Gebruiker:Levi.uit/Kladblok

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Voorbeelden van novitsjok-structuren

Novitsjok (Russisch: nieuweling, nieuwkomer[1][2]) is een verzamelnaam voor een reeks zenuwgassen dat is ontwikkeld door de Sovjet-Unie vanaf de jaren 80 tot aan het begin van de jaren 90.[1] Deze zenuwgassen staan ook wel bekend als de N-reeks. Het novitsjok-ontwikkelingsprogramma was een reactie op de G-reeks van Duitsland dat werd ontwikkeld in de jaren 30 en de V-reeks van de Verenigde Naties in de jaren 50.[2] Sommige van de Novitsjok-zenuwgassen kunnen 5 tot 10 keer dodelijker zijn dan het zenuwgas VX.[1][2][3][4] Dit gas is afkomstig uit de V-reeks en is een van de dodelijkste stoffen op aarde. Een hoeveelheid van 10 milligram VX op de huid kan al fataal zijn.[2][4] In tegenstelling tot VX zijn novitsjokgassen minstens zo resistent voor behandeling als Soman. Soman is een van de meest resistente zenuwgassen die er zijn.[1] Ook is de N-reeks veel moeilijker te detecteren dan andere zenuwgassen, omdat ze gemaakt kunnen worden van doorgaans veelgebruikte chemicaliën. Dit kan zonder dat het opvalt makkelijk in pesticidebedrijven worden geproduceerd.[1][2]

De Novitsjok-reeks bestaat uit meer dan 100 varianten.[3] Novitsjok-5 en novitsjok-7 zijn de sterkste zenuwgassen uit de N-reeks. Novitsjoks hebben dezelfde carbon- en fosforverbinding als de G-reeks (welke sarin, tabun, soman en cyclosarin bevat) en de V-reeks (waar VX, VR, VE, VG en VM toe behoren).

Over novitsjok is publiekelijk niet veel bekend. Zo bestaat er nog veel onduidelijkheid over de precieze structuren van de zenuwgassen. Hetgeen dat bekend is, is gebaseerd op wat de Russische scheikundige Vil Mirzayanov in 1992 schreef over het programma.[2] Later werd Mirzayanov naar aanleiding van dit boek opgepakt wegens verraad maar kwam onder druk van het westen weer vrij.[5]

Doelen[bewerken | brontekst bewerken]

De N-reeks werd ontworpen om de volgende vier doelen te bereiken:[6][7]

  • Het moest niet te detecteren zijn door de chemische wapendetectiesensoren van de NAVO;
  • Het moest de lijst van chemische wapens omzeilen;
  • Het moest makkelijker te produceren zijn met methoden en materialen uit de pesticidenindustrie;
  • Het werd vanaf het begin ontworpen om een binair wapen te zijn.

Werking[bewerken | brontekst bewerken]

Novitsjok bestaat uit twee stoffen die los van elkaar onschuldig zijn, maar zodra deze samen worden gevoegd als dodelijk wapen kunnen fungeren. Hierdoor ontstaat een binair wapen.[4] Volgens Mirzayanov zouden de stoffen zonder dat het erg opvalt kunnen worden gemaakt bij fabrikanten van kunstmest en pesticiden.[2] Zodra het gas in aanraking komt met het lichaam zorgt het ervoor dat het lichaam de neurotransmitter acetylcholine niet meer kan afbreken. Hierdoor zullen spieren van het lichaam zich ongecontroleerd samen gaan trekken. Het zenuwgas novitsjok blijkt hierin veel extremer te zijn dan andere zenuwgassen. Het zorgt uiteindelijke voor ademhalingsproblemen, verlammingsverschijnselen, zenuwschade en een hartproblemen. Slachtoffers sterven uiteindelijk door verstikking, nadat hun longen vollopen met vloeistoffen of aan hartfalen.[3] Mirzayanov vertelde aan The Daily Mail hoe het zenuwgas in zijn werk gaat: “Novitsjok verlamt slachtoffers. Het geeft je krampen, je kunt er niet door ademen, en bij een voldoende hoge dosis sterf je. Het is een echte marteling, onmogelijk je in te beelden. Zelfs bij lage doses kan de pijn weken blijven duren. Je kunt je de horror niet voorstellen.”[3][8]

Symptomen[bewerken | brontekst bewerken]

Een vergiftiging van zenuwgassen zoals novitsjok kunnen worden herkend aan een aantal factoren. Hiervoor is de geheugensteun “SLUGOM” bedacht:[6]

Salivatie – Het bekende schuimen in de mond.

Lacrimatie – Huilen, tranen die uit de ogen stromen.

Urineren en defecatie – Plassen en poepen

Gastro-intestinale klachten – Maag en darmklachten

Overgeven – Het lichaam verliest controle over de spieren, vooral die van de sluitspieren.

Miose – Een van de belangrijkste symptomen. De pupillen worden zo klein als speldenpunten.

Gebruik[bewerken | brontekst bewerken]

Eerste bekende slachtoffer[bewerken | brontekst bewerken]

Het eerste bekende slachtoffer was de Russische wetenschapper Andrei Zheleznyakov.[9] In mei 1987 kwam hij, in een laboratorium in Moskou, in aanraking met novitsjok. De wetenschapper leefde tien dagen tussen leven en dood, raakte verlamd en werd vervolgens drie maanden lang behandeld in een geheim ziekenhuis.[3] De gevolgen waren zo erg dat hij vier jaar later alsnog overleed door geestelijke en lichamelijke aftakeling.[9] Hij beschreef dat hij heftige kleuren zag, hallucineerde en in helse pijn verkeerde.

