Gebruiker:MvandenBroek/Kladblok
Focus[bewerken | brontekst bewerken]
Het maandblad Focus is een van de oudste, nog bestaande tijdschriften over fotografie in de wereld. De naam Focus is ontleend aan een fotografisch begrip met twee belangrijke betekenissen. De eerste is ‘brandpunt’, het centrale punt waarop door een objectief binnenvallende lichtstralen in het brandvlak samen komen. De tweede betekenis geldt de scherpstelling: het punt waarop een objectief een scherpe afbeelding mogelijk maakt. Beide begrippen zijn essentieel voor de fotografie. In overdrachtelijke zin heeft ‘focus’ echter nog meer betekenissen, zoals aandacht.
Het eerste nummer van Focus verscheen in januari 1914. Het voor amateurfotografen bedoelde tijdschrift werd opgericht door Adriaan Boer (1875-1940). Daaraan ten grondslag lag een conflict met de uitgever van een andere uitgave waarvoor Boer destijds artikelen schreef. In de loop der jaren zijn in Nederland tal van tijdschriften op het gebied van fotografie verschenen. Focus is echter het enige dat nog altijd verschijnt en is daarmee één van de oudste fototijdschriften ter wereld.
Uitgangspunten[bewerken | brontekst bewerken]
In redactioneel opzicht kent een hobbymagazine als Focus twee belangrijke uitgangspunten. In principe zijn deze al door Adriaan Boer vastgelegd maar ze zijn nog steeds van kracht.
a. Dienstbaarheid aan de lezers.
Dit is het voldoen aan de informatiebehoefte van de lezers: het duiden van ontwikkelingen in de fototechniek, het voorstellen van nieuwe producten, introduceren van creatieve technieken, het tonen van portfolio’s van professionele en/of amateurfotografen, uitleggen van fotografische handelingen, etc.
b. Klankbord voor leveranciers/producenten.
Het bieden van een podium aan ondernemingen die actief zijn in de fotobranche: introductie van nieuwe producten/technieken, het verzorgen van onafhankelijke tests, het bieden van een platform voor advertenties, etc.
Het verdienmodel van Focus kent drie pijlers: abonnementen voor vaste lezers, verkoop van losse nummers en opbrengsten van advertenties. In het koloniale tijdperk werd het blad per zeepost ook aan abonnees overzee toegezonden. Gedurende vele decennia werden tevens inkomsten verworven uit de verkoop van relevante boeken; de uitgave van boeken staat de laatste tijd op een laag pitje. Men hoopt echter ooit weer boeken te kunnen uitgeven, wellicht in de vorm van e-books.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Al sedert het midden van de 19e eeuw zijn er in verschillende landen tijdschriften op gebied van fotografie verschenen, ook in Nederland. En Focus was dan ook niet de eerste op dit terrein. Die eerste uitgaven zijn – althans in ons land - alle van de markt verdwenen. Zowel Focus, als sommige van haar voorgangers als bijv. Lux, zijn digitaal in te zien op de website Delpher.
De eerste plaats van vestiging was Bloemendaal waar oprichter Adriaan Boer ook woonachtig was. Daarna verhuisde het kantoor naar Haarlem. Adriaan Boer werd opgevolgd door zijn zoon Dick. Medio 1969 werd Focus NV overgenomen door Elsevier Nederland NV. Deze grote uitgeverij bracht de tijdschriften in het Focus-fonds (Focus, Smalfilm, De Fotohandel en Mijn Camera) onder bij de uitgeverij C. Misset in Doetinchem; die Gelderse plaats werd tevens het domicilie van de redactie. De boekentak werd echter door Elsevier in eigen beheer genomen. Focus NV werd als zelfstandige eenheid binnen de Elseviergroep voortgezet. In weerwil van de aanvankelijke geruchten en vrees werd het blad Focus niet opgeheven ten faveure van het al door Misset uitgegeven Foto. In 1980 werden de activiteiten naar Amsterdam overgeheveld. In 1985 nam toenmalig hoofdredacteur Dirk van der Spek het blad over en verhuisde de redactie naar de Utrechtsestraat, eveneens in Amsterdam. In dat pand werd ook de Focus on Photography Gallery ingericht. Later koos men voor een locatie elders in de stad. In 2002 keerde men weer terug naar Haarlem waar een pand aan het Spaarne werd betrokken. Tegenwoordig is het blad even verderop gevestigd, eveneens in Haarlem.
