Regenbakken op Curaçao
Een regenbak of ren bak is een regenwaterput die op het eiland Curaçao wordt gebruikt voor de opslag van water.[1] Regenbakken zijn gebouwd van kalk, zand, grote rotsstenen en cement. De rotsstenen werden vervoerd vanaf Ronde Klip in houten wagens (Trùk di palu).
Er bestaan verschillende typen regenbakken. Sommige bevinden zich bovengronds, andere ondergronds onder de zitkamer of bij de entree van woningen. Weer andere bevinden zich tegen de woning aan of op enkele meters afstand hiervan.
Het klimaat op Curaçao is semi-aride. Dit zorgt voor veel problemen voor de watervoorziening. Er is een gemiddelde regenval van ongeveer 550 mm per jaar. Ook speelt de temperatuur een grote rol. Deze ligt tussen de 31,0 °C en 25,3 °C. Hierdoor is Curaçao heel afhankelijk van de watervoorzieningen voor mensen en beplanting.[2]
Geschiedenis van watervoorziening[3][bewerken | brontekst bewerken]
De eerste bewoners van Curaçao maakten gebruik van loopputten of loopkuilen (pos di pia) om aan water te komen. Deze loopputten werden voornamelijk gegraven in omgevingen waar de grondwaterspiegel hoog lag.[4]
Na de komst van de Spanjaarden en Nederlanders, kregen de bewoners de beschikking over gereedschappen om diepere putten te kunnen slaan. Op locaties waar veel putten werden geslagen sprak men over 'waterplantages', zoals rondom het Schottegat. Doordat de vraag naar water steeds hoger werd, daalde de grondwaterspiegel en kwamen veel putten uiteindelijk droog te liggen. In de negentiende eeuw kon men water kopen maar ook waren er regenbakken onder de stenen huizen, vlak onder de entree (sala) of patio. Op andere plekken, zoals in de buurt van de plantages, was men in de twintigste eeuw nog afhankelijk van loopputten en grote tonnen. Men had wel goten en tonnen maar geen regenbakken. Het gebruik van regenbakken verhoogde het risico op de gelekoortsmug.
Bij hoog liggende landhuizen werden vaak wel regenbakken toegepast. In de buurt waren geen putten voor de watervoorziening van de plantages. Andere vormen van watervoorziening zoals de waterkar (garosh'i awa) was ook nauwelijks een optie. Zie Landhuis Rooi Catootje, dit ligt op een iets hoger gebied.
Met de komst van de Shell steeg wederom de vraag naar zoetwater. In 1928 begon de Shell met het distilleren van zeewater. Later hebben ze waterleidingen aangebracht en rond de jaren '60 waren de meeste huizen voorzien van zoetwatertoevoer.
Regenbakken[5][bewerken | brontekst bewerken]
Regenbakken op Curaçao hebben vaak een historische waarde. Afhankelijk van de positionering hebben ze ook architectonische en monumentale waarde. Losstaande regenbakken worden gebruikt voor het opvangen van hemelwater afkomstig van het hoofdpand door middel van aquaducten. De regenbakken hebben vaak zeer dikke wanden en ook is vaak te zien dat ze van boven naar beneden steeds dikker worden. In de hoeken zijn de muren met duidelijke rondingen afgewerkt en zijn er veel overloopspuwers (sakadó) aanwezig. Verder zijn de regenbakken meestal voorzien van een pannendak.
Bij Landhuis Rooi Catootje is een duidelijk voorbeeld van het bovengenoemde type regenbak. Op de foto's en plattegrond van het landhuis is duidelijk te zien dat de regenbak zich op enige afstand bevindt van het hoofdpand. Aan de binnenkant van de overloopspuwers zijn roosters geplaatst om vogels en blaadjes buiten te houden.
De monumentale karakteristieken mogen niet verloren gaan bij het restaureren van de regenbakken. Er zijn specifieke richtlijnen opgesteld voor de voorbereiding en uitvoering van de restauratie. Hierbij kan worden gedacht aan het opvullen van een diepe regenbak tot een bruikbare vloerhoogte. Dit kan en mag gedaan worden, mits dit reversibel is. De overige richtlijnen staan genoteerd in het boek Monumenten in de steigers.[5]
In de krant Ñapa[1] van 24 april 2004 staat een interview met Milto Alexander over regenbakken. Volgens hem zijn er specifieke voorschriften voor de constructie van regenbakken, zoals het zeer fijn metselen (spiegelglad) om het ontstaan van wier en algen tegen te gaan. Het schoonhouden van het regenwater is ook erg belangrijk. Hiervoor worden kleine visjes gebruikt om het wier te en eventueel ongedierte op te eten. De kwaliteit van het water wordt gecontroleerd door de Gezondheids- & Geneeskundige Dienst van de Curaçaose overheid (GGD). Ook vertelt hij dat het regenwater werd gebruikt voor het zetten van thee, om Curaçaose bonen lekker zacht te laten koken en om het haar mee te wassen.
Regenbakken nu[bewerken | brontekst bewerken]
Regenbakken worden nog steeds voor de originele functie gebruikt. Daarnaast krijgen ze ook steeds vaker een nieuwe functie. Het hebben van een regenbak wordt echter wel gezien als een luxe. Veel huizen hebben deze niet meer.
Bij bepaalde functies is te zien dat er een extra verdieping op de regenbakken wordt geplaatst. Ook worden ze omgebouwd tot bijvoorbeeld slaapkamers, kantoren, zwembad, linnenkamer of archiefruimte. Hierbij dient men rekenschap te houden met de richtlijnen, monumentale waarde en eventuele aanvragen die ingediend moeten worden voor de uitvoering. Bij het plaatsen van ramen in een regenbak moet de grootte van de opening worden beperkt.
Bronnen, noten en/of referenties
|