Androdioecie: verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 16: Regel 16:
[[Bestand:Male Mating.gif|thumb|left|Zodra het mannetje een hermafrodiet herkent, begint hij de hermafrodiet met zijn staart af te tasten om de [[vulva]] te lokaliseren. Het mannetje tast vervolgens het gebied met zijn [[Spiculum (rondworm)|spicula]] af om de vulva te lokaliseren, penetreert en loost het sperma (bij ''Caenorhabditis elegans'')<ref>{{Citeer journal | vauthors = Loer CM, Kenyon CJ | title = Serotonin-deficient mutants and male mating behavior in the nematode ''Caenorhabditis elegans'' | journal = The Journal of Neuroscience | volume = 13 | issue = 12 | pages = 5407–17 | date = December 1993 | pmid = 8254383 | url = http://www.jneurosci.org/content/13/12/5407 | doi=10.1523/jneurosci.13-12-05407.1993}}</ref>]]
[[Bestand:Male Mating.gif|thumb|left|Zodra het mannetje een hermafrodiet herkent, begint hij de hermafrodiet met zijn staart af te tasten om de [[vulva]] te lokaliseren. Het mannetje tast vervolgens het gebied met zijn [[Spiculum (rondworm)|spicula]] af om de vulva te lokaliseren, penetreert en loost het sperma (bij ''Caenorhabditis elegans'')<ref>{{Citeer journal | vauthors = Loer CM, Kenyon CJ | title = Serotonin-deficient mutants and male mating behavior in the nematode ''Caenorhabditis elegans'' | journal = The Journal of Neuroscience | volume = 13 | issue = 12 | pages = 5407–17 | date = December 1993 | pmid = 8254383 | url = http://www.jneurosci.org/content/13/12/5407 | doi=10.1523/jneurosci.13-12-05407.1993}}</ref>]]
Bij dieren wordt androdioecie beschouwd als een belangrijke springplank in de overgang van dioecie naar hermafroditisme en vice versa.<ref name="weeks2012">{{cite journal | last1 = Weeks | first1 = SC | year = 2012 | title = The role of androdioecy and gynodioecy in mediating evolutionary transitions between dioecy and hermaphroditism in the Animalia | url = | journal = Evolution | volume = 66 | issue = 12| pages = 3670–3686 | doi = 10.1111/j.1558-5646.2012.01714.x | pmid=23206127}}</ref> Het komt onder andere voor bij de rondworm ''[[Caenorhabditis elegans]]''.
Bij dieren wordt androdioecie beschouwd als een belangrijke springplank in de overgang van dioecie naar hermafroditisme en vice versa.<ref name="weeks2012">{{cite journal | last1 = Weeks | first1 = SC | year = 2012 | title = The role of androdioecy and gynodioecy in mediating evolutionary transitions between dioecy and hermaphroditism in the Animalia | url = | journal = Evolution | volume = 66 | issue = 12| pages = 3670–3686 | doi = 10.1111/j.1558-5646.2012.01714.x | pmid=23206127}}</ref> Het komt onder andere voor bij de rondworm ''[[Caenorhabditis elegans]]''.

==Androdiocenische soorten==
Er zijn 115 androdiocenische diersoorten en ongeveer 50 androdiocenische plantensoorten bekend, zoals:<ref name="weeks2012" /><ref>{{cite journal | last1 = Weeks | first1 = SC | last2 = Benvenuto | first2 = C | last3 = Reed | first3 = SK | year = 2006 | title = When males and hermaphrodites coexist: a review of androdioecy in animals | url = | journal = Integrative and Comparative Biology | volume = 46 | issue = 4| pages = 449–464 | doi=10.1093/icb/icj048| pmid = 21672757 }}</ref>

===[[Anthozoa]] (Bloemdieren)===
*''[[Goniastra australensis]]''
*''[[Stylophora pistillata]]''

