Brontekst bekijken van Tengiz Sigoea

{{Infobox ambtsbekleder
| naam=Tengiz Sigoea
| nationaliteit = Georgië
| afbeelding    =
| opvolging     = [[Premier van Georgië]]
| start_periode = [[8 november]] [[1992]]
| eind_periode  = [[5 augustus]] [[1993]]
| leider        = [[Edoeard Sjevardnadze]]
| voorganger    = Tengiz Sigoea
| opvolger      = [[Otar Patsatsia]]
| opvolging2    = [[Premier van Georgië]] (waarnemend)
| start_periode2= [[6 januari]] 1992
| eind_periode2 = 8 november 1992
| leider2       = Edoeard Sjevardnadze (vanaf maart)
| voorganger2   = [[Besarion Goegoesjvili]]
| opvolger2     = Tengiz Sigoea
| opvolging3    = Lid presidium Staatsraad
| start_periode3= [[10 maart]] 1992
| eind_periode3 = [[16 oktober]] 1992
| leider3       = Edoeard Sjevardnadze
| opvolging4    = Lid Militaire Raad
| start_periode4= 6 januari 1992
| eind_periode4 = 10 maart 1992
| opvolging5    = Voorzitter Ministerraad
| start_periode5= [[15 november]] [[1990]]
| eind_periode5 = [[18 augustus]] [[1991]]
| voorganger5   = [[Nodari Tsjitanava]]
| opvolger5     = Besarion Goegoesjvili (premier)
| leider5       = [[Zviad Gamsachoerdia]]
| opvolging6    = Lid 3e [[Parlement van Georgië|parlement]]
| start_periode6= [[6 augustus]] 1993
| eind_periode6 = [[25 november]] 1995<br>Verkozen in 3e parlement op 11 oktober 1992, zitting na ontslag als premier
| geboren       = [[9 november]] [[1934]]
| geboren_in    = [[Lentechi (plaats)|Lentechi]], [[Georgische Socialistische Sovjetrepubliek|Georgische SSR]], [[Sovjet-Unie]]
| gestorven     = [[21 januari]] [[2020]]
| gestorven_in  = [[Tbilisi]], [[Georgië]]
| partner       = 
| partij        = Onafhankelijk
| extra portaal2= Georgië
}}
'''Tengiz Sigoea''' ([[Georgisch]]: {{lang|ka|თენგიზ სიგუა}}) ([[Lentechi (plaats)|Lentechi]], [[9 november]] [[1934]] – [[Tbilisi]], [[21 januari]] [[2020]]) was een [[Georgië|Georgisch]] [[politicus]]. Hij was in 1990-1991 voorzitter van de Ministerraad van de [[Georgische Socialistische Sovjetrepubliek|Georgische Sovjetrepubliek]], een functie die overeenkwam met het premierschap, en was hij van 1992 tot 1993 [[premier van Georgië]]. Tevens zat hij in de tussenperiode, na de staatsgreep in januari 1992 tegen de eerste president van Georgië [[Zviad Gamsachoerdia]], in de Militaire Raad die overging in de Staatsraad onder leiding van [[Edoeard Sjevardnadze]] waarin hij een van de vier leden van het presidium was en de rol van waarnemend premier had.

== Loopbaan == 
Tengiz Sigoea werd in 1934 geboren in het dorp [[Lentechi (plaats)|Lentechi]], het centrum van het [[Lentechi (gemeente)|gelijknamige district]] in de noordwestelijke bergregio Neder-[[Svanetië (gebied)|Svanetië]]. Hij volgde een opleiding aan het Polytechnisch Instituut van Georgië waar hij in 1957 afstudeerde als [[metallurgie|metallurgisch ingenieur]]. Na zijn afstuderen werkte hij tot 1959 als manager en afdelingshoofd bij de grote metallurgische fabriek van [[Roestavi]]. Daarna begon hij een academische en bestuurlijke carrière bij het Instituut voor Metallurgie van de Georgische Academie van Wetenschappen in Tbilisi. In 1962 behaalde hij daar zijn postdoctorale graad en werkte zich in de jaren daarna op van wetenschappelijk medewerker tot hoofd van het Pyrometallurgielaboratorium (1973-1980). Daarna was hij negen jaar adjunct-directeur van het Instituut voor Metallurgie, om daarna nog een jaar directeur te zijn, voordat hij de landelijke politiek in stapte.<ref name=bio>{{Citeer web | url=http://www.nplg.gov.ge/bios/ka/00008874/ | titel=Biografisch Woordenboek - Tengiz Sigua | bezochtdatum=2022-11-04 | werk=National Parliamentary Library of Georgia | taal=ka }}</ref> 