Aanvankelijk bracht oprichter Adriaan Boer iedere 10 dagen een nieuw nummer van Focus uit. Mede onder invloed van verslechterende omstandigheden als gevolg van de Eerste Wereldoorlog werd al snel overgegaan op een verschijnfrequentie van eens per 14 dagen die vervolgens tot begin 1970 in stand bleef. Daarna schakelde men over op een maandelijkse cyclus die tot op heden gehandhaafd is. Met dien verstande dat het blad 11x per jaar verschijnt omdat de nummers van juli en augustus tot één uitgave gecombineerd zijn. Ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan verscheen in februari 2014 het 188 pagina’s tellende jubileumnummer. Tot na W.O. II verscheen Focus in principe alleen in zwartwit, slechts heel af en toe onderbroken door een illustratie in kleur. Soms werd die voor de gehele oplage zelfs met de hand in elk afzonderlijk nummer ingeplakt! Zoals bij een nummer uit april 1968 waarop voor het eerst een 3D-foto in kleur was aangebracht; het effect – dat men ‘xografie’ noemde - ontstond met behulp van kunststof ‘ribbels’. In 1951 verscheen de eerste in kleur gedrukte voorpagina. Pas in 1985 werd overgegaan op kleurendruk voor het gehele blad.
De oorlogsjaren en daarna[bewerken | brontekst bewerken]
Dat er in de beginjaren van Focus een wereldoorlog woedde was in de kolommen van het blad niet terug te vinden. De gevolgen waren desondanks wel merkbaar. Zo was de redactie in augustus 1914 gedwongen de verschijning van het nog prille blad enige tijd op te schorten.
Opvallend is dat Focus gedurende de Tweede Wereldoorlog langdurig is blijven verschijnen. Wel verscheen het blad sporadisch en op kleiner formaat. Maar de jaargang 1944 werd geheel overgeslagen. Wel werd het uitgeven in het verloop van de jaren steeds moeilijker, onder meer doordat papier steeds schaarser werd. Dat gold eveneens voor films, fotopapier en chemicaliën. Daarnaast legde de Duitse bezetter tal van beperkingen op. Fotograferen en filmen werden zelfs verboden. En op de stoel van Dick Boer kwam een andere, NSB-gezinde hoofdredacteur te zitten. Niettemin bleef een vaste schare abonnees behouden.
Na de overname door het grote uitgeversconcern Elsevier ging het blad verder onder de naam Focus Elsevier. Vervolgens ging men wederom boeken uitgeven op het gebied van fotografie en smalfilmen. Het feit dat binnen het uitgeefportfolio nog enkele andere hobbytijdschriften aanwezig waren had tot gevolg dat Focus Elsevier in de jaren ’60-’70 op de Nederlandse markt was uitgegroeid tot monopolist op gebied van uitgaven voor foto en filmen. Dat succes riep concurrentie op maar onder dwang van een economische teruggang en veranderende marktomstandigheden werden de meeste fototijdschriften rond 1985 verzelfstandigd en overgenomen door hun redacties. Ook Focus heeft die weg bewandeld.
