Brontekst bekijken van Tasmanië

{{Infobox deelstaat Australië
| deelstaat1 = Tasmanië
| deelstaat2 = Tasmanië
| vlag = Flag of Tasmania.svg
| vlagartikel = Vlag van Tasmanië
| wapen = Tasmania Coat of Arms.svg
| kaart = Tasmania in Australia.svg
| naaminlandstaal = Tasmania
| hoofdstad = [[Hobart (Australië)|Hobart]]
| oppervlakte = 68.401
| pctwater = 
| inwoners = 571.165
| datum_inw = 31-3-2022<ref>Australian Bureau of Statistics</ref>
| dichtheid = 7,8
| tijdzone = [[UTC+10]]
| zomertijd = [[UTC+11]]
| afkorting = Tas.
| iso = AU-TS
| telzone = 61(0)3
| voetnoot = <sup>1</sup> Bron: Australian Bureau of Statistics
}}
{{Infobox werelderfgoed
| soort = gemengd
| naam = Tasmaanse wildernis
| afbeelding = Cradle Mountain Behind Dove Lake.jpg
| onderschrift = Cradle Mountain achter Dove Lake
| land = {{AU}}
| regio = Azië en de Grote Oceaan
| criteria = iii, iv, vi, vii, viii, ix, x
| UNESCO volgnr. = 181
| inschrijving = 1982
| uitbreiding = 1989
}}

'''Tasmanië''' ([[Engels]]: ''Tasmania'') is een [[eiland]] en [[Deelstaat|staat]] van het [[Australië (land)|Gemenebest van Australië]]. Het ligt 240 kilometer (150 mijl) ten zuidoosten van het Australische vasteland en is ervan gescheiden door de [[Straat Bass]]. De hoofdstad van Tasmanië is [[Hobart (Australië)|Hobart]]. Het eiland wordt gezien als scheiding tussen [[Grote Oceaan|Grote]] en [[Indische Oceaan]]. Langs de westkust stroomt de [[Zeehanstroom]], langs de oostkust de [[Oost-Australische stroom]].

In Tasmanië spreekt men vooral Engels, maar er wordt ook nog [[Wororan]] gesproken, een taal van [[Aborigines (Australië)|Aboriginals]].

== Geschiedenis ==
Tasmanië was het grootste deel van de afgelopen 100.000 jaar verbonden met het Australische vasteland. Daardoor werd het waarschijnlijk vrij snel bevolkt na de aankomst van de eerste ontdekkingsreizigers in Australië. De eerste Australiërs zouden reeds 60.000 jaar geleden op het continent kunnen zijn aangekomen. Tasmaniërs zagen eruit als donkere Afrikanen. Ze waren vrij groot: de mannen waren gemiddeld 1,63 tot 1,70 meter, maar sommigen waren tot 2 meter lang. De oudste archeologische vindplaatsen van het eiland zijn de Warreengrot, met vondsten van naar schatting 34.790 jaar oud, en de Parmerpar Meethaneergrot met vondsten die tussen 44.200 en 34.000 jaar oud zijn.

De [[stenen werktuigen]] van de Tasmaniërs waren vrij primitief in vergelijking met die van andere moderne mensen. Het eiland raakte ongeveer 8.000 jaar geleden opnieuw gescheiden van het vasteland. Dat maakte nadien nog een aanzienlijke ontwikkeling door, terwijl op Tasmanië sommige technieken, zoals die van werktuigen met [[handvat|heft]], zelfs verloren gingen.

De Tasmaniërs leefden als jagers en verzamelaars. Ze waren, naargelang de schatting, met tussen de 3.000 en 10.000 mensen. Er leefden verschillende stammen die regelmatig onderling oorlog voerden. De Tasmaniërs maakten zoals mensen elders kunst, onder andere [[rotskunst]].

De [[gouverneur]] van [[Nederlands-Indië]], [[Antonie van Diemen]], gaf [[Abel Tasman]] opdracht voor een ontdekkingsreis naar het vasteland van Australië. Op zijn reis ontdekte Tasman het later naar hem vernoemde eiland op 24 november 1642. Hij noemde het naar zijn opdrachtgever: [[Van Diemensland]]. Aan het einde van de 18e eeuw koloniseerden de Engelsen het eiland en brachten er Engelse en Ierse gedeporteerden onder. Nadat deze deportaties vanuit Engeland werden stopgezet, veranderden de Vandiemenslanders de naam van het eiland op 1 januari 1856 in 'Tasmanië', naar zijn Nederlandse "ontdekker".<ref>Robert Hughes, De Fatale Kust, p. 980, 981</ref> De hoofdstad [[Hobart (Australië)|Hobart]] is, na [[Sydney]], de oudste stad van Australië.

