Niki de Saint Phalle

Niki de Saint Phalle
	Niki de Saint Phalle (1964)
Persoonsgegevens
Volledige naam	Catherine Marie-Agnès Fal de Saint Phalle
Geboren	29 oktober 1930
Overleden	21 mei 2002
Geboorteland	Frankrijk
Beroep(en)	beeldhouwster, schilderes
Oriënterende gegevens
Stijl(en)	figuratief
	RKD-profiel
	(en) IMDb-profiel
	Website
Portaal	Kunst & Cultuur

Niki de Saint Phalle (Neuilly-sur-Seine, 29 oktober 1930 – San Diego, 21 mei 2002), geboren als Catherine Marie-Agnès Fal de Saint Phalle^[1], was een Frans-Amerikaanse kunstschilderes en beeldhouwster.

Biografie[bewerken | brontekst bewerken]

Niki de Saint Phalle werd geboren in een katholiek bankiersgezin als dochter van een Franse vader en een Amerikaanse moeder. Toen ze drie jaar oud was, verhuisde het gezin naar het Amerikaanse New York. Daar bracht ze haar jeugd door en ze raakte op haar elfde jaar getraumatiseerd als gevolg van seksueel misbruik door haar vader. Later verwerkte ze deze ervaring in haar surrealistische film Daddy en andere kunstwerken. Ze werd door haar ouders in een klooster ondergebracht.

Na het verlaten van het klooster werd ze model en trouwde op haar negentiende met de Amerikaanse schrijver Harry Mathews. Ze kregen twee kinderen. Later verliet ze het gezin. In 1951 kwam ze terug naar Parijs en in 1952 begon ze te schilderen. Als kunstenaar was ze autodidact.

In 1955 begon haar samenwerking met de Zwitserse nieuw-realistische kunstenaar Jean Tinguely, met wie ze op 13 juni 1971 trouwde.

Vanaf 1956 creëerde ze haar eerste reliëfs in gips en andere materialen. Aanvankelijk exposeerde ze met veel agressief, 'mannelijk' aandoende collages van gevonden voorwerpen als geweren en pistolen. Geïnspireerd door het feminisme maakt ze assemblages waarin vrouwenrollen worden ontleed. In 1960 werd ze lid van de groep nieuw-realisten. In het begin van de jaren zestig maakte ze naam als action painter met haar schiethappenings, waarbij ze met verf gevulde, op houten panelen bevestigde objecten lek schoot met een jachtgeweer.

In het midden van de jaren zestig presenteerde ze haar versie van de oervrouw, de 'Nana's'. Haar Nana-figuren, expressieve in felle kleuren beschilderde manshoge vrouwenbeelden in polyester, zijn wereldberoemd en veroorzaakten ophef in de moderne kunstwereld. In 1966 maakte ze in Stockholm een 27 meter lange liggende Nana, te betreden via de vagina.

Met Tinguely ontwierp ze ook fonteinen. Niki de Saint Phalle speelde naast Jean Tinguely een hoofdrol bij de bouw (van 1969 tot 1994) door 15 internationale kunstenaars van Le Cyclop de Jean Tinguely in het Franse Milly-la-Forêt.

Vanaf 1979 woonde ze in Garavicchio, in het Italiaanse Toscane. Daar werkte ze onder meer vijftien jaar aan figuren uit het tarotkaartspel, waarmee ze aan haar beeldenpark Giardino dei Tarocchi vormgaf. Ook maakte ze dierenfiguren voor de Ark van Noach in Israël.

Het vele gieten in polyester en plastic en daarmee het voortdurend inademen van giftige dampen speelden haar parten, zodat ze voor haar gezondheid een behoorlijk aantal jaren in Zwitserland verbleef.

Na Tinguely's dood (30 augustus 1991) verhuisde ze naar San Diego in Californië vanwege de schone lucht. Ze overleed daar op 21 mei 2002 na een lang ziekbed op 71-jarige leeftijd.

Werken[bewerken | brontekst bewerken]

Frankrijk[bewerken | brontekst bewerken]

Er zijn rond Nice verschillende van haar beelden te vinden, onder andere in de tuin van het bekende hotel Negresco in Nice. Drie van haar werken bevinden zich in het Skulpturenpark Kulturforum Würth (onderdeel van de Sammlung Würth) in de Zwitserse stad Chur.

In Valbonne, Zuid-Frankrijk, is het daar gebouwde Collège de Valbonne naar haar vernoemd. Haar familie maakte daartegen bezwaar, omdat haar naam nog niet 'publiek' was. Inmiddels heet het college weer Collège de Niki-de-Saint-Phalle.