Vasili Aleksandrovitsj Archipov

Vasili Aleksandrovitsj Archipov (Russisch: Василий Александрович Архипов) (Staraja Koepavna, oblast Moskou, 30 januari 1926 – Zjeleznodorozjny, 19 augustus 1998) was een hoge officier in de Sovjet-marine.

Tijdens de Cubacrisis in 1962 verhinderde hij door onder enorme druk zijn kalmte te bewaren de waarschijnlijke lancering van een of meer nucleaire torpedo's. Archipov bevond zich op een onderzeeboot die de opdracht had de Amerikaanse blokkade van Cuba te doorbreken. Toen zijn schip door Amerikaanse dieptebommen naar de oppervlakte werd gedwongen, dachten zijn collega hoge officieren op de onderzeeboot dat de oorlog tussen de Sovjets en de Amerikanen inmiddels was uitgebroken. Twee van de drie gezagvoerende officieren bepleitten daarom de inzet van nucleaire torpedo's tegen de Amerikaanse oorlogsschepen om zich uit deze bijzonder netelige situatie te redden. Als Archipov met hun visie had ingestemd, had zijn onderzeeboot dus nucleaire torpedo's op Amerikaanse schepen afgevuurd. De gevolgen zouden niet te overzien geweest zijn. Archipov hield echter zijn hoofd koel en gaf zijn veto voor dit plan. Daardoor ontbrak de noodzakelijke unanimiteit om kernwapens in te kunnen zetten. In plaats daarvan kwam de onderzeeboot naar de oppervlakte van de zee. De blokkade werd niet doorbroken en korte tijd later ontspande de situatie zich.

Door deze actie voorkwam hij met enige waarschijnlijkheid een kernoorlog.

Thomas Blanton (de toenmalig directeur van het National Security Archive) zei in 2002 ter gelegenheid van het feit dat de Cuba-crisis zich toen veertig jaar eerder had voorgedaan dat "een man met de naam Vasili Archipov de wereld heeft gered".