B-17 PN9E
Zie B-17 voor het vliegtuig type
| B-17 PN9E | ||||
|---|---|---|---|---|
.jpg)
| ||||
Vergelijkbaar toestel in 2014
| ||||
| Overzicht | ||||
| Datum | 9 november 1942 | |||
| Locatie |  Groenland
| |||
| Doden | 3 mannen | |||
| Gewonden | Verscheidene gevallen van bevriezing, één geval van vergevorderde gangreen | |||
| Vliegtuig(en) | ||||
| Vliegtuigtype | B-17 | |||
| Maatschappij |  US Air Force
| |||
| Bemanning | 9 mannen | |||
| Overlevenden | 7 mannen | |||
| Slachtoffers op de grond | ||||
| Doden | 2 mannen | |||
| Lijst van luchtvaartongevallen | ||||
| ||||
De B-17, met roepnaam PN9E (Prep Negat Nine Easy), met aan boord 9 mannen onder leiding van Luitenant Armand Monteverde stortte tijdens een zoekactie boven Groenland neer tijdens dichte mist. Het toestel dat laag boven de grond vloog scheurde in twee stukken, de ramp zelf overleefden zeven bemanningsleden.
De bemanning heeft 148 dagen op het ijs vast gezeten voor dat iedereen gered kon worden, verscheidene keren speelde het weer een rol om evacuaties uit te stellen. Uiteindelijk overleden er drie bemanningsleden en twee personen (evacuerend personeel) tijdens evacuaties, één persoon verloor beide voeten aan gangreen, de overige zeven mannen werden gered.
Voorgeschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Toen Nazi-Duitsland Denemarken binnenviel werd Groenland dé tussenstop voor de geallieerden naar Europa. Niet alleen als tussenstop was het belangrijk, ook de productie van aluminium maakte van Groenland een sleutel in het maken van geallieerde gevechtsvliegtuigen.[1]
Vanuit Amerika kon men met zware bommenwerpers en transport vliegtuigen via Groenland Europa bevoorraden. De route kreeg de naam Sneeuwbalroute.
Zie Sneeuwbalroute voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Op 9 november 1942 werd het transport vliegtuig, de Skytrooper vermist. Waarbij verschillende vliegtuigen vanaf Bluie West One (BW-1) – het huidige Narsarsuaq Airport – in het zuidwesten van Groenland opstegen om te zoeken.[2] Achteraf bleek het vliegtuig neergestort te zijn en waren er geen overlevenden.
Bemanning[bewerken | brontekst bewerken]
| Beroep | Naam | Lot |
|---|---|---|
| Piloot | Luitenant Armand Monteverde | Gered |
| Copiloot | Harry Spencer | Gered |
| Technicus | Paul Spina | Gered |
| Navigator | Bill O’Hara | Vergevorderde gangreen aan beide voeten. |
| Telegrafist | Lolly Howarth | Stortte tijdens de derde evacuatie neer en overleed ter plekke |
| Mechanicus | Clarence Wedel | Viel tijdens de vierde evacuatiepoging in een ijs kloof en overleed |
| Bemanningslid | - | Gered |
| Bemanningslid | - | Gered |
| Bemanningslid | - | Gered |
Ramp[bewerken | brontekst bewerken]
Op 9 november, de vierde dag van de search en rescue operatie, stijgt de B-17 onder leiding van luitenant Armand Monteverde op. Het vliegtuig heeft het fjord in de baai van KÃge aangewezen gekregen. Tijdens het opstijgen was het weer goed, maar bij aankomst in de baai trekt een dichte witte mist op. Het toestel vliegt met 290 km/h over de baai. Monteverde weet dat verderop een 250 meter hoge ijskap wacht, hij weet alleen niet hoe hoog hij boven het ijs vliegt. De hoogte meter is hierbij niet te raadplegen omdat deze de afstand tot de zeespiegel meet en niet de ondergrond waarboven zij vliegen. Copiloot Harry Spencer schatte dat ze op 30 meter boven het ijs vlogen. Monterverde besluit om naar links te sturen om zo terug, het fjord uit te vliegen. Dat blijkt een noodlottige keuze te zijn.