===[[Rondwormen]]===
'''[[Rhabditidae]] (Order [[Rhabditida]])'''
*''[[Caenorhabditis briggsae]]''
*''[[Caenorhabditis elegans]]''<ref name="stewart2002" />
*''[[Caenorhabditis tropicalis|Caenorhabditis sp. 11]]''
*''[[Oscheius myriophila]]''
*''[[Oscheius dolchura]]''
*''[[Oscheius tipulae]]''
*''[[Oscheius guentheri]]''
*''[[Rhabditis rainai]]''
*''[[Rhabditis sp. (AF5)]]''
*''[[Rhabdias nigrovenosum]]''
*''[[Rhabdias rubrovenosa]]''
*''[[Rhabdias ranae]]''
*''[[Entomelas entomelas]]''

'''[[Diplogastridae]] (Order Rhabditida)'''
*''[[Allodiplogaster sudhausi]]''<ref>{{cite journal |author =Fürst von Lieven A |year=2008 |title=''Koerneria sudhausi'' n. sp. (Nematoda: Diplogastridae); a hermaphroditic diplogastrid with an egg shell formed by zygote and uterine components |journal=Nematology |volume=10 |issue=1 |pages=27–45 |doi=10.1163/156854108783360087}}</ref>
*''[[Diplogasteroides magnus]]''<ref>{{cite journal |vauthors=Kiontke K, Manegold A, Sudhaus W |year=2001 |title=Redescription of ''Diplogasteroides nasuensis'' Takaki, 1941 and D. magnus Völk, 1950 (Nematoda: Diplogastrina) associated with Scarabaeidae (Coleoptera) |journal=Nematology |volume=3 |issue=8 |pages=817–832 |doi=10.1163/156854101753625317}}</ref>
*''[[Levipalatum texanum]]''<ref>{{cite journal |vauthors=Ragsdale EJ, Kanzaki N, Sommer RJ |year=2014 |title=''Levipalatum texanum'' n. gen., n. sp. (Nematoda: Diplogastridae), an androdioecious species from the south-eastern USA |journal=Nematology |volume=16 |issue=6 |pages=695–709 |doi=10.1163/15685411-00002798}}</ref>
*''[[Pristionchus|Pristionchus boliviae]]''<ref name=kanzaki2013>{{cite journal |vauthors=Kanzaki N, Ragsdale EJ, Herrmann M, Susoy V, Sommer RJ |year=2013 |title=Two androdioecious and one dioecious new species of ''Pristionchus'' (Nematoda: Diplogastridae): new reference points for the evolution of reproductive mode |journal=Journal of Nematology |volume=45 |issue=3 |pages=172–194 |pmc=3792836 |pmid=24115783}}</ref>
*''[[Pristionchus|Pristionchus fissidentatus]]''<ref>{{cite journal |vauthors=Kanzaki N, Ragsdale EJ, Herrmann M, Sommer RJ |year=2012 |title=Two new species of Pristionchus (Rhabditida: Diplogastridae): ''P. fissidentatus'' n. sp. from Nepal and La Réunion Island and ''P. elegans'' n. sp. from Japan |journal=Journal of Nematology |volume=44 |issue=1 |pages=80–91 |pmc=3593256 |pmid=23483847}}</ref>
*''[[Pristionchus|Pristionchus maupasi]]''<ref>{{cite journal |author =Potts FA |year=1908 |title=Sexual phenomena in the free-living nematodes |journal=Proceedings of the Cambridge Philosophical Society |volume=14 |pages=373–375}}</ref>
*''[[Pristionchus|Pristionchus mayeri]]''<ref name=kanzaki2013 />
*''[[Pristionchus|Pristionchus pacificus]]''
*''[[Pristionchus|Pristionchus triformis]]''<ref>{{cite journal |vauthors=Ragsdale EJ, Kanzaki N, Röseler W, Herrmann M, Sommer RJ |year=2013 |title=Three new species of ''Pristionchus'' (Nematoda: Diplogastridae) show morphological divergence through evolutionary intermediates of a novel feeding-structure polymorphism |journal=Zoological Journal of the Linnean Society |volume=168 |issue=4 |pages=671–698 |doi=10.1111/zoj.12041}}</ref>
*''[[Sudhausia|Sudhausia aristotokia]]''<ref name=herrmann2013>{{cite journal |vauthors=Hermmann M, Ragsdale EJ, Kanzaki N, Sommer RJ |year=2013 |title=''Sudhausia aristotokia'' n. gen., n. sp. and ''S. crassa'' n. gen., n. sp. (Nematoda: Diplogastridae): viviparous new species with precocious gonad development |journal=Nematology |volume=15 |issue=8 |pages=1001–1020|doi=10.1163/15685411-00002738 }}</ref>
*''[[Sudhausia|Sudhausia crassa]]''<ref name=herrmann2013 />
'''[[Steinernematidae]] (Order Rhabditida)'''
*''[[Steinernema hermaphroditum]]''

