 euro per kilo
• Kaas: ongeveer 7 euro per kilo, afhankelijk van de kwaliteit

Deze prijzen zijn gebaseerd op schattingen en moeten naar realiteit worden bijgesteld.

Zie ook

• freeware versus free software
• gratis openbaar vervoer
• gratis krant

Trivia

In 1966 smeedde Robert Heinlein het begrip There Ain't No Such Thing As A Free Lunch, wat wil zeggen dat er voor gratis zaken achteraf betaald zal moeten worden.