== Politiek == 
Tijdens de heropleving van het nationale zelfbewustzijn onder de Georgische bevolking eind jaren 1980 stapte Sigoea het Georgische politieke leven in. In 1990 werd hij voorzitter van het ''Roestaveli Genootschap'', genoemd naar de iconische Georgische dichter [[Sjota Roestaveli]], een rol die hij acht jaar zou vervullen. Op 28 oktober 1990 werden in de [[Georgische Socialistische Sovjetrepubliek|Georgische Sovjetrepubliek]] de eerste vrije [[Georgische Hoge Raadverkiezing 1990|verkiezingen voor de Hoge Raad]] gehouden, de voormalige Opperste Sovjet.

===Voorzitter Ministerraad===
De verkiezingen werden gewonnen door het coalitieverbond [[Ronde Tafel - Vrij Georgië]] onder leiding van dissident en nationalist [[Zviad Gamsachoerdia]].<ref name=cesko>{{citeer web | url=https://cesko.ge/static/res/old/other/9/9078.pdf | formaat=pdf | titel=Georgia - History of Elections 1990-2010 | paginas=Pag.6 | werk=CESKO Central Election Commission | datum=2010 | bezochtdatum=2022-11-04 | taal=en | archiefurl=https://ia902607.us.archive.org/28/items/2010-georgia-history-of-elections-1990-2010/2010%20-%20Georgia%20-%20History%20of%20elections%201990-2010.pdf | archiefdatum=2023-06-25 | dodeurl=nee }}</ref> Tengiz Sigoea werd op 15 november 1990 voorzitter van de Ministerraad, wat effectief neerkwam op de rol van minister-president. Op 9 april 1991 ondertekende hij de 'Wet op het Herstel van de Onafhankelijk van de Republiek van Georgië'. Het voorzitterschap van de ministerraad was van korte duur, want op 18 augustus 1991 nam Sigoea ontslag na hevige conflicten met Gamsachoerdia,<ref name=chap17>{{Citeer web | url=http://countrystudies.us/georgia/17.htm | titel=The Struggle for Control | auteur=Glenn E. Curtis | werk=Georgia: A Country Study - GPO for the Library of Congress | bezochtdatum=2022-11-04 | taal=en }}</ref> die intussen op 26 mei 1991 verkozen was tot de eerste president van de op die dag uitgeroepen Republiek van Georgië.

=== Coup 1991 ===
Gamsachoerdia had door zijn beleid naar aanleiding van de [[Augustusstaatsgreep in Moskou]] die hij niet afwees de [[Nationale Garde van Georgië|Nationale Garde]] alsmede de [[Mchedrioni]] tegen zich in het harnas gejaagd. Dit leidde tot muiterij bij de Nationale garde en protesten tegen Gamsachoerdia. Sigoea sloot zich daar bij aan in september 1991 en riep om Gamsachoerdia's vertrek.<ref>{{Citeer web| url=https://demokratizatsiya.pub/archives/12_1_12_1_DEVDARIANI.pdf | formaat=pdf| titel=Georgia: Rise and Fall of the Façade Democracy | auteur=Devdariani, Jaba| werk=From Shevardnadze to Saakashvili |paginas=Pag.91 | bezochtdatum=2022-11-04 | taal=en}}</ref><ref name=chap17/> De politieke onrust leidde eind 1991 tot een bloedige coup d'état die tot de eerste week van januari 1992 duurde. Hoofdrolspelers waren naast Nationale Garde-leider [[Tengiz Kitovani]] en Mchedrioni-leider [[Dzjaba Ioseliani]] ook Tengiz Sigoea.<ref name=dewaalcaucasus>{{citeer boek |achternaam=De Waal |voornaam=Thomas|datum=2010 |titel=The Caucasus, an introduction |url=https://archive.org/details/caucasusintroduc0000dewa |paginas=Pag.134 |edition=1e druk |uitgever=Oxford University Press|plaats=[[New York (stad)|New York]] |taal=en |isbn=978-0–19-539977-6 | bezochtdatum=2022-11-05 }}</ref> Hij bracht door zijn industriële achtergrond kapitaalkrachtige steun mee. Nog tijdens de coup werd de Militaire Raad opgericht,<ref name=interview /> een noodregering waarin de drie leiders van de coup zaten.{{refn|Jones, pagina 80-82.<ref name="jones" />}} Sigoea werd na het vertrek van Gamsachoerdia waarnemend premier en het parlement werd buiten werking gesteld. Binnen een paar dagen spraken Sigoea en Ioseliani met [[Edoeard Sjevardnadze]] aan boord te krijgen om de democratie in Georgië te herstellen.<ref>{{Citeer web| url=https://www.afr.com/politics/georgias-new-rulers-take-tough-line-on-dissent-19920109-k4r6m | titel=Georgia's New Rulers Take Tough Line On Dissent| werk=Australian Financial Review | datum=1992-01-09 | bezochtdatum=2022-11-05 | taal=en}}</ref>

