Impressions Rhapsodiques: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k N.a.v. hernoeming/verwijdering categorie |
- fragmenten partituur en gekopieerde tekst |
||
| Regel 14: | Regel 14: | ||
| onderschrift2= Eiland in het Markermeer |
| onderschrift2= Eiland in het Markermeer |
||
}} |
}} |
||
'''Impressions Rhapsodiques (De Markerwaard - IJsselmeer Impressies)''' is een compositie voor [[Fanfare (orkest)| |
'''Impressions Rhapsodiques (De Markerwaard - IJsselmeer Impressies)''' is een compositie voor [[Fanfare (orkest)|fanfare]] van de [[Nederland]]se componist [[Kees Vlak]]. Dit werk werd geschreven voor de officiële opening van het nieuwe cultureel centrum van de gemeente [[Marken (Markermeer)|Marken]]. |
||
== Thema == |
|||
Dit werk werd speciaal geschreven om zijn première te beleven bij de officiële opening van het nieuwe cultureel centrum van de gemeente [[Marken (Markermeer)|Marken]]. De aanduiding "rhapsodiques" heeft betrekking op de verwerking van het volksliedje ''De zevensprong'', waarvan motieven in deze compositie gebruikt zijn. Het werk heeft twee ondertitels, namelijk ''IJsselmeer Impressies'' en ''De Markerwaard''. De componist heeft dit werk namelijk opgevat als een muzikaal protest tegen de voorgenomen inpoldering van de Marken. Daarmee voegde hij zich bij die vele componisten en dichters die door middel van hun werken willen waarschuwen voor het gevaar dat de mens aan zijn eigen uitvindingen te gronde zal gaan (bijvoorbeeld: [[Johann Wolfgang von Goethe]]: "[[De tovenaarsleerling (ballade)|Der Zauberlehrling ("De tovenaarsleerling")]]" (1797); [[Paul Dukas]]: "L'apprenti sorcier", symfonisch scherzo (1897)). Daarom heeft de componist geprobeerd om in deze compositie zijn indrukken van Marken – waar hij zelf woonde – weer te geven. |
|||
Hierbij is zijn eerste en voornaamste indruk de oase van rust en historie, die verschillende vissersplaatsen aan de voormalige [[Zuiderzee]] en Marken in het bijzonder vormen, te midden van verstedelijking, industrialisering en verkeer. |
|||
Het werk bestaat echter niet alleen uit idyllische muziek. De bedreiging van de inpoldering, waardoor er te Marken eventueel een luchthaven zou komen, wordt herhaalde malen naar voor gebracht. |
|||
== Muziek == |
|||
[[Bestand:Eiland Marken - Kerkbuurt 1900.jpg|thumb|260px|De kerkbuurt van Marken omtrent 1900]] |
|||
Compositorisch gezien is het geheel opgebouwd op een [[Motief (muziek)|motief]] van drie tonen, die corresponderen met de drie lettergrepen van '''Mar–ker–waarder'''. |
|||
[[Bestand:Kees Vlak Impressions Rhapsodiques1.png]] |
|||
Uit dit motief worden de verschillende [[Thema (muziek)|thema's]] ontwikkeld. De thema's tonen een grote verscheidenheid en zouden van middeleeuws tot hedendaags gerangschikt kunnen worden. Bij de ontwikkeling van de thema's maakt de componist zich soms los van de metriek en sommige fragmenten worden opgebouwd door het willekeurig samenvoegen van verschillende elementen. Ook wat betreft de notatie zijn enkele voor de harmonie- en fanfaremuziek ongebruikelijke aanduidingen gebruikt. |
|||
Vooraleer het werk hier volledig besproken werd, zijn hier enkele varianten van het hoofdmotief, die doorheen de compositie gebruikt worden. |
