Kamp Rees

Kamp Rees (ook Arbeitslager Groin) was in de Tweede Wereldoorlog van 1944 tot 1945 een concentratiekamp in Duitsland. Kamp Rees is gelegen nabij het dorp Rees in Duitsland, vlak over de Nederlandse grens bij de Rijn, in het buurtschap Groin. De grenzen van het kampterrein werden bepaald door een moerasgebied, bosschages en een tramlijn aan de voorzijde.

De locatie van Kamp Rees was een uit 1850 stammende dakpannenfabriek. Deze fabriek was in handen van de familie Boers. Het terrein was als kamp in gebruik van november 1944 tot 23 maart 1945. Op 18 december 1944 kreeg het kamp officieel de status "Lager", met als naam ‘Ausländerlager Groine, Bauabschnitt Röhrig, Einheit Heinze’. Deze naam werd afgeleid van de kampleiders. Gedurende het bestaan van het kamp zaten er in totaal 3.500 mannen van verschillende nationaliteiten gevangen. Het kamp was geen Straflager, maar een Arbeitslager. De gevangen moesten er dwangarbeid verrichten.

Omstandigheden

De omstandigheden in het kamp waren slecht. Het was een modderig terrein, met slechts één werkende pomp en een paar geïmproviseerde latrines. De gevangenen sliepen veelal in tenten en kleding was een schaars goed. Deze werden niet door de kampleiding verstrekt, waardoor de gevangen, veelal haastig opgepakt tijdens razzia's, het met hun eigen kleding moesten doen. Het dagelijks rantsoen bestond uit verdunde aardappelsoep en Duitse 'Kuch', die verstrekt werden na de werkdag. Hierdoor werden veel gevangenen ziek. Net als in andere kampen was er een vaste dagelijkse routine. Deze bestond uit:

Om 06.15 uur reveille.

Om 07.15 uur aantreden voor het appel.

Om 07.30 uur appel.

Om 07.45 uur afmars naar het werk.

Om 08.00 uur begin van de arbeid.

Van 12.00 uur tot 13.00 uur rust.

Van 13.00 uur tot 16.00 uur werken.

Om 16.00 uur afmars, terug naar het kamp.

Om 18.30 uur, afhalen van brood of soep.

De kampleiding bestond uit twee kampleiders, Peter B. Rörhig en Arnold F. Heinze. Kamparts was dr. Hans. O. E. Brunner. Daarnaast waren er een dertigtal SA-bewakers die samen met de Grüppenfuhrers het bevel hadden over de te werk gestelde gevangenen op verschillende locaties rondom het terrein. De behandeling van de gevangen was slecht. Bij ongehoorzaamheid of uitputting werden er vaak stokslagen gegeven. Soms tot de gevangene stierf. Het totaal aantal doden is gesteld 247, maar andere schattingen gaan uit van meer dan 300.

Hulp van buitenaf

Ondanks dat de bewaking streng was, slaagden velen erin om hulp door middel van levensmiddelen te bieden. Vanaf december 1944 slaagden de eerste gevangen in hun ontsnappingspogingen. Zij werden opgevangen door de familie Venhorst in Nederland. Uiteindelijk heeft deze familie een ondergronds netwerk opgezet om de gevangen te begeleiden bij hun ontsnapping. Het totale aantal succesvolle ontsnappingen is niet bekend.

Herkomst van de gevangenen

Het grootste deel van de gevangenen bestond uit Nederlanders, onder andere uit Haarlem, Scheveningen, Den Haag, Leiden, Delft, Rotterdam, Twello, Arnhem en Apeldoorn. Daarnaast waren er ook andere nationaliteiten, zoals Russen, Roemenen, Polen, Fransen en Italianen.

Bevrijding

Het dorp Rees werd op 23 maart 1945 platgebombardeerd door de Engelsen en de Schotten (51th “Highland Division”). Twee dagen later, op 25 maart 1945 om 12:00 werd het kamp bevrijd en werden de nog aanwezige Duitsers gevangengenomen. Er werd een tentenkamp opgezet voor de gevangenen. De Nederlanders werden uiteindelijk via het plaatsje Kevelaer teruggebracht naar de plaatsen van herkomst.

Monumenten en begraafplaatsen

Op 2 december 2004 werd in Apeldoorn het monument 'De Dwangarbeider' onthuld. Het beeldje, ontworpen door Tirza Verrips, is bevestigd aan een van de zuilen van het stadhuis aan het Marktplein. De lijst met begraafplaatsen van de slachtoffers is lang (zie externe link).

Externe links

• http://members.chello.nl/~a.horlings/rees.html Groot aantal persoonlijke verhalen van overlevenden.
• http://www.dwangarbeidersapeldoorn.nl/
• http://www.dwangarbeidersapeldoorn.nl/begraafplaatsen-2/ Lijst met begraafplaatsen