=== Waarnemend premier 1992 ===
Begin maart 1992 ging Sjevardnadze overstag en keerde hij op 7 maart terug naar zijn Georgië waar hij groots werd onthaald. De coupplegers waren niet in staat zelf het land verder van de afgrond en totale anarchie te redden. Georgië werd nog nauwelijks officieel erkend, waaronder door de Verenigde Staten, waardoor het er geïsoleerd voorstond. Sigoea vertelde de Washington Post dat de voormalige Sovjet-buitenlandminister "ons substantieel kan helpen". De "hoge wereldreputatie" van Sjevardnadze moest daarbij helpen alsmede het regime na de staatsgreep van enige legitimiteit voorzien.<ref>{{Citeer web| url=https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1992/03/11/shevardnadze-to-head-georgias-ruling-body/6f671f96-5a61-46ed-bbee-bcae4d0027e4/ | titel=Shevardnadze to Head Georgia's Ruling Body| werk=Washington Post | datum=1992-03-11 | bezochtdatum=2022-11-05 | taal=en}}</ref> Vanaf 10 maart 1992 ging Sjevardnadze de Staatsraad voorzitten, waarmee de Militaire Raad werd opgeheven.

Sigoea nam zitting in het vierkoppige presidium van de Staatsraad waarin ook Sjevardnadze, Kitovani en Ioseliani zaten, en bleef waarnemend premier. Het presidium nam per unanimiteit besluiten en elk lid had een veto.<ref name=chap18>{{citeer web | url=http://countrystudies.us/georgia/18.htm | titel=The Military Council | auteur=Glenn E. Curtis | werk=Georgia: A Country Study - GPO for the Library of Congress | datum=1994 | bezochtdatum=2022-11-04| taal=en }}</ref> Pogingen om het parlement weer te reactiveren mislukten doordat het [[quorum]] niet werd behaald. In de zomer van 1992 begon de burgeroorlog in de autonome republiek [[Abchazië]] nadat de Staatsraad besloot troepen te sturen naar de buurt van de grens met Rusland om belangrijke infrastructuur in die omgeving tegen overvallen te bewaken. In een interview in 2001 liet Sigoea weten dat hij tegen de militaire operatie was en dat hij vond dat dit een taak was van het ministerie van binnenlandse zaken en niet van defensie. De militaire operatie leidde tot confrontaties met Abchazen waarmee de 13-maanden durende oorlog startte. Volgens Sigoea mislukte de operatie ook door eigenhandig ingrijpen van Sjevardnadze buiten de andere leden van het presidium om.<ref name=interview>{{Citeer journal | url=https://academiccommons.columbia.edu/doi/10.7916/d8-nsha-1w56 | titel=Interviews with Tengiz Sigua and Jaba Ioseliani | auteur=Billingsley, Dodge| journal=The Harriman Review | publisher=The Harriman Institute Columbia University | volume=13 | issue=3 | |jaar=12-2001 |paginas=Pag.23-25 | doi=10.7916/d8-nsha-1w56 | bezochtdatum=2022-11-04 | taal=en}}</ref>

