Zwaluwnestorgel

het Grenzing-Orgel te Brussel

Orgel uit de vm. Nieuwezijdskapel, nu te Jutphaas

Zwaluwnestorgel (1780) van Gerstenhauer in Monnickendam

Een zwaluwnestorgel is een pijporgel dat als een soort van "zwaluwnest" tegen een muur is opgehangen. Deze zwaluwnestorgels waren erg populair omstreeks 1500. Een bekend voorbeeld is het oude orgel van de Nieuwezijds Kapel te Amsterdam, nu in de RK Nicolaaskerk van Jutphaas (Nieuwegein). Een zeer laat voorbeeld, dat geen navolging heeft gekregen, is het Gerstenhauer-orgel (1780) in de Grote of Sint-Nicolaaskerk te Monnickendam.

In de Brusselse kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele, werd voor het nieuwe orgel ook voor een zwaluwnestorgel geopteerd. Men ziet dit vaak in grote kerken, wanneer men om akoestische redenen het orgel rechtstreeks in het kerkschip wil laten klinken.

In de dom van Keulen en in de dom van Trier hangen zwaluwnestorgels van de orgelbouwer Klais.

Recent, in 2014, werd door la Manufacture d'orgues Thomas (Stèr-Francorchamps - B) een nieuw, historisch geïnspireerd zwaluwnestorgel gebouwd in de basiliek van Tongeren.