Redactie[bewerken | brontekst bewerken]
In de meer dan 100 jaar van haar bestaan heeft Focus tot nu toe slechts een zevental hoofdredacteuren gekend. De meesten hebben gedurende een reeks van jaren hun stempel op het tijdschrift kunnen drukken. Als eerste uiteraard oprichter Adriaan Boer die in 1919 ook startte met het blad Bedrijfsfotografie, dat op beroepsfotografen gericht was. Adriaan werd opgevolgd door zijn zoon Dick Boer (1906-1986) die ook redacteur was van Veerwerk. Dit eveneens door Focus uitgegeven tijdschrift was bedoeld voor redacteur was van amateurfilmers. In de Tweede Wereldoorlog moest hij op last van de bezetter plaats maken voor B. ter Horst (augustus 1941). Na afloop van de oorlog kwam Dick Boer weer aan het roer, zijn vader was intussen overleden. Na een dienstverband van 40 jaar ging Dick Boer in de herfst van 1968 met pensioen en gaf hij de hoofdredactionele scepter over aan Cor Woudstra die al enige tijd deel van de redactie uitmaakte (samen met S.G.F. Hageman). Cor Woudstra (1927 - 2016) was de eerste hoofdredacteur van buiten de familie en bleef tot 1985 in functie. Hij werd opgevolgd door Dirk van der Spek (1948 - heden) die het blad dat jaar ook had overgenomen. In 1998 werd FotoMarkt ingelijfd; de uitgave van dit aanvankelijk zeer succesvolle vakblad voor de imaging industrie werd in 2010 gestaakt als gevolg van de slechte economische situatie in combinatie met gewijzigde marktomstandigheden. Enige jaren na de eeuwwisseling belandde de uitgeverij in zwaar weer, werd in 2010 deels door een concurrerende uitgeverij overgenomen en kreeg in de persoon van Remco de Graaf een nieuwe hoofdredacteur. Dat bleek geen succesvolle situatie en al in 2013 ging de overnemende uitgeverij failliet. In 2015 keerde Dirk van der Spek terug als uitgever/hoofdredacteur. Ook na onderbreking van die functie zou Van der Spek de langst zittende hoofdredacteur blijken: pas in 2018 droeg hij de redactionele verantwoordelijkheid over aan Roos Schouw (1966 - heden) die tevens de aandelen overnam. Roos Schouw is in Europa de enige vrouwelijke hoofdredacteur/uitgever van een fototijdschrift.
De redactionele invulling geschiedt zowel door een staf van vaste redacteuren als door tal van freelance medewerkers. Van oudsher hebben vele bekenden uit de fotografie bijdragen voor het blad geleverd.
Boeken[bewerken | brontekst bewerken]
Vader en zoon Boer hebben tal van goed verkochte boeken over fotografie en/of (smal)filmen op hun naam staan. De na-oorlogse opvolger Cor Woudstra zette die traditie voort, maar de overige hoofdredacteuren richtten hun belangstelling voornamelijk op het tijdschrift Focus. Vooral in de jaren ‘70-’80 verscheen onder de hoede van uitgeverij Focus Elsevier een groot aantal titels, uiteenlopend van een zeer lijvige Foto & Film Encyclopedie tot een reeks pockets op klein formaat. De onderwerpen van deze uitgaven waren minstens zo gevarieerd als de schrijvers ervan. Ze behandelden alle facetten van de beeldhobby. Zowel praktische handboeken voor allerlei technieken als boeken met een bepaalde fotograaf in de hoofdrol. Plus omvangrijke monografieën van fotografen als Eva Besnyö, Sanne Sannes, Emmy Andriesse, Bernard F. Eilers, Gerard Fieret en Jacob Olie. Deze werden uitgegeven in samenwerking met het Prins Bernard Cultuurfonds.
EISA[bewerken | brontekst bewerken]
Focus is één van de initiatiefnemers van de EISA, Dirk van der Spek was in 1982 één van de mede-oprichters. Oorspronkelijk stond deze afkorting voor: European Imaging & Sound Association. Het was en is een organisatie waarbij vooraanstaande tijdschriften op gebied van fotografie, film/video en geluid samenwerken en jaarlijks belangrijke producten op deze terreinen met een award bekronen. Aanvankelijk stond het lidmaatschap alleen open voor tijdschriften binnen Europa. Inmiddels is dit uitgebreid met tijdschriften uit de gehele wereld en daardoor is de naam nu veranderd in Expert Imaging & Sound Association. Er zijn nu (2020) 61 tijdschriften uit 29 landen bij deze organisatie aangesloten. Ieder jaar komen de hoofdredacteuren van deze tijdschriften vanuit de gehele wereld bij elkaar om allerlei producten in tal van categorieën als award-winners aan te wijzen. Fabrikanten en leveranciers waarderen deze awards zeer en maken er in hun publiciteit dankbaar gebruik van.