|||
{| class="wikitable" |
|||
! De omkering !! De [[figuratie (muziek)|figuratie]] van de [[omkering]] !! De [[interval (muziek)|interval]]varianten |
|||
|- |
|||
| [[Bestand:Kees Vlak Impressions Rhapsodiques2.png]] || [[Bestand:Kees Vlak Impressions Rhapsodiques-part3.png]] || [[Bestand:Kees Vlak Impressions Rhapsodiques4.png]] |
|||
|} |
|||
{| class="wikitable" |
|||
! Combinatie van [[interval (muziek)|interval]]variant en [[figuratie (muziek)|figuratie]]!! De verwerking tot hoofdthema !! De verwerking tot secundaire thema's |
|||
|- |
|||
| [[Bestand:Kees Vlak Impressions Rhapsodiques5.png]] || [[Bestand:Kees Vlak Impressions Rhapsodiques6.png]] || [[Bestand:Kees Vlak Impressions Rhapsodiques7.png]] |
|||
|} |
|||
[[Bestand:Eiland Marken - Visser 1900.jpg|thumb|260px|Een Nederlandse visser van het Eiland Marken tussen 1890 en 1905]] |
|||
Ook bij andere neventhema's werd zo veel mogelijk van de [[Terts (muziek)|terts]]afstand uitgegaan. <br /> |
|||
Het werk begint met een [[psalm]] "[[lento (muziekterm)|lento]] religioso" die de eeuwenoude geschiedenis en het religieuze karakter van de bevolking van Marken weergeeft. |
|||
[[Bestand:Kees Vlak Impressions Rhapsodiques8.png]] |
|||
Daarna volgt een korte overgang. |
|||
[[Bestand:Kees Vlak Impressions Rhapsodiques9.png]] |
|||
Een herhaalde aanzwellende [[Dissonantie (muziek)|dissonant]] in het scherpe koper en slagwerk, verbreekt plots de serene sfeer. Dit ''noodlotmotief'' beeldt de bedreiging van de [[Droogmakerij|inpoldering]] uit. |
|||
Hierna volgt een gedeelte waarin de natuurelementen, in het bijzonder het omliggende water, de uitgestrektheid ervan en het grimmige, steeds wisselende golvenspel, worden uitgebeeld. De componist heeft hier de metrische inleiding los gelaten en laat de diverse secties van het orkest na elkaar inzetten. Daarbij spelen ze [[triller]]s, razendsnelle op en neer gaande [[melodie|melodische]] lijnen of varianten zoals in d (De combinatie van [[Interval (muziek)|interval]]variant en [[figuratie (muziek)|figuratie]]). Deze opbouw, die tevens het onsamenhangend geharrewar rond de beslissing omtrent de inpoldering symboliseert, mondt aan het cijfer (4) uit in de figuratie van variant b (De figuratie van de omkering). |
|||
Dit motief dringt zich tussen het muzikaal materiaal, dat de elementen voorstelt. Bij cijfer (5) gaan ook de trompetten meespelen. Zij voeren het hoofdmotief uit, dat stilaan de elementen verdringt. Dit deel duurt relatief lang, om de uitgestrekte watervlakte en de omvang van het probleem aan te geven. Het onberekenbare en grillige spel der elementen neemt ten slotte af en onmiddellijk horen we weer het dreigende motief van de inpoldering, gevolgd door een laatste nagalm van de elementen. |
|||
Na een sombere overgang, opgebouwd uit het hoofdmotief in het basregister, komt de liefelijke zijde van Marken en het IJsselmeer aan de beurt: een romantisch thema (De verwerking van het hoofdthema) op innemende wijze gespeeld door de bugels en hoorns, een wandeling uitbeeldend op een windarme zomers zondagmiddag over de dijk en langs de weilanden enerzijds en het water met zijn rietvogels anderzijds, terwijl honderden witte zeilen zich langzaam over het uitgestrekte water voortbewegen. Lang duurt dit echter niet. Moderne invloeden doorbreken al gauw dit tafereel. |