Het vliegtuig vliegt nu boven de ijskap en doordat de vleugel (door het naar links sturen) over het ijs schraapt maakt het toestel een scherpe draai. Door de plotselinge veranderingen van richting en de schok, breekt de romp net achter de vleugels af en komt het vliegtuig 200 meter verder op tot stil stand. De staart was bij de ramp gedeeltelijk beschadigd de voorkant was compleet verwoest.
Verloop[bewerken | brontekst bewerken]
Zeven bemanningsleden bleven in de romp van het toestel tijdens de crash, sergeant Alfred West was door de voorruit gevlogen en bloedde uit wonden aan zijn hoofd en knieën. Technicus Paul Spina was door het raam van het plafond geschoten en had zijn arm op twee plekken gebroken, en verloor zijn bewustzijn.
De twee bemanningsleden werden binnen in het staartstuk gebracht, waarbij de botbreuken van Paul Spina werden recht gezet, zonder verdoving in een half uur. Van brokstukken maakte Monterverde een spalk voor de arm.
De B-17 had voor enkele dagen eten en drinken en al helemaal niet genoeg kleding voor -40 graden. Daarbij was de radio stuk en was deze pas op 16 november operationeel.
Ook was de ligging van het gecrashte vliegtuig ongunstig, het staartstuk waar de mannen in schuilden lag gevaarlijk dicht bij een gletsjer kloof. De rampplek was omgeven door kloven en het was moeilijk om de omgeving te verkennen en voor evacuatiemissies om stevige ijsbruggen te ontdekken.
Vanuit Bluie West One vertrokken op 10 november 17 vliegtuigen om het gecrashte toestel te zoeken, maar dit werd bemoeilijkt omdat er geen noodsignaal was verzonden van de B-17 PN9E. Vanwege sneeuwstormen werd de zoekactie de volgende dag afgeblazen.
Op 12 november gingen Harry Spencer en navigator Bill O’Hara op verkenningstocht om de gevaarlijke kloven in de buurt te markeren. Ze konden de kust zien liggen op zo'n elf kilometer afstand. Daarop besloot de bemanning naar de kust te trekken omdat de overlevingskansen daar misschien beter zouden zijn. 50 meter bij het wrak vandaan ging het echter mis, Spencer stapte op een ijsbrug die er stevig uitzag, maar stortte in. Het ijsblok klemde echter op 30 meter onder de rand en brak Spencers val, waarna het ijsblok nog een keer losraakte en verder op weer klem kwam, hij werd uit de kloof getrokken met parachute touwen.
In de week erna kwam bemanning er achter dat Bill O'Hara gangreen had aan beide voeten. Urenlang heeft de crew de voeten van O'Hara gemasseerd om de bloedsomloop op gang te brengen.
Op 16 november verstuurde telegrafist Lolly Howarth de eerste boodschap vanaf de crashsite:
‘PN9E gecrasht op gletsjer. Leven nog, stuur snel hulp.’
— Lolly Howarth
Door een storm werd er acht dagen na de opgevangen boodschap niks ondernomen. Op 24 november waren de weersomstandigheden nog steeds slecht, maar toch steeg Kolonel Bred Balchen met een Douglas C-54 Skymaster richting de rampplek. Ondertussen bereikte de storm een hoogte punt,
'20 minuten lang werden we rondgeslingerd als een blad in een orkaan. Dit was het ergste noodweer dat ik ooit in een vliegtuig heb meegemaakt – de storm heeft me bijna het leven gekost'
— Bred Balchen
Omdat er hoge windsnelheid was, en droppingen met parachutes geen zin hadden, dropte Balchen de kratten rechtstreeks op de brokstukken van het toestel.
