Rapid onset gender dysphoria

De neutraliteit van dit artikel wordt betwijfeld.
Zie de bijbehorende overlegpagina voor meer informatie.

Rapid onset gender dysphoria (afgekort als: 'ROGD' ) is een controversiële theorie voor een fenomeen waarbij adolescenten en jongvolwassenen 'plotseling' zouden aangeven genderdysfoor te zijn en dus aangeven 'voortdurend ongemakkelijk te voelen over hun biologische geslacht of toegekende gender'. ROGD zou veroorzaakt worden door sociale besmetting (peer contagion) en door verhoogd internet- en sociale mediagebruik.

De term 'rapid onset genderdysphoria' werd gemunt in een onderzoek van Lisa Littman na bestudering van een onderzoek naar meningen van ouders over het veranderde gedrag van hun kinderen. Het bestaan van ROGD en de bijbehorende ontstaansoorzaken als sociale besmetting en internet- en socialemediagebruik is controversieel; in de media leidt dit soms tot een fel debat.

Achtergrond

De oorspronkelijke gedachten van Lisa Littman van Brown University waren dat met name jonge transgenderpersonen een vorm van sociale besmetting van vriendengroepen ondergaan mede door sociale media en het internet. 86,7% van de jongeren in het onderzoek van Littman uit 2018 behoorde tot een vriendengroep waar een of meer vrienden tegelijkertijd als trans uitkwamen, en/of een toename vertoonden in hun gebruik van sociale media. Litman poogde te verklaren waarom het aantal jongeren en adolescenten die toekennen transgender, non-binair of andere gender-non-conforme genderidentiteiten te hebben sinds 2010 stijgt. Zij publiceerde haar resultaten in augustus 2018 in PLOS ONE. In de gepubliceerde studie van Lisa Littman rapporteerden ouders dat hun kinderen, die hun geboortegeslacht nooit eerder ter discussie hadden gesteld, plotseling zeiden transgender te zijn nadat een of meer leden van hun vriendengroep hetzelfde hadden gedaan. Na kritiek op de methodologie en uitleg van het onderzoek trok PLOS ONE het artikel weer in om na correcties door de auteur in maart 2019 een herziene versie te publiceren. Littman gebruikte hiervoor oorspronkelijk de term 'cluster outbreak'. In een herziene versie van het onderzoek is die specifieke term verwijderd. Een van de conclusies daarvan luidt dat meer onderzoek nodig is naar het effect van sociale beïnvloeding, slechte copingmechanismen, de houding van de ouders en de gezinsdynamiek op de ontwikkeling en duur van genderdysforie bij pubers en jonge volwassenen.

Het onderzoek was niet onder de kinderen zelf uitgevoerd, maar gebaseerd op een enquête onder ouders van die kinderen. Er kwam kritiek op specifiek deze werkmethode. Hoewel dit een gebruikelijke methode is, moet er rekening gehouden worden dat in dit geval deze relatief onbetrouwbaar is, omdat veel jongeren hun gendertwijfels enige tijd voor zichzelf houden, waardoor de ontwikkeling voor ouders veel plotselinger kan lijken dan hij in werkelijkheid is.

Trend

Sinds 2007 is genderdysforie onder tieners aanzienlijk toegenomen. In Groot-Brittannië is het aantal adolescenten dat aangeeft genderdysfoor te zijn tussen 2007 en 2017 met 4000% toegenomen. De Verenigde Staten bedraagt deze stijging 1000%. Het is ook in beeld in Europese landen.

Ook in Nederland en in België is de stijging in beeld. Dit is ook bevestigd in een studie uit 2019 van het AMC team. Tot ongeveer 2013 ging het om enkele tientallen jongeren per jaar die een volledige transitie ondergingen. dit aantal steeg in de jaren tussen 2018 en 2021 exponentieel tot ongeveer 500 jongeren tot en met 17 jaar. En het aantal volwassenen verdubbelde in die periode ook, van wie een groot deel tussen de 18 en 30 jaar is. Tussen oktober 2019 en juli 2022 steeg het aantal aanmeldingen voor transgenderzorg van 2820 naar 8630. Naar schatting zijn er anno 2023 in Nederland ongeveer 180.000 mensen die zich identificeren als trans.