'''[[Allanotnematidae]] (Order Rhabditida)'''
*''[[Allantonema mirabile]]''
*''[[Bradynema rigidum]]''

'''[[Dorylaimida]]'''
*''[[Dorylaimus liratus]]''

===[[Nemertea]] (Snoerwormen)===
*''[[Prostoma eilhardi]]''

===[[Arthropoda]]===
'''''[[Laevicaudata]]'''''
*''[[Eulimnadia texana]]''<ref>{{cite journal |author1=Vicky G. Hollenbeck |author2=Stephen C. Weeks |author3=William R. Gould |author4=Naida Zucker |year=2002 |title=Maintenance of androdioecy in the freshwater shrimp ''Eulimnadia texana'': sexual encounter rates and outcrossing success |journal=Behavioral Ecology |volume=13 |issue=4 |pages=561–570 |doi=10.1093/beheco/13.4.561 }}</ref>
*''[[Eulimnadia africana]]''
*''[[Eulimnadia agassizii]]''
*''[[Eulimnadia antlei]]''
*''[[Eulimnadia braueriana]]''
*''[[Eulimnadia brasiliensis]]''
*''[[Eulimnadia colombiensis]]''
*''[[Eulimnadia cylondrova]]''
*''[[Eulimnadia dahli]]''
*''[[Eulimnadia diversa]]''
*''[[Eulimnadia feriensis]]''
*''[[Eulimnadia follisimilis]]''
*''[[Eulimnadia thompsoni]]''
*''[[Eulimnadia sp. A]]''
*''[[Eulimnadia sp. B]]''
*''[[Eulimnadia sp. C]]''

'''[[Kopschildkreeftjes]]'''
*''[[Triops cancriformis]]''<ref>{{cite journal | last1 = Zierold | first1 = T | last2 = Hanfling | first2 = B | last3 = Gómez | first3 = A | year = 2007 | title = Recent evolution of alternative reproductive modes in the'living fossil'Triops cancriformis | journal = BMC Evolutionary Biology | volume = 7 | issue = 1| page = 161 | doi=10.1186/1471-2148-7-161 | pmid=17854482 | pmc=2075510}}</ref>
*''[[Triops newberryi]]''
*''[[Triops longicaudatus]]''

