Gebruiker:Pimbrils/Kladblok

La Naissance de Vénus (De geboorte van Venus)
Kunstenaar	William-Adolphe Bouguereau
Jaar	1879
Techniek	Olieverf op doek
Afmetingen	300 × 218 cm
Museum	Musée d'Orsay
Locatie	Parijs
Portaal    Kunst & Cultuur

La Naissance de Vénus (Nederlands: De geboorte van Venus) is de titel van een olieverfschilderij op groot formaat van de Franse kunstschilder William-Adolphe Bouguereau uit 1890. Afgebeeld wordt het moment waarop Venus uit het schuim der golven aanspoelt in een schelp. Het werk, een schoolvoorbeeld van de toenmalige academische kunst, bevindt zich in de collectie van het Musée d'Orsay te Parijs.

Context

De geboorte van Venus is een schoolvoorbeeld van de academische kunst, zoals die in het Frankrijk van de negentiende eeuw hoogtij vierde, onder invloed van de Académie des Beaux-Arts. De overwegend neoclassicistische academisch kunst was eerder romantisch en idealistisch dan realistisch. Vaak nam ze historische of mythologische taferelen tot thema. Bouguereau kiest hier voor de Romeinse godin van de liefde en de schoonheid. De volgens de mythe als volwassen vrouw uit schuim geboren Venus spoelt in een schelp aan land. Nimfen, zeegoden en puttis verwelkomen haar, in volle bewondering voor haar naakte schoonheid. Binnen een mythologische context was het schilderen van (en kijken naar) voluptueuze geïdealiseerde naaktfiguren in die tijd volledig geoorloofd.

De academische kunst uit de negentiende eeuw nam vaak kunstwerken uit de klassieke oudheid en de renaissance tot voorbeeld. Ook Bouguereau grijpt in zijn Venus-schilderij terug op eerdere beeltenissen van de Venus, zoals de Venus van Milo, Sandro Botticelli's De Geboorte van Venus (1485) en Rafaëls De triomf van Galatea (1514). Ook Ingres Venus Anadyomene (1848) diende hem tot inspiratie. De Venus-figuur geldt als een van de meest geschilderde thema's uit de negentiende eeuw.

Afbeelding

Als vooraanstaand pleitbezorger van de academische kunst en jarenlang ook in die traditie docerend aan de Academie Julian, propageerde Bouguereau altijd op de eerste plaats technische perfectie. De geboorte van Venus getuigt dan ook op de eerste plaats van een nauwgezette uitvoering en een zorgvuldige afwerking. De gladde huid en het neergolvende haar zijn feilloos weergegeven, in warme kleuren. De lichamelijke weergave is volkomen. Uit alles spreekt een hang naar ideële, klassieke volmaaktheid.

Venus wordt afgebeeld in het midden van het schilderij, staande in een Jacobsschelp. In haar asymmetrische contrapposto pose doet ze denken aan de Venus van Botticelli, maar waar deze haar schaamstreek nog onbedekt houdt is de Venus van Bouguereau onbeschaamd naakt. Loom strekt ze haar armen uit terwijl ze zonder schaamteen met een zedige blik haar eigen schoonheid in ogenschouw lijkt te nemen. Haar lichaamsvormen door eens te meer benadrukt door de centrale belichting. Haar huid is ongekend realistisch weergegeven in verfijnde, nauwelijks zichtbare penseelstreken.

De mollige putti op de achtergrond lijken vooral geïnspireerd door Rafael en zijn door Bouguereau bewust vaag weergegeven om de aandacht nog sterker op het centrale onderwerp te richten. Naar het voorbeeld van Botticelli zien we rechts, omgeven door nimfen, Zephyrus, de personificatie van de westenwind, die Venus volgens de mythe in haar schelp over de oceaan naar Cyprus blies. Beneden schildert Bouguereau, eveneens naar het voorbeeld van renaissance-schilders, een aantal kinderfiguurtjes met engelenbpvleugeltjes, samen met een dolfijn, een traditioneel symbool van bescherming.

Model, historie, waardering

Voor Bouguereau's Venus stond Marie Georgine, Prinses de Ligne, later gehuwd met Sosthène de la Rochefoucauld. Marie Georgine was een opvallende verschijning in het Parijs van de jaren 1870 en hield zich onder andere op met esoterische praktijken. Samen met haar zus stond ze eerder al model voor Bouguereau's "L'Enlèvement de Psyché" en "Flore et Zéphyr". Ook is ze te zien in Bouguereau's Nymphaeum uit 1878, in een nagenoeg identieke pose pose. Bouguereau moet over die laatste uitbeelding dusdanig goed tevreden zijn geweest dat hij haar een jaar later op naganoeg identieke wijze uitbeeldde in het hier besproken werk.

Bouguereau maakte De geboorte van Venus voor de Parijse salon van 1879. Binnen de academische wereld werd het met groot enthousiasme ontvangen en onderscheiden met de Prix de Rome. Het werk werd nog in hetzelfde jaar aangekocht door de Franse staat voor het Musée du Luxembourg.

Het jaar 1879 bevond zich echter midden in de controverse tussen academische kunst en nieuwe modernistische stromingen, meer in het bijzonder het impressionisme. Steeds nadrukkelijker was er ook kritiek te horen. In de loop der tijden zou de romantisch-classicistische kunst van Bouguereau en de zijnen steeds verder terrein verliezen. In de twintigste eeuw werd ze door de kunstkritiek nauwelijks nog voor vol aangezien en verdwenen veel werken in depot. Bouguereau's Venus werd in 1920 "verbannen" naar het Musée des Beaux-Arts de Nantes, waar het zelfs geruime tijd in depot kwam. Sinds 1879 is het werk nu te zien in het Musee d'Orsay en in toenemende mate is lijkt er sprake van een zekere herwaardering, met name ook in de Verenigde Staten. De geboorte van Venus geldt daarbij als exemplarisch voor het oeuvre van Bouguereau en de periode van de academische kunst in de tweede helft van de negentiende eeuw.

Het nymphaeum (1878). De nimf links diende als voorbeeld voor zijn Venus.

Literatuur

• Elizabeth Prettejohn: Beauty and Art. Oxford University Press, 2005. ISBN 9780192801609

Externe links

• (en) Het schilderij op de website van het Musee d'Orsay
• (en) Analyse van het schilderij
• (en) Informatie over het schilderij

Noot

Categorie:Schilderij in het Metropolitan Museum of Art