Credo[bewerken | brontekst bewerken]
Het al door Adriaan Boer gebezigde redactionele credo doet ook vandaag nog steeds opgang. Kernpunten daarvan zijn fotografie, techniek en educatie. De aanvankelijk enigszins belerende toon is echter al lang verdwenen, de lezer wordt vooral benaderd als geïnteresseerde en gemotiveerde in de fotografie. Van groot belang voor de Focusredactie zijn de creatieve aspecten van de fotografie. Wat en hoe iemand fotografeert is daarbij van meer belang dan de apparatuur waarmee hij/zij dat doet. Er wordt maandelijks dan ook veel werk getoond van zowel aanstormende talenten als van gearriveerde fotografen. Tallozen hebben hun werk in Focus laten zien: Anton Corbijn, Willem Diepraam, Bart Koetsier, Robin de Puy en Teun Voeten om er slechts enkelen te noemen. Voor sommigen betekent de publicatie van hun werk in Focus de springplank voor een succesvolle carrière. Recente voorbeelden daarvan zijn onder meer Rineke Dijkstra, Inez van Lamsweerde en Erwin Olaf. Maar ook voor vroegere fotografen, als bijv. Bernard Eilers of Ed van der Elsken en Paul Huf, is Focus van belang geweest. Daarnaast hebben ook fotografen van buiten de landsgrenzen, zoals onder meer de Vlaming Carl De Keyzer, de weg naar Focus weten te vinden. Van deze inmiddels wereldbekende en aan Magnum verbonden fotograaf heeft Focus ook enkele fotoboeken uitgegeven. In navolging van zowel Adriaan als Dick Boer waren en zijn veel Focus-auteurs tevens succesvolle schrijvers van boeken over fotografie. Zoals onder meer Frans Barten en Mich Buschman.
Hoewel dat onderdeel inhoudelijk de laatste tijd wat minder aan bod is gekomen acht ook de huidige redactie het educatieve element heel belangrijk. Er wordt voortdurend gezocht naar manieren hoe de (fototechnische) kennis van een vooral jongere doelgroep op een hoger plan gebracht kan worden.
Technische ontwikkelingen[bewerken | brontekst bewerken]
De belangstelling voor creativiteit betekent echter geenszins dat de Focusredactie geen oog zou hebben voor de technische ontwikkelingen binnen de fotografie. In ieder nummer worden nieuwe producten/technieken aan de lezers voorgesteld, zowel via een nieuwsrubriek als via uitgebreide eigen tests en/of besprekingen. Daartoe onderhoudt men goede contacten met de industrie en werkt de redactie samen met een brede kring van specialisten op verschillende terreinen. Dat is ook noodzakelijk want in de ruime eeuw van het bestaan van Focus is de fotografie herhaaldelijk ingrijpend van aanzien veranderd. Met soms revolutionaire gevolgen voor de markt. Zo werd in 1982 met aandacht voor de Sony Mavica al vooruitgelopen op de komst van elektronische beeldoptekening. Andere voorbeelden uit de recente geschiedenis zijn natuurlijk de introductie van autofocus spiegelreflexcamera’s in 1985 (Minolta) en de nog ingrijpendere gevolgen van de overgang van analoge naar digitale fotografie. Daar aan toegevoegd nog de opkomst van het fotograferen met behulp mobiele telefoons waardoor het goedkope camerasegment nagenoeg verloren is gegaan. Al deze ontwikkelingen hebben het fotografische landschap vergaand en onherroepelijk veranderd. Dat begon echter al met de komst van de door Oskar Barnack ontwikkelde kleinbeeldcamera (Leica) die de fotografie uiteindelijk tot een massamedium zou maken. Waardoor ook de kleurenfotografie aan een ongekende opmars kon beginnen. Van meet af aan is Focus niet alleen getuige geweest van al deze omwentelingen maar heeft daar – vaak als voorloper – ook duiding aan gegeven. En doet dat ook vandaag nog steeds.
Dat Focus na meer dan een eeuw berichtgeving over fotografie ook in deze dagen nog geheel bij de tijd is blijkt uit haar cross-mediale benadering: naast het maandelijks verschijnende tijdschrift is de redactie ook actief op een tweetal websites (focusmagazine.nl en camerastuffreview.com), met een per e-mail verspreide nieuwsbrief alsmede met accounts op Facebook en Instagram.