Overleg:Doorgaand rijtuig

Koerswagen een germanisme?

PaulB had achter de voetnoot waarin koerswagen als een germanisme voor Kurswagen wordt betiteld, een bronverzoek geplaatst. Daar ik niet weet of (en zo ja hoe) ik onderstaande in een voetnoot kan/mag plaatsen, geef ik de toelichting hier:

• Van Dale Groot Woordenboek Duits-Nederlands geeft als vertaling van Kurswagen alleen doorgaand rijtuig.
• Van Dale Online DU-NL vermeldt Kurswagen helemaal niet.
• Van Dale Online NL-NL vermeldt koerswagen helemaal niet.
• Woordenboek der Nederlandse Taal (via Geïntegreerde Taalbank) vermeldt koerswagen helemaal niet.

Tot zover dus geen bevestiging van taalkundige zijde te vinden dat koerswagen wél correct Nederlands zou zijn. Ik interpreteer dit als een soort "bewijs uit het ongerijmde" dat koerswagen inderdaad een germanisme is.

» HHahn (overleg) 13 apr 2012 16:56 (CEST)

Dat soort 'bewijzen uit het ongerijmde' lijken me niet wat bedoeld is met 'verifieerbaarheid'. Zo kan ik van willekeurige weinig voorkomende woorden die zwemen naar een leenvertaling wel 'aantonen' dat het barbarismen zijn. Alleen de vermelding in Van Dale's Groot Woordenboek Duits-Nederlands is een indicatie, maar ook niet meer dan dat: het is sowieso niet zo zinvol om Kurswagen met de omschrijving koerswagen te tooien: wie dat laatste woord kent, kan al vermoeden wat bedoeld is, en wie dat niet kent, heeft er niets aan.

Het woord 'koerswagen' is overigens al heel lang (al zeker sinds begin 20e eeuw) ook in gebruik geweest voor goederentreinen en -trams. Zie ook het plaatje uit het Utrechts Archief bij de oorspronkelijke discussie. Wel vindt men ook wel 'doorgaande (goederen)wagens', al in 1860 ([1]), dus er is ook daar een prima alternatief.

Het ligt natuurlijk voor de hand dat het woord koerswagen een directe leenvertaling uit het Duits is: het gebruik van koers is in deze betekenis in het Nederlands niet gebruikelijk en wel in het Duits. Denk aan de:Kursbuch, maar ook het woord de:Kurs zelf, dat we in het Nederlands een 'slag' zouden noemen (heen en terug over een bepaalde route). Dat zou een reden kunnen zijn om het als germanisme te bestempelen. Er is echter geen enkel bewijs dat iemand anders dat ooit heeft gedaan. Daar tegenover kan men bovendien stellen dat een woord na honderd jaar wellicht een keer als 'ingeburgerd' kan worden beschouwd (zie bijv. [2], [3], etc. voor voorbeelden van inburgering van germanismen). Zolang niet duidelijk blijkt dat het (nog steeds) een germanisme is, zie ik geen reden om die bewering in het artikel te plaatsen: dat vereist veel te veel redeneerwerk dat niet direct door bronnen wordt gedekt. Zeker in de vorm die er stond ("Vanwege [...] gebruiken sommigen [...]") was de bewering onhoudbaar - we speculeren daar over waarom 'sommigen' dat woord gebruiken. Ik heb een poging gedaan een en ander te nuanceren (en ook dat zit op de grens van wat m.i. toelaatbaar is). Ik zie daarnaast geen reden om de beslist niet ongebruikelijke aanduiding koerswagen in een voetnoot weg te stoppen. Paul B (overleg) 23 jul 2012 20:32 (CEST)

Referenties gevonden in artikelgeschiedenis

Hallo medebewerkers,

Om de kwaliteit van bronvermeldingen binnen Wikipedia te verbeteren hebben we gekeken of er in de artikelgeschiedenis van dit artikel links naar externe webpagina's of naar andere wikis staan. In het verleden werd veel gebruik gemaakt van deze optie om de bron van een bewerking aan te geven, maar tegenwoordig worden bronnen meestal in het artikel zelf getoond. Het zou dus kunnen dat in de geschiedenis waardevolle bronnen staan die in het artikel zelf kunnen worden meegenomen.

Meer informatie over dit project is terug te vinden in de FAQ.

In de artikelgeschiedenis van Doorgaand_rijtuig zijn de volgende bewerkingen gevonden:

• 2012-07-23 18:32:01 Paul B (omstreden bewering over germanisme genuanceerd - ook hiervoor overigens geen directe bron; aanpassing/aanvulling goederenwagens; steenkool niet Ardennen, alleen kalk (http://www.nicospilt.com/index_Hoogovens3.htm))

Zouden jullie kunnen kijken of deze links geschikt zijn om in de bronvermelding in het artikel mee te nemen? Bij voorbaat dank.

Groet, Valhallasw-toolserver-botje (overleg) 11 feb 2022 06:12 (CET)

Als de bovenstaande bronnen zijn bekeken dan kan deze melding worden verwijderd. Als een lege overlegpagina overblijft dan kan deze met {{nuweg|afgehandelde botmelding}} voor verwijdering worden aangedragen.