'''[[Rankpootkreeften]]'''
*''[[Paralepas klepalae]]''
*''[[Paralepas xenophorae]]''
*''[[Koleolepas avis]]''
*''[[Koleolepas tinkeri]]''
*''[[Ibla quadrivalvis]]''
*''[[Ibla cumingii]]''
*''[[Ibla idiotica]]''
*''[[Ibla segmentata]]''
*''[[Calantica studeri]]''
*''[[Calantica siemensi]]''
*''[[Calantica spinosa]]''
*''[[Calantica villosa]]''
*''[[Arcoscalpellum sp.]]''
*''[[Euscalpellum squamuliferum]]''
*''[[Scalpellum peronii]]''
*''[[Scalpellum scalpellum]]''
*''[[Scalpellum vulgare]]''
*''[[Scillaelepas arnaudi]]''
*''[[Scillaelepas bocquetae]]''
*''[[Scillaelepas calyculacilla]]''
*''[[Scillaelepas falcate]]''
*''[[Scillaelepas fosteri]]''
*''[[Smilium hastatum]]''
*''[[Smilium peronii]]''
*''[[Chelonibia patula]]''<ref>{{cite journal | last1 = Crisp | first1 = DJ | year = 1983 | title = Chelonobia patula (Ranzani), a pointer to the evolution of the complemental male | url = | journal = Marine Biology Letters | volume = 4 | issue = | pages = 281–294 }}</ref>
*''[[Chelonibia testudinaria]]''<ref>{{cite journal | last1 = Zardus | first1 = JD | last2 = Hadfield | first2 = MG | year = 2004 | title = Larval Development and Complemental Males in Chelonibia testudinaria, a Barnacle Commensal with Sea Turtles | url = | journal = Journal of Crustacean Biology | volume = 24 | issue = 3| pages = 409–421 | doi=10.1651/c-2476}}</ref>
*''[[Bathylasma alearum]]''<ref>{{cite journal | last1 = Foster | first1 = BA | year = 1983 | title = Complemental males in the barnacle Bathylasma alearum (cirripedia, pachylasmatidae) | url = | journal = Mem. Aus. Mus | volume = 18 | issue = 12| pages = 133–140 | doi=10.3853/j.0067-1967.18.1984.379}}</ref>
*''[[Bathylasma corolliforme]]''
*''[[Conopea galeata]]''<ref name=mclaughlin1972>{{cite journal | last1 = McLaughlin | first1 = PA | last2 = Henry | first2 = DP | year = 1972 | title = Comparative Morphology of Complemental Males in Four Species of Balanus (Cirripedia Thoracica) | url = | journal = Crustaceana | volume = 22 | issue = 1| pages = 13–30 | doi=10.1163/156854072x00642}}</ref>
*''[[Conopea calceola]]''<ref name=mclaughlin1972 />
*''[[Conopea merrilli]]''<ref name=mclaughlin1972 />
*''[[Solidobalanus masignotus]]''<ref>{{cite journal | last1 = Henry | first1 = DP | last2 = McLaughlin | first2 = PA | year = 1967 | title = A Revision of the Subgenus Solidobalanus Hoek (Cirripedia Thoracica) including a Description of a New Species with Complemental Males | url = | journal = Crustaceana | volume = 12 | issue = 1| pages = 43–58 | doi=10.1163/156854067x00693}}</ref>
*''[[Tetrapachylasma trigonum]]''
*''[[Megalasma striatum]]''
*''[[Octolasmis warwickii]]''<ref>{{cite journal | last1 = Yusa | first1 = Y | last2 = Takemura | first2 = M | last3 = Miyazaki | first3 = K | last4 = Watanabe | first4 = T | last5 = Yamato | first5 = S | year = 2010 | title = Dwarf Males of Octolasmis warwickii (Cirripedia: Thoracica): The First Example of Coexistence of Males and Hermaphrodites in the Suborder Lepadomorpha | doi = 10.1086/bblv218n3p259 | journal = The Biological Bulletin | volume = 218 | issue = 3| pages = 259–265 }}</ref>

'''''[[Lysmata]]'''''
*''[[Lysmata wurdemanni]]''
*''[[Lysmata amboinensis]]''
*''[[Lysmata californica]]''
*''[[Lysmata bahia]]''
*''[[Lysmata intermedia]]''
*''[[Lysmata grabhami]]''
*''[[Lysmata seticaudata]]''
*''[[Lysmata nilita]]''
*''[[Lysmata hochi]]''
*''[[Lysmata nayaritensis]]''
*''[[Lysmata rafa]]''
*''[[Lysmata boggessi]]''
*''[[Lysmata ankeri]]''
*''[[Lysmata pederseni]]''
*''[[Lysmata debelius]]''
*''[[Lysmata galapaguensis]]''
*''[[Lysmata cf. trisetacea]]''

'''[[Insecten]]'''
*''[[Icerya bimaculata]]''
*''[[Icerya purchasi]]''
*''[[Crypticerya zeteki]]''

===[[Annelida]] (Ringwormen)===
*''[[Salvatoria clavata]]''
*''[[Ophryotrocha gracilis]]''
*''[[Ophryotrocha hartmanni]]''
*''[[Ophryotrocha diadema]]''
*''[[Ophryotrocha bacci]]''
*''[[Ophryotrocha maculata]]''
*''[[Ophryotrocha socialis]]''

===[[Chordata]]===
*''[[Kryptolebias marmoratus]]''<ref>{{cite journal|author =Mackiewicz |title=Extensive outcrossing and androdioecy in a vertebrate species that otherwise reproduces as a self-fertilizing hermaphrodite|journal=Proc Natl Acad Sci USA|volume=103| pages=9924–9928|year=2006 | doi= 10.1073/pnas.0603847103|pmid=16785430|last2=Tatarenkov|first2=A|last3=Taylor|first3=DS|last4=Turner|first4=BJ|last5=Avise|first5=JC|issue=26|pmc=1502555|display-authors=etal}}</ref>
*''[[Serranus fasciatus]]''
*''[[Serranus baldwini]]''

