Hogedrukpan
Een hogedrukpan, ook wel snelkookpan of pressure cooker genoemd, is een pan waarin levensmiddelen onder druk worden gekookt, waarbij de kooktemperatuur hoger is dan 100 ° Celsius en de gerechten eerder klaar zijn.
Een hogedrukpan wordt tegenwoordig gemaakt van roestvrij staal of aluminium. Het deksel zit met een goed afdichtend rubber en een klemconstructie (bajonetsluiting) aan de pan vast. Bovenin het deksel zit een klep waaruit de stoom kan ontsnappen. De klep wordt dichtgehouden door een gewicht, waarmee de druk geregeld kan worden. Naast deze klep heeft men meestal nog een klein breekplaatje of rubber dopje dat uit het deksel gedrukt kan worden als de klep onverhoopt niet mocht werken. In 1679 werd de snelkookpan door Denis Papin uitgevonden, in 1915 verscheen de eerste aluminium hogedrukpan, in 1937 bracht Alfred Vischler een kleine hogedrukpan op de markt die bedoeld was voor de moderne keuken.
De pan, die een inhoud heeft van rond de 3 liter wordt voor het koken gevuld met een dun laagje water van ongeveer 1 cm. Op de bodem komt een treefje te staan, met daarop een of meer houders waarin groenten, aardappelen of vlees kunnen worden gedaan.
Als de pan afgesloten wordt en verwarmd wordt, loopt de temperatuur van het water op. Bij 100 ° gaat het water koken en begint de pan te sissen. Vervolgens zorgt de verhoogde druk ervoor dat het deksel afsluit. Nu kan de druk in de pan toenemen, tot de ingestelde druk (door middel van een gewichtje) bereikt is en nu blaast de stoom via dit overdrukklepje. Door de hogere druk kan de temperatuur van het water en van de stoom die in de pan zit oplopen tot 120 ° Celsius, waardoor de gerechten veel sneller gaar zijn. Men moet de warmtebron zodanig afstellen dat er wel stoom wordt afgeblazen, maar ook niet teveel, omdat men kookt met relatief weinig water. Afkoelen van de pan moet voorzichtig geschieden omdat de temperatuur hoog is en men zich kan branden aan eventueel ontsnappende stoom.
De hogedrukpan is zuinig met energie. Weliswaar is het een zware pan met een grote warmtecapaciteit, maar er hoeft maar weinig water aan de kook te worden gebracht. Het voedsel wordt bij een temperatuur boven 100°C bereid, zodat het aanzienlijk sneller gaar is dan met gewoon koken. Daardoor blijven ook meer vitaminen intact.
Naast bereiding van traditionele maaltijden kan de hogedrukpan ook worden gebruikt voor de bereiding van vleesbouillon. Die hoeft dan geen 3 uur maar slechts 40 minuten te koken.
Kampeerders en bergbeklimmers die op grote hoogte willen koken, gebruiken vaker een hogedrukpan. Op grote hoogte is de luchtdruk namelijk zoveel lager dat water bij een veel lagere temperatuur kookt. Koken in water maakt het voedsel dan niet gaar en wat erger is, eventuele ziektekiemen worden dan niet onschadelijk gemaakt.
Een andere manier van energiezuinig koken is de hooikist.