|||
Het [[Tempo (muziek)|tempo]] wordt aanzienlijk verhoogd, het [[ritme]] wordt onrustig en onevenwichtig. Het geheel wordt gejaagd, het ritme van de grote steden wordt opgedrongen. Hier horen we de secundaire thema's (De verwerking tot secundaire thema's) met de talrijke [[maatsoort]]wisselingen. Midden in dit gedeelte komen er motieven uit het Oudhollandse liedje ''De zevensprong'', als een soort verzet tegen de nieuwigheden. Dit lied wordt echter spoedig weer verdrongen door nog meer gejaagde en opdringerige invloeden. |
|||
Alhoewel alle thema's die hier gebruikt worden ontleend zijn aan het hoofdmotief, zijn er toch vaak grote contrasten merkbaar. Dit symboliseert de meningsverschillen omtrent het nut en de wenselijkheid van de inpoldering. Zal men nog in staat zijn de inpoldering te stoppen? |
|||
De componist spreekt deze hoop uit door het hoofdmotief een vredige discussie te laten beginnen met het beginmotief van ''De zevensprong''. |
|||
[[Bestand:Kees Vlak Impressions Rhapsodiques10.png]] |
|||
Ook het hoofdthema komt nog terug maar wordt eerst verdrongen door een herinnering aan het woelige water, vooraleer het weerklinkt als een overwinnend slot. Als het ooit mocht gebeuren dat de inpoldering niet verder zal worden uitgevoerd moet de compositie hier eindigen (in de partituur staat dit vermeld als fine met een vraagteken). Het is echter nog niet zover en daarom treedt het noodlotmotief weer op, gevolgd door een generale pauze, waarna de droevige psalm het werk besluit. |
|||
== Orkestratie == |
|||
{| class="wikitable" |
|||
! Houtinstrumenten !! Koperinstrumenten !! Strijkinstrumenten !! Slagwerk (Percussie) |
|||
|- |
|||
| [[sopraansaxofoon]]s I+II || [[Bugel|flügelhorn]] in es || [[contrabas]]sen || [[pauk]]en |
|||
|- |
|||
| [[altsaxofoon]]s I+II || [[Bugel|flügelhorn]] solo+I+II+III || || [[glockenspiel]], [[xylofoon]] |
|||
|- |
|||
| [[tenorsaxofoon]]s I+II || [[cornet (muziekinstrument)|cornetten]] I+II+III || || [[grote trom]], [[kleine trom]] |
|||
|- |
|||
| [[baritonsaxofoon]] || [[Hoorn (muziekinstrument)|hoorns]] I+II+III+IV || || [[crashbekken]], [[hangend bekken]] |
|||
|- |
|||
| || [[trombone]]s I+II+III || || [[tamboerijn]] |
|||
|- |
|||
| || [[Bariton (instrument)|bariton]] (vioolsleutel) I+II || || |
|||
|- |
|||
| || [[eufonium]] || || |
|||
|- |
|||
| || [[Tuba (instrument)|tuba]] I in Es || || |
|||
|- |
|||
| || [[Tuba (instrument)|tuba]] II in Bes || || |
|||
|} |
|||
{{Appendix|2= |
{{Appendix|2= |
||
Huidige versie van 10 feb 2019 om 00:35
| Impressions Rhapsodiques De Markerwaard - IJsselmeer Impressies | ||||
|---|---|---|---|---|
| Componist | Kees Vlak | |||
| Soort compositie | Fantasie | |||
| Gecomponeerd voor | fanfareorkest | |||
| Compositiedatum | 1981 | |||
| Première | 1981 | |||
| Duur | ± 12 minuten | |||
| ||||
Eiland in het Markermeer
| ||||
| ||||
Impressions Rhapsodiques (De Markerwaard - IJsselmeer Impressies) is een compositie voor fanfare van de Nederlandse componist Kees Vlak. Dit werk werd geschreven voor de officiële opening van het nieuwe cultureel centrum van de gemeente Marken.
Bronnen, noten en/of referenties
|