Vergiftiging Sergei en Joelia Skripal[bewerken | brontekst bewerken]

Op 4 maart 2018 werden voormalig dubbelspion Sergej Viktorovitsj Skripal en zijn dochter Yulia Skripal vergiftigd met het zenuwgas novitsjok. Ze overleefde het allebei Yulia Skripal werd op 10 april ontslagen uit het ziekenhuis en Sergei Skripal op 18 mei na twee maanden behandeling. Kort na de vergiftiging wordt ook een politieagent opgenomen die in aanraking was gekomen met novitsjok. Na 15 dagen werd hij ontslagen uit het ziekenhuis. Hij vertelde dat zijn leven waarschijnlijk nooit meer hetzelfde zou zijn.[5]

Betrokkenheid Rusland vergiftiging Skripals[bewerken | brontekst bewerken]

Rusland wordt door meerdere partijen als schuldige aangewezen van de vergiftiging van de Skripals. Zo laat Minister-president Theresa May op 12 maart het Lagerhuis weten dat het hoogst waarschijnlijk is dat Rusland verantwoordelijk is voor de vergiftiging. Als gevolg werden op 14 maart 23 Russische diplomaten uitgezet. Als reactie op deze uitzettingen werden er drie dagen later ook 23 Engelse diplomaten uitgezet in Rusland en werden de British Council en het Consulaat in in St. Petersburg gesloten.[5]

Dat de russen betrokken zijn bij de aanslag op de ex-spion Skripal werd waarschijnlijk geacht, omdat alleen de russen zouden weten hoe novitsjok gemaakt wordt. ‘Toen de Russen de Novitsjok-familie maakten, wilden ze per se dat het niet bekend zou worden in het Westen. Het is een van hun best bewaakte geheimen’, zegt John Lamb van birmingham City University.[2]

Tot op heden ontkent Rusland iedere betrokkenheid.

Vergiftiging Dawn Sturgess en Charlie Rowley[bewerken | brontekst bewerken]

Begin juli 2018 kwam novitsjok weer in beeld, nadat het koppel Dawn Sturgess en Charlie Rowley werden besmet en in het ziekenhuis belandde. Het koppel had het flesje gevonden waarin de stof was vervoerd. Sturgess overleed vervolgens aan de gevolgen van de besmetting en Rowley werd na drie weken behandeling ontslagen uit het ziekenhuis.[10]

Novitsjok in Nederland[bewerken | brontekst bewerken]

Volgens het NRC weten westerse onderzoekers al veel langer van het bestaan van novitsjok dan wij tot nu wisten. Onderzoekers uit Nederland bevestigen aan journalisten van het NRC de aanwezigheid van een massaspectrum van novitsjok A-234 in databank NIST98 uit 1998. Dit is dezelfde novitsjok variant die werd gebruikt bij de vergiftiging van Sergei en Yulia Skripal. Ook zegt het NRC dat er in onderzoeksinstituten in Amerika en Nederland al ruim 20 jaar wordt gewerkt aan novitsjok.[10]


  1. a b c d e (en) Sokolski, Henry, Rethinking Bio-Chemical Dangers (2000). Geraadpleegd op 05-01-2019.
  2. a b c d e f g h (en) Alice Klein, What are Novichok nerve agents and did Russia do it?. New Scientist. Geraadpleegd op 26 januari 2019.
  3. a b c d e Het Laatste Nieuws, Wat is novitsjok, het dodelijkste gifgas ter wereld waarmee de Russische ex-spion Sergei Skripal vermoedelijk werd vergiftigd?. Het Laatste Nieuws. Geraadpleegd op 05-01-2019.
  4. a b c SYBE I. RISPENS, VX: een miniem druppeltje is al dodelijk. Trouw (25 augustus 1998). Geraadpleegd op 05-01-2018.
  5. a b c Friday, July 20, 2018-07:27 Pm, Novichok poisonings: How events unfolded. www.irishexaminer.com (20 juli 2018). Geraadpleegd op 26 januari 2019.
  6. a b (en) Martin Boland, What we know about Novichok, the 'newby' nerve agents linked to Russia. The Conversation. Geraadpleegd op 26 januari 2019.
  7. (en) Amy E. Smithson, Dr Vil S. Mirzayanov, Maj. Gen. Roland Lajoie, Michael Krepon, Chemical Weapons Disarmament: Problems and Prospects. The Henry L. Stimson Center (oktober 1995). Geraadpleegd op 25-01-2019.
  8. Scientist reveals horror of lethal nerve agent Novichok. Mail Online (12 maart 2018). Geraadpleegd op 26 januari 2019.
  9. a b Stieven Ramdharie, Dit is het zenuwgas waarmee Rusland vermoedelijk ex-spion Skripal probeerde te vergiftigen: novitsjok. Volkskrant (13 maart 2018). Geraadpleegd op 25-01-2018.
  10. a b Ook in Nederland is gewerkt aan het dodelijke gifgas novitsjok. NRC. Geraadpleegd op 26 januari 2019.