Tektonische plaat

wereldkaart met tektonische platen, breuklijnen en vulkanische activiteit

beweging van Tektonische plaaten gebaseerd op het Global Positioning System (GPS) satellite data van NASA JPL. De vectoren geven zowel de richting als relatieve snelheid van de Tektonische platen

Bestand:Tectonic plates Serret.png

Tectonics plates (preserved surfaces) Mappamundi

Een tektonische plaat of schol is een stuk van de aardkorst (of lithosfeer). De oppervlakte van de Aarde bestaat uit zes grote tektonische platen, en verschillende kleinere.

Deze platen verschuiven in een zeer traag tempo, enkele centimeters per jaar. Het mechanisme hierachter staat bekend als platentektoniek.

Opbouw

Tektonische platen houden niet per se op aan de rand van een continent of het continentaal plat. In sommige gevallen hoort de aangrenzende oceanische korst (de aardkorst onder de oceaan) ook tot dezelfde plaat. Sommige platen zijn daarom uit zowel stukken continentale korst als oceanische korst opgebouwd. Andere platen bestaan geheel uit één van beide typen aardkorst. Er bestaat overigens ook "intermediaire korst", die van samenstelling tussen de twee typen inzit.

Begrenzingen

De overgang van twee platen bestaat uit een convergente, divergente of transforme plaatgrens. Convergente plaatgrenzen zijn plaatgrenzen waar twee platen naar elkaar toe bewegen, meestal duikt één plaat onder de andere. Divergente plaatgrenzen zijn plekken waar twee platen uit elkaar bewegen, wat leidt tot extensie of oceanische spreiding. Transforme plaatgrenzen zijn grenzen waar de platen langs elkaar schuiven, zoals onder andere de San Andreasbreuk tussen de Juan de Fuca-plaat en de Noord-Amerikaanse plaat.

De randen van continenten (continentale marges) kunnen actief zijn of passief. Een actieve marge is tegelijk een plaatgrens, een passieve marge is geen plaatgrens maar slechts een overgang van continentale naar oceanische korst in dezelfde plaat.

Lijst van tektonische platen

Grote en kleinere platen

Er zijn 9 grote en 6 kleinere tektonische platen gedefinieerd. Onderstaande lijst geeft een overzicht van de bestaande grotere tektonische platen op Aarde:

• Afrikaanse Plaat
• Antarctische Plaat
• Arabische Plaat
• Australische Plaat
• Caribische Plaat
• Cocosplaat
• Euraziatische Plaat
• Filipijnse Plaat
• Indische Plaat
• Juan de Fucaplaat
• Nazcaplaat
• Noord-Amerikaanse Plaat
• Pacifische Plaat
• Scotiaplaat
• Zuid-Amerikaanse Plaat

Microplaten

Naast de grote en kleinere platen, bestaat er ook een (groot) aantal microplaten. Deze liggen meestal langs een plaatgrens tussen twee grotere platen, en zijn los gaan bewegen door de wrijving in zo'n gebied. In sommige gevallen is moeilijk te bepalen of men met een aparte plaat te maken heeft of een tektonische eenheid als een grote overschuiving (een dekblad). Vaak kan men deze microplaten herkennen aan de diepere structuren in de onderkorst, met behulp van seismologisch onderzoek en tomografie. Voorbeelden van microplaten zijn:

• Anatolische Plaat (Turkije)
• Apulische Plaat (Italië)
• Explorerplaat (Canada)
• Galapagosplaat (Ecuador)
• Iberische Plaat (Spanje en Portugal; het Iberisch Schiereiland)
• Riveraplaat (Mexico)
• Tongaplaat (Tonga)

---

Bewegingen van tektonische platen

Mediabestanden

Zie de categorie Plate tectonics van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.