=== Premier 1992 - 1993 ===
De Staatsraad riep onder leiding van Sjevardnadze nieuwe [[Georgische parlementsverkiezingen 1992|parlementsverkiezingen]] uit, die op 11 oktober 1992 werden gehouden. Sigoea werd als onafhankelijke kandidaat in het parlement gekozen via een districtsmandaat in de zuid-Georgische stad [[Marneoeli (stad)|Marneoeli]].<ref name=bio /> Sjevardnadze werd via een directe volksverkiezing, een eis van hem, tot voorzitter van het parlement gekozen en daarmee tot staatshoofd bij gebrek aan een president. De Staatsraad werd na deze verkiezingen opgeheven en Sigoea ging vanaf 8 november 1992 de eerste reguliere regering na de coup leiden als minister-president. Ook dit keer duurde het premierschap van Sigoea echter niet lang. De grootste taak van deze regering was het formuleren van een nieuwe grondwet en het doorvoeren van economische hervormingen, zoals de privatisering van staatsbedrijven, woningen en land, en belastinghervormingen.

Deze hervormingen maakte de al desperate staat van de economie van kwaad tot erger. In 1994 piekte de inflatie op meer dan 15.000% en tegen 1995 was de economie in enkele jaren tijd met 83% gekrompen.{{refn|Jones, pagina 188-189.<ref name="jones">{{cite book| last=Jones| first=Stephen| title=Georgia: A Political History Since Independence |publisher=I.B. Tauris, distributed by Palgrave Macmillan| year=2013| isbn=978-1-84511-338-4}}</ref>}} In de zomer van 1993 kreeg Sigoea te maken met een parlement dat de begroting van zijn regering afwees, en nam hij en het hele kabinet ontslag.<ref>{{Citeer web| url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1993-08-21-mn-26033-story.html | titel=World in Brief - Georgia : Parliament Elects New Prime Minister| werk=LA Times | datum=1993-08-21 | bezochtdatum=2022-11-04 | taal=en}}</ref>  Daarnaast trok de burgeroorlog in [[Abchazië]] een zware wissel. Na zijn ontslag nam Sigoea zitting in het parlement tot het einde van de termijn in 1995,<ref name=bio /> waarna hij niet meer in de politiek terugkeerde.

== Leven na de politiek ==
Ook al keerde Sigoea de politiek zijn rug toe en leidde tot zijn dood in 2020 een betrekkelijk teruggetrokken bestaan uit de publiciteit, de politiek achtervolgde hem nog enige tijd. In 1997 werd Sigoea veroordeeld voor het gebruiken van de oude Sovjet dollar-roebel wisselkoersen uit 1991 gedurende zijn bestuur waardoor de staat financiële schade leed. Sigoea beschuldigde president Sjevardnadze ervan deze zaak gefabriceerd te hebben om politieke redenen.<ref>{{citeer web | url=https://www.rferl.org/a/1141493.html | titel=Newsline - September 12, 1997 - Former Georgian Prime Minister Sentenced | werk=Radio Free Europe| datum=1997-09-12 | bezochtdatum=2022-11-04| taal=en }}</ref> In 2010 verklaarde Sigoea voor een staatscommissie die opnieuw onderzoek deed naar de dood van de afgezette president Gamsachoerdia op oudjaarsdag 1993 dat Gamsachoerdia onmogelijk zelfmoord gepleegd kon hebben, de officiële doodsoorzaak. Hij verklaarde daarbij dat Sjevardnadze gezegd zou hebben "ik heb Zviad Gamsachoerdia niet levend nodig", in antwoord op de mededeling dat de regering precies wist waar Gamsachoerdia uithing en dat hij op elk gewenst moment gearresteerd kon worden.<ref>{{citeer web | url=https://www.rferl.org/a/Commission_Probing_Circumstances_Of_Gamsakhurdias_Death_To_Question_Shevardnadze/1969184.html | titel=Commission Probing Circumstances Of Gamsakhurdia's Death To Question Shevardnadze | werk=Radio Free Europe| datum=2010-02-26 | bezochtdatum=2022-11-05| taal=en }}</ref> Op 21 januari 2020 overleed Tengiz Sigoea op 85-jarige leeftijd.

== Zie ook ==
* [[Premier van Georgië]]

{{Appendix|2=
{{References|2}}
}}

{{DEFAULTSORT:Sigoe, Tengiz}}
[[Categorie:Premier van Georgië]]