Gebruiker:Rodejong/Nieuw/Nederlandse molens op Bornholm
Nederlandse molens op het eiland Bornholm hebben sinds het eind van de achttiende eeuw dienst gedaan als korenmolens.
Ze werden typisch “hollænder” (Hollander) genoemd. De naam "Hollander" wordt in het Duitse taalgebied doorgaans gebruikt voor bovenkruiers. Misschien is die naam via Duitsland naar Denemarken gekomen. De eerste kwam op Christiansø te staan in 1761 en pas 30 jaar later in 1793 kwam de eerste op Bornholm te staan. De molen van Christiansø werd in 1851 verkocht aan Rønne en kreeg de naam: Frydenlund.
Er waren twee typen Hollanders op Bornholm. Een “jordhollænder” (grondzeiler), waar de houten staart die aan de kap bevestigd was de grond bereikte, zodat men op de grond de kap naar de wind kon draaien, en de “gallerihollænder” (stellingmolen). Hier liep men over een houten stelling om de kap te kunnen draaien. Andere molens op het eiland waren standerdmolens. Deze draaide men in zijn geheel, in tegenstelling tot de bovenkruiers waarvan alleen het bovenste gedeelte behoefde te draaien.
Van alle molens op Bornholm zijn er nu slechts drie watermolens, drie standerdmolens en elf bovenkruiers over. Eén standerdmolen uit 1629 is de oudste molen van Denemarken, daarnaast staat de grootste Nederlandse molen met de grootste wieken in Aarsdale. Hij is nog steeds werkzaam als windmolen maar wordt niet meer voor de meelproductie gebruikt. Negen van deze molens zijn monumenten.
- Watermolens
- Standerdmolens
- Nederlandse molens/bovenkruiers
- Kirkemøllen
- Myreagre Mølle
- Valsemøllen
- Saxebro Mølle
- Bakkemøllen
- Aarsdale Mølle *
- Gudhjem Mølle
- Stensby Mølle *
- Svanemøllen
- Kuremøllen
- Røbro Mølle
- (*Voorlopig genomineerd voor een eigen lemma)
Aarsdale mølle[bewerken | brontekst bewerken]
Årsdale mølle is onbetwist de trots van de oude Nederlandse molens op Bornholm. Het is de enige molen in Denemarken, die gedurende drie generaties onafgebroken in bedrijf is geweest sinds haar bouw in 1877. Tot grote blijdschap van Bornholmers en toeristen is de molen voor het publiek te bezichtigen geweest. De molen wordt nu gebruikt voor privé stroomvoorziening van de huidige eigenaar.
1877 - 1919[bewerken | brontekst bewerken]
H. P Mikkelsen, de grootvader van de huidige eigenaar liet in 1877 de molen en het stenen huis bouwen door molenbouwer Didrik Kjøller (1827-1915) en zijn vier zonen uit Nexø.[1] De molen kreeg een bakstenen omhuizing en had aanvankelijk een løghat (strokap?) met faggot? en een stofdoeken zeil op de wieken.
In 1880 bouwde hij een bakkerij, dat echter begin 1900 werd afgebroken. In 1904 werd het pakhuis gebouwd en een motor aangeschaft.
1919 - 1956[bewerken | brontekst bewerken]
Toen in 1919 Johannes Mikkelsen de molen van zijn vader H. P. Mikkelsen overnam, moderniseerde hij de molen. Het kruisysteem bovenop de kap wordt vanaf dan aangedreven door de wind met behulp van een windroos en zorgt ervoor dat het wiekenkruis op de wind komt te staan. Daarna word zelfzwichting op één roed geïnstalleerd. Twee jaar later werd er een nieuwe gietijzeren bovenas gestoken en de tweede roed tevens van zelfzwichting voorzien.
In 1929 werd een rollenkruiwerk aangeschaft en in 1939 werd er een nieuwe motor aangeschaft als vervanging voor de eerste motor. Deze werd in 1961 ook vervangen.
1956 - 2007[bewerken | brontekst bewerken]
Anthon Mikkelsen nam in 1956 de molen over van zijn vader en heeft op welwillende wijze, uit respect voor de status als monument[2], de molen in uitstekende staat gehouden. Grote renovaties leverden onder andere een nieuwe kap op alsook een nieuw Zelfkruimechanisme. In 1998 werd de windroos met bok vervangen.
2007-Heden[bewerken | brontekst bewerken]
Finn Mikkelsen, de vierde generatie van de familie, heeft de molen nu in beheer. Hij gebruikt de molen nu enkel voor stroomvoorziening van zijn woonhuis.
Stenby mølle[bewerken | brontekst bewerken]
Stenby Mølle is de oudst bewaarde Nederlandse molen op Bornholm. Het is klein in verhouding tot andere houten molens va diezelfde periode en niet zo rijkelijk van machinerie voorzien. Het heeft echter heden ten dagen een hoog beschermingswaarde tussen de andere beschermde molens.
De molen werd in 1857 gebouwd en is vanaf het begin met tegels bekleed geweest. In 1898 kreeg de molen een nieuwe eigenaar die de molen al snel moderniseerde, vermoedelijk met zelfkruiers en later een motor. In 1914 werd een Bakkerij gebouwd dat tot in de jaren '30 gefungeerd heeft. In 1940 kwam er een nieuwe motor. Aan het eind van de jaren '50 werd met de werkzaamheden gestopt, en de motor en motorhuis werden verwijdert.[3]
Bronnen, noten en/of referenties
|