Debat

Er is veel wetenschappelijk debat of ROGD wel of niet bestaat. Er zijn wetenschappers die stellen dan er geen wetenschappelijke basis is voor rapid-onset genderdysforie, De theorie wordt gesteund door een aantal seksuologen, psychiaters en psychologen. Sommige wetenschappers wijzen op de parallellen met het ouderverstotingssyndroom of de eerdere sociale epidemieën van hervonden herinneringen, anorexia, automutilatie.

Anno 2023 is er een onderzoek aangekondigd die wederom gaat onderzoeken of het verschijnsel wel kan kloppen. De instanties die het beleid uitstippelen voor genderbevestigende zorg erkennen het bestaan van ROGD niet. In het debat in de media over genderdysfore jongeren en de inrichting van de transgenderzorg wordt ROGD volgens hun aangehaald als argument om de transgenderzorg te stigmatiseren of te beperken.

Een aantal tegenonderzoeken concludeert dat het idee dat kinderen zich als trend, of onder invloed van vrienden, identificeren als transgender, niet klopt. Een onderzoek uit 2021 concludeert dat de familiesituatie de grootste invloed heeft op wanneer een kind uit de kast komt. Het is mogelijk dat het idee van "rapid onset of gender dysphoria" ontstaan is door ouders die onzeker zijn over de transitie van hun kind, aangezien het voor ouders best schokkend kan zijn dat hun kind uit de kast komt. Een kind kan immers jarenlang twijfelen aan hun genderidentiteit, zonder dat de ouders daar iets van horen, zeker als het kind verwacht dat de ouders negatief zullen reageren. Dan kan de genderdysforie voor ouders plotseling lijken, terwijl het dat in feite niet is. Littman weerlegt echter dit argument, omdat er veel van de ouders die aan haar onderzoek meededen progressief zijn en bijvoorbeeld voor het homohuwelijk zijn. Ook Abigail Shrier benoemt dit argument over de 200 gezinnen die zij interviewde voor haar boek en herkent het geschetste beeld dat de ouders niet open-minded genoeg zouden zijn tevens niet.

Niet bewezen theorie

WPATH, AAP en Endocrine Society zijn in de Verenigde Staten de drie grote instanties die het beleid voor transgenderzorg aanbevelen. Alledrie deze organisaties erkennen ROGD niet als bewezen theorie.

Hoewel WPATH ROGD dus officieel niet erkent, erkende in de standards of Care 8, gepubliceerd in september 2022, WPATH voor het eerst dat sociale invloed toch wel van invloed kan zijn op de genderidentiteit van een adolescent. De organisatie beveelt aan dat jongeren deels een diepgaande evaluatie ondergaan, zodat artsen “onderscheid kunnen maken tussen iemands genderidentiteit die merkbaar is en in stand gehouden kan worden, en een identiteit die sociaal beïnvloed kan worden”, aldus Eli Coleman, directeur van de University of Minnesota Medical School’s Institute for Sexual and Gender Health, dat toezicht hield op de update van de WPATH-richtlijnen.

Aanhangers

Riittakerttu Kaltiala, hoofd van de Finse genderzorg, stelt dat de plotse toename van deze groep patiënten haar doet denken aan de repressed memory craze die opkwam in de jaren '80 en '90. Repressed memory craze was een sociale epidemie van voornamelijk jonge vrouwen die via psychotherapie hervonden herinneringen 'ontdekten', maar die zeer discutabel bewijsbaar bleken en mogelijk een vorm van herinneringsvervalsing waren.

De ROGD-theorie van Littman wordt ondersteund door de wetenschappers Stephen B. Levine, Ray Blanchard, J. Michael Baily, Kenneth Zucker, Susan Bradley en onderzoeksjournaliste Abigail Shrier, Helen Joyce, en Kathleen Stock. Shrier publiceerde het boek Irreversible Damage dat grotendeels over dit onderwerp gaat. In maart 2023 publiceerde de Amerikaanse psycholoog J. Michael Bailey, als aanhanger van die theorie, een artikel in Archives of Sexual Behaviour (IASB) over rapid onset genderdysforie, wat tot grote controverse leidde. Het artikel werd ingetrokken omdat Bailey geen toestemming had gevraagd aan de respondenten om hun resultaten te publiceren.

Bronnen, noten en/of referenties