In 1803 kondigde de Engelse gouverneur, John Bowen, de krijgswet af. De oorspronkelijke Tasmaniërs ([[Aborigines (Australië)|Aboriginals]]) werden tot 1830 bijna volledig uitgeroeid. Er leven geen rechtstreekse afstammelingen van Tasmaniërs meer, enkel nog mensen die afstammen van vrouwelijke Tasmaniërs en Europeanen.<ref>Marc Vermeersch, ''De geschiedenis van de mens'', Boek 2, ''De maatschappij van jagers en verzamelaars'', p.127-136</ref> De laatste volbloed Tasmaanse, [[Trucanini]], stierf in mei 1876.<ref>Robert Hughes, De Fatale Kust, p. 734</ref>

== Natuur ==
=== Natuurbescherming ===
Hoewel het eiland de kleinste deelstaat is, zijn er ongeveer 500 zelfstandige beschermde gebieden, met een totale oppervlakte van 40% van de landoppervlakte van Tasmanië. Het eiland werd lange tijd gezien als vooruitstrevend op het gebied van de natuurbescherming, maar inmiddels is dat niet meer het geval.{{Bron?|Wie beweert dit? Dit is een duidelijke mening, waar echt een bron voor nodig is.|2018|11|24}}

Zo wordt de [[Styxvallei]] bedreigd door houtkapbedrijven en worden ook veel andere [[natuurgebied]]en die niet beschermd zijn, bedreigd met vernietiging. De status van de beschermde gebieden wordt zelfs als argument gebruikt om de ecologische diversiteit van de aangrenzende gebieden teniet te doen.{{Bron?|Wie beweert dit? Dit is een duidelijke mening, waar echt een bron voor nodig is.|2018|11|24}} Desalniettemin staat de [[Tasmaanse wildernis]] qua natuur en cultuur op de [[Werelderfgoedlijst]].

=== Roofbuideldieren ===
[[Bestand:Tasdevil large.jpg|links|miniatuur|Tasmaanse duivel]]
Op Tasmanië komen twee soorten [[roofbuideldieren]] voor. Zo is het eiland de enige plek waar de [[Tasmaanse duivel]] nog rondloopt, een 60&nbsp;cm lang, [[carnivoor|vleesetend]] en zwart-wit gekleurd [[buideldieren|buideldier]], bekend om zijn grote vraatzucht en wreedheid. Sinds eind 20e eeuw neemt het aantal Tasmaanse duivels zienderogen af. Dit is onder meer het gevolg van een tumorziekte. Een ander roofbuideldier dat hoofdzakelijk op Tasmanië wordt aangetroffen is de [[gevlekte buidelmarter]], een [[buidelmarters|buidelmarter]] van gemiddeld 35&nbsp;cm lengte met een wit gevlekte, lichtbruine kleur.

Tot begin jaren 30 van de 20e eeuw was Tasmanië ook het enige gebied waar de [[buidelwolf]] (of Tasmaanse tijger) zich nog ophield, maar het laatste exemplaar van dit eveneens tot de roofbuideldieren behorende dier stierf in 1936 in de dierentuin van Hobart.

=== Andere dieren ===
Tasmanië herbergt nog een aantal andere dieren die nergens anders (meer) voorkomen. De [[Pseudomys higginsi]] is een ongeveer 13&nbsp;cm groot [[knaagdieren|knaagdier]], dat vooral in de hoger gelegen bossen leeft. De [[roodbuikpademelon]] is een bruinachtige [[kangoeroes|kangoeroe]] van zo'n 60&nbsp;cm hoogte die alleen nog op Tasmanië rondspringt. De [[Tasmaanse borstelstaartkangoeroerat]] is een ruim 30&nbsp;cm lange, bruingrijze [[kangoeroeratten|kangoeroerat]] die slechts Tasmanië nog als leefgebied heeft en zich 's nachts en op de grond voortbeweegt.

==Verkeer en vervoer==
De belangrijkste luchthavens zijn [[Hobart International Airport]] en [[Launceston Airport]]. Op Tasmanië is geen personenvervoer per trein, wel is er een smalspoornet alleen bestemd voor het goederenvervoer. De [[Spirit of Tasmania]] is de veerboot naar [[Geelong]] en vertrekt vanuit [[Devonport (Tasmanië)|Devonport]]. Verder is er alleen openbaar vervoer per bus. De [[Tasman Highway]] en [[Midlands Highway]] zijn belangrijke wegen voor het verkeer.

== Zie ook ==
* [[Lijst van beschermde gebieden in Tasmanië]]
* [[Lijst van plaatsen in Tasmanië]]
* [[Tasmaniërs]]

== Externe links ==
* [https://web.archive.org/web/20070312173845/http://bennozuiddam.com/Tasfotos.htm Beautiful Tasmania], fotoimpressie vanuit de Tasmaanse studeerkamer van [[Benno Zuiddam]]
* [http://www.geschied.be/pagina15.html Geschiedenis van Tasmanië]

{{Appendix}}
{{Bibliografische informatie}}
{{Navigatie bestuurlijke indeling Australië}}
{{Navigatie werelderfgoed Australië}}
{{Coor title dms|42|3|20|S|146|36|58|E|type:isle_region:AU}}

[[Categorie:Tasmanië| ]]
[[Categorie:Eiland in de Tasmanzee]]
[[Categorie:Voormalige kolonie van het Verenigd Koninkrijk]]
[[Categorie:Werelderfgoed in Australië]]