Haecceitas

Haecceitas (uit het Latijn, in het Nederlands: ‘Ditheid‘) is een begrip uit de filosofische vaktaal, gebruikt door Johannes Duns Scotus en na hem door zijn volgelingen in dezelfde denkrichting. Haecceitas betekent het specifieke van een uniek objekt in tegenstelling tot het begrip Quidditas, dat juist de algemene eigenschappen van een objektklasse beschrijft.

In de scholastiek werd door Thomas van Aquino, in navolging van Aristoteles, het individuele als een speciaal geval van het algemene gezien. Het unieke werd wetenschappelijk niet bespreekbaar geacht. De kern van de leer van de haecceitas baseerde zich nu juist op de gedachte, dat het individuele bestaan niet een gebrek aan het algemene is, maar een volkomenheid. Ze was eenmalig en bijzonder. Men kon daarop alleen maar wijzen en zeggen: ‘Dat daar‘. Daardoor kreeg de tot dan toe als tweederangs bekeken individualiteit een groter gewicht. Het unieke werd nu als een positief Zijn gezien. Daarenboven werd het individuele, het bijzondere, tegenover het Algemene, juist het Volkomene. Het individu bezat zo een zelfstandige realiteit, een niet verder afleidbaar feit.

In het verleden bestond op de Nederlandse televisie een actualiteitenprogramma met de naam 'Hier en Nu'. Dit leek vooral te verwijzen naar het unieke karakter van de actualiteiten die het bracht.