===[[Planten]]===
*''[[Acer sp.]]'' (Maple)<ref>Gleiser G, Verdú M. 2005. Repeated evolution of dioecy from androdioecy in Acer" ''New Phytologist'' 165(2):633-640. doi=10.1111/j.1469-8137.2004.01242.x</ref>
*''[[Castilla elastica]]''<ref>{{cite journal | last1 = Sakai | first1 = S | year = 2001 | title = Thrips pollination of androdioecious Castilla elastica (Moraceae) in a seasonal tropical forest | url = | journal = American Journal of Botany | volume = 88 | issue = 9| pages = 1527–1534 | doi=10.2307/3558396 | pmid=21669685| jstor = 3558396 }}</ref>
*''[[Culcita macrocarpa]]''
*''[[Datisca glomerata]]'' (Durango root)
*''[[Fraxinus lanuginosa]]'' (Japanese Ash)
*''[[Fraxinus ornus]]''
*''[[Fuchsia microphylla]]''
*''[[Gagea serotina]]''
*''[[Mercurialis annua]]'' (Annual mercury)<ref>{{cite journal|author =Pannell J |title=Widespread functional androdioecy in ''Mercurialis annua'' L. (Euphorbiaceae)|journal=Biological Journal of the Linnean Society|volume=61| pages=95–116|year=1997 | doi= 10.1111/j.1095-8312.1997.tb01779.x}}</ref>
*''[[Neobuxbaumia mezcalaensis]]''<ref>{{cite journal | last1 = Valiente-Banuet | first1 = A | last2 = Rojas-Martínez | first2 = A | last3 = Del Coro | first3 = Arizmendi M | last4 = Dávila | first4 = P | year = 1997 | title = Pollination biology of two columnar Cacti (Neobuxbaumia mezcalaensis and Neobuxbaumia macrocephala) in the Tehuacan Valley, central Mexico | url = | journal = American Journal of Botany | volume = 84 | issue = 4| pages = 452–455 | doi=10.2307/2446020| jstor = 2446020 }}</ref>
*''[[Nephelium lappaceum]]'' (Rambutan)
*''[[Panax trifolius]]'' ([[Ginseng]])
*''[[Oxalis suksdorfii]]''
*''[[Phillyrea angustifolia]]''
*''[[Phillyrea latifolia]]''
*''[[Ricinocarpus pinifolius]]''<ref>Thomson JD, Shivanna KR, Kenrick J and Knox RB. 1989" ''American Journal of Botany'' 76 (7):1048-1059</ref>
*''[[Sagittaria lancifolia]]'' (sub-androdioecy)<ref>{{cite journal | last1 = Muenchow | first1 = G | year = 1998 | title = Subandrodioecy and male fitness in Sagittaria lancifolia subsp. lancifolia (Alismataceae) | url = | journal = American Journal of Botany | volume = 85 | issue = 4| pages = 513–520 | doi=10.2307/2446435| jstor = 2446435 }}</ref>
*''[[Saxifraga cernua]]''
*''[[Schizopepon bryoniaefolius]]''
*''[[Spinifex littoreus]]''
*''[[Ulmus minor]]''<ref>{{cite journal | last1 = López-Almansa | first1 = JC | last2 = Pannell | first2 = JR | last3 = Gil | first3 = L | year = 2003 | title = Female sterility in Ulmus minor (Ulmaceae): a hypothesis invoking the cost of sex in a clonal plant | url = | journal = American Journal of Botany | volume = 90 | issue = 4| pages = 603–609 | doi=10.3732/ajb.90.4.603 | pmid=21659155}}</ref>


== Literatuur ==
== Literatuur ==

Versie van 3 nov 2019 10:22

Mee bezig Mee bezig
Aan dit artikel of deze sectie wordt de komende uren of dagen nog druk gewerkt.
Klik op geschiedenis voor de laatste ontwikkelingen.