Evacuatiepogingen[bewerken | brontekst bewerken]
De toestand van Bill O'Hara liep ondertussen flink achter uit, daarop werd een eerst reddingsmissie op touw gezet. Een Grumman J2F-watervliegtuig met piloot John Pritchard en radio-operator Benjamin Bottoms aan boord steeg op, en lande drie uur later op de ijskap. O'Hara en Paul Spina zouden als eerst geëvacueerd moeten worden maar omdat O'Hara niet kon lopen en Spina een gebroken arm had werden twee anderen uitgekozen.
Diezelfde avond bereikten twee sneeuwscooters het wrak en zij waren van plan een aantal bemanningsleden te evacueeren. Dit mislukte echter toen Luitenant Max Demorest met sneeuwscooter en al door een ijsbrug heen zakte, daarop werd het watervliegtuig dat weer terug was op de ijskap weggestuurd om touw te halen zodat men Demorest kon redden. Met deze vlucht ging telegrafist Lolly Howarth mee.
De vlucht heeft zijn doel echter nooit bereikt en stortte op de zelfde manier als de B-17 PN9E neer, John Pritchard, Benjamin Bottoms en Lolly Howarth overleden ter plekke.
De toestand van O'Hara verslechterde en daarom ging de overgebleven sneeuwscooter op weg met Spencer als verkenner van het ijs. Clarence Wedel volgde Spencer en daarachter volgde de sneeuw scooter. Spencer, en de mannen op de sneeuwscooter staken op een paar uur ten noorden van het wrak een ijsbrug over, waarbij Wedel door de brug zakt en overlijd. De andere drie mannen gaan verder maar de scooter krijgt verder op motorpech waardoor ze zich in de sneeuw moeten in graven.
Onder tussen werd er nog steeds voedsel gedropt, ook op het in gegraven sneeuwscooter kamp was daar sprake van. Weken lang zaten de drie mannen vast, waarbij de vergevorderde gangreen er voor zorgde dat de voeten van O'Hara er afvielen.
Op 22 januari stopte de radio er mee, en ontving de achter gebleven bemanning niks meer. Pas op 6 februari werd het sneeuwscooterkamp geëvacueerd. Door de Groenlandsewinter werd de redding van de overige bemanning uit gesteld tot 17 maart 1943. De overgebleven drie mannen in de staart werden op 17 maart geevacueerd, het plan was omdat met een watervliegtuig te doen, maar deze raakte oververhit door overgewicht. De drie mannen werden daarom met sleeen naar de kust gebracht en met een schip in veiligheid gebracht.[1][2][3][4]
Nasleep[bewerken | brontekst bewerken]
Van de negen bemanningsleden aan boord van de B-17 kwamen er twee om, terwijl drie dappere mannen de dood vonden toen ze hen probeerden te redden van de ijskap. De bemanning van het transportvliegtuig dat Monteverde moest zoeken, overleefde het niet. Uiteindelijk zou Groenland in totaal 10 mannen meenemen - en tot op de dag van vandaag, en ondanks verschillende pogingen, is geen van de lichamen geborgen.
Voor de laatste evacuatie vlucht kreeg Kolonel Balchen Distinguished Flying Cross van Amerika.[3]
Naslagwerken[bewerken | brontekst bewerken]
- Mitchell Zuckoff (2013). Frozen in time : an epic story of survival, and a modern quest for lost heroes of World War II, New York, NY. ISBN 0-06-213343-8.
Bronnen noten en of referenties[bewerken | brontekst bewerken]
- ↑ a b (en) Susannah Cahalan, Hell, frozen over. New York Post (21 april 2013). Gearchiveerd op 28 augustus 2022. Geraadpleegd op 27 augustus 2022.
- ↑ a b Wied, Erik, 148 dagen op het ijs: Amerikaanse piloten vechten voor hun leven (13 augustus 2022). Gearchiveerd op 28 augustus 2022. Geraadpleegd op 27 augustus 2022.
- ↑ a b (en) Saga of B-17 PN9E. National Museum of the United States Air Force™. Geraadpleegd op 28 augustus 2022.
- ↑ (en) Frozen in Time: An Epic Story of Survival and a Modern Quest for Lost Heroes of World War II. B&N Readouts (19 juni 2022). Geraadpleegd op 28 augustus 2022.