Oortconstanten

De Oortconstanten op een muur in Leiden.

Jan Hendrik Oort, 1961.

De snelheden en afstanden van onze Zon en een ster in de Melkweg.

De Oortconstanten zijn kengetallen om de draaiing van onze Melkweg (sterrenstelsel) te kenschetsen, waarbij de draaisnelheid van sterren om het centrum van de Melkweg afhangt van hun afstand tot dat centrum, anders dan in een vaste schijf. Ze zijn het eerst afgeleid door de Nederlandse sterrenkundige Jan Hendrik Oort in twee wetenschappelijke artikelen in 1927 en 1928, waarmee hij de theorie van Bertil Lindblad bevestigde, dat onze Melkweg niet stilstond maar met een differentiële rotatie bewoog. Oorts vondst sloot aan bij Oorts eerdere onderzoek naar hogesnelheidssterren.

Formules

Het gaat om twee getallen A en B

${\begin{aligned}&A={\frac {1}{2}}\left({\frac {V_{0}}{R_{0}}}-{\frac {dv}{dr}}{\Bigg \vert }_{R_{0}}\right)\\&B=-{\frac {1}{2}}\left({\frac {V_{0}}{R_{0}}}+{\frac {dv}{dr}}{\Bigg \vert }_{R_{0}}\right)\\\end{aligned}}$

met $V_{0}$ en $R_{0}$ repectievelijk de draaisnelheid en de afstand tot het Melkwegcentrum, van een bewegende ster, gemeten op de plaats van Zon. $v$ en $r$ zijn de sneleid en afstand op andere plaatsen in de buurt van de Zon in onze Melkweg. $A$ en $B$ blijken alleen af te hangen van de bewegingen en posities van sterren in de buurt van de Zon. In 2018 waren de beste waarden van deze Oortconstanten $A$ = 15.3 ± 0.4 km s⁻¹ kpc⁻¹ (kpc = kiloparsec, 1000 parsec) en $B$ = -11.9 ± 0.4 km s⁻¹ kpc⁻¹. Met deze Oortconstanten kan de snelheid en de omlooptijd van de Zon worden bepaald, en verder de massa en het verband tussen omloopsnelheid en afstand tot het Melkwegcentrum.

Bronnen, noten en/of referenties