Androdioecie is een sexueel reproductie systeem gekenmerkt door het naast elkaar bestaan van mannen en hermafrodieten. Androdioecie is zeldzaam in vergelijking met de andere belangrijke reproductieve systemen: dioecie, gynodioecie (hermafrodieten en vrouwen) en hermafroditisme.[1]

Planten

Bij planten bestaat een androdioecenische populatie uit mannelijk bloeiende planten en tweeslachtige (hermafrodiete) planten.

Het eerste duidelijke bewijs van androdioecie bij planten werd in 1990 gepubliceerd. Een van de bekendste voorbeelden is kropaar. Deze soort komt voort uit de tweeslachtige zustersoort Datisca cannabina of uit een gemeenschappelijke voorouder. Bij kropaar wordt de tweeslachtigheid bepaald door twee gekoppelde dominante allelen, mannelijke individuën zijn dubbel recessief homozygoot. De mannelijk bloeiende planten van deze windbestuivende soort produceren drie keer zoveel stuifmeel als de tweeslachtige planten. Het aandeel kruisbestuiving bij kropaar is meer dan 60% van de totale bestuiving. Bij tweeslachtigheid leidt zelfbevruchting bij kruisbestuivende soorten tot inteeltdepressie.

Het tweede duidelijk bevestigde geval is de knikkende steenbreek. Deze wijdverbreide soort vermeerdert zich voornamelijk door apomixis met broedbolletjes in de bovenste bladoksels. Veel populaties bloeien helemaal niet. In het Noord-Zweedse Abisko bestaan echter androdiocenische populaties, waarbij mannelijke planten overheersen. In subpopulaties zijn er soms helemaal geen tweeslachtige planten. Mannelijke planten produceren meer broedbolletjes dan de tweeslachtige planten. Bovendien zijn de tweeslachtige planten volledig zelfsteriel. Androdioecie leidt hier niet tot meer uitkruising. Integendeel, de overwegend aseksueel voortplantende mannelijke individuen hebben het voordeel, dat ze geen vrouwelijke structuren hoeven te vormen en zich toch seksueel kunnen voortplanten door stuifmeeloverdracht.

Bij sommige tropische fruitbomen, zoals ramboetan , komt ook androdioecie voor. Deze en andere soorten met tweeslachtige bloemen zijn echter functioneel tweehuizig, omdat het stuifmeel van de tweeslachtige bloemen vaak steriel is. Dit is ook aangetoond voor negen Australische nachtschade soorten, die morfologisch androdiocenisch zijn, maar functioneel tweehuizig.

verder komt androdioecie waarschijnlijk alleen voor door cytogenetische toevallige veranderingen, zoals bij sommige populaties van tuinbingelkruid, of als gevolg van een aantasting door ziekteverwekkers, zoals bij de dagkoekoeksbloem.

Dieren

Zodra het mannetje een hermafrodiet herkent, begint hij de hermafrodiet met zijn staart af te tasten om de vulva te lokaliseren. Het mannetje tast vervolgens het gebied met zijn spicula af om de vulva te lokaliseren, penetreert en loost het sperma (bij Caenorhabditis elegans)[2]

Bij dieren wordt androdioecie beschouwd als een belangrijke springplank in de overgang van dioecie naar hermafroditisme en vice versa.[3] Het komt onder andere voor bij de rondworm Caenorhabditis elegans.

Androdiocenische soorten

Er zijn 115 androdiocenische diersoorten en ongeveer 50 androdiocenische plantensoorten bekend, zoals:[3][4]

Anthozoa (Bloemdieren)

Rondwormen

Rhabditidae (Order Rhabditida)

Diplogastridae (Order Rhabditida)

Steinernematidae (Order Rhabditida)

Allanotnematidae (Order Rhabditida)

Dorylaimida

Nemertea (Snoerwormen)

Arthropoda

Laevicaudata

Kopschildkreeftjes

Rankpootkreeften

Lysmata

Insecten

Annelida (Ringwormen)

Chordata

Planten

Literatuur

  • A. J. Richards: Plant Breeding Systems. Chapman & Hall, London 1997, S. 332–334. ISBN 0-412-57440-3.

Noten

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Androdioecie&oldid=54988680"