Prinsbisdom Lübeck

Hochstift Lübeck
	Prinsbisdom in het Heilige Roomse Rijk
Kaart
	1650
Algemene gegevens
Hoofdstad	Eutin
Religie(s)	Rooms-katholiek na de reformatie Evangelistisch
Regering
Regeringsvorm	Prinsbisdom
Dynastie	na 1586 Huis Huis Holstein-Gottorp
Staatshoofd	Prins-bisschop

Het prinsbisdom Lübeck was een sticht in het Heilige Roomse Rijk in het huidige Sleeswijk-Holstein. Het was het wereldlijke bezit van de bisschoppen van Lübeck. Vanaf 1500 was het ingedeeld bij de Neder-Saksische Kreits.

In 1160 werd het in 948 in Oldenburg in Holstein gestichte bisdom verlegd naar Lübeck. Het bisdom behoorde tot de kerkprovincie Bremen. Omstreeks 1185 werd het bisdom rijksvrij. Het gebied was vrij klein en bestond uit de ambten Eutin en Schwartau. In Lübeck zelf hoorden alleen het koor van de dom en enkele omliggende lapjes grond erbij. De invloed van de bisschoppen in de vrije hanzestad Lübeck bleef al bij al gering en rond 1350 verplaatsten zij hun residentie naar Eutin.

In 1530/5 werd de Reformatie ingevoerd. Sinds 1555 regeerden er protestantse administratoren in de functie van de prins-bisschop. Na 1586wwerden alleen leden van het huis Holstein-Gottorp gekozen. Zo werden Lübeck (en Osnabrück) de enige protestantse geestelijken onder de rijksstenden. Op de Rijksdag hadden zij een aparte plaats in de vergaderzaal tussen de geestelijke en de wereldlijke vorsten: op de dwarsbank (Querbank). In 1773 kreeg bisschop Frederik August ook de graafschappen Oldenburg en Delmenhorst, waardoor het prinsbisdom in personele unie kwam met het hertogdom Oldenburg.

Paragraaf 8 van de Reichsdeputationshauptschluss van 25 februari 1803 kende aan de hertog van Holstein-Oldenburg voor de opheffing van de Elsflether tol en de afstand van een aantal dorpen rond Lübeck en de bezittingen van het bisdom en het domkapittel in de stad Lübeck: het bisdom en het domkapittel Lübeck. In paragraaf 27 werd vastgelegd dat de rijksstad Lübeck en de hertog van Holstein-Oldenburg een vergelijk moesten treffen voor de enclaves van de rijksstad in het prinsbisdom.

In 1804 sloten de stad en de hertog een verdrag. Daardoor kwam Schwartau definitief bij het vorstendom.

Hierdoor kon het vorstendom Lübeck in de toekomst permanent verbonden worden met het hertogdom Oldenburg. Voorlopig bleef de situatie bestaan de voormalige prins-bisschop aan de regering bleef in Eutin, terwijl hij regent was voor zijn handelingsonbekwame neef in Oldenburg. Toen Oldenburg op 10 december 1810 door Frankrijk werd geannexeerd, bleef het vorstendom Lübeck hier dan ook buiten. Het vorstendom behoorde evenals het aangrenzende hertogdom Holstein niet tot de Rijnbond.

Het Congres van Wenen in 1815 herstelde Oldenburg met de rangverhoging tot groothertogdom. Het nieuwe groothertogdom Oldenburg bestond uit drie gescheiden gebieden:

In 1866 werd het gebied van het vorstendom vergroot met het ambt Ahrensbök. Dit was een gevolg van de erfstrijd in 1864 om de hertogdommen Sleeswijk en Holstein. De inlijving van de hertogdommen door Pruisen en Oostenrijk was een schending van de erfrechten van de groothertogen van Oldenburg. Zij lieten zich afkopen met een klein stukje van het hertogdom Holstein.

In 1937 stond Oldenburg het voormalige vorstendom Lübeck aan Pruisen af, waarna het een integraal deel werd van de provincie Sleeswijk-Holstein.

Regenten

948- 952: Marcus
967- 973: Egwart/Evagrius
976- 983: Wigo
983- 988: Egizo
989- 990: Volkwart
992-1013: Reginbert
1014-1023: Bernhard
1023-1030: Reinhald
1030-1038: Meinhar
1038-1048: Abelin
1051-1066: Ezo/Ehrenfried
1066-1149: bisdom onderdrukt
1149-1154: Sankt Wizelin
1155-1163: Gerhold
1164-1172: Koenraad I
1172-1182: Hendrik I
1183-1184: Koenraad II van Querfurt (1194-1198: bisschopvan Hildesheim; 1198-1202: bisschop van Würzburg)
1186-1210: Dietrich I
1210-1231: Berthold
1231-1247: Johan I
1247-1254: Albrecht Sürbeer (administrator; 1254-1272: aartsbisschop van Riga)
1254-1259: Johan II van Diest
1260-1276: Johann III van Tralow
1276-1315: Burghard van Serkem
1315-1341: Hendrik II van Bockholt
1341-1350: Johan IV van Mül
1350-1377: Bertram van Cremona
1377-1379: Nikolaas I van Ziegenbock (1379-1392: bisschop van Meissen)
1379-1386: Koenraad III van Geisenheim
1386-1387: Johan V van Klenedenst
1387-1399: Eberhard I van Attendorn
1399-1420: Johan VI van Dülmen
1420-1439: Johan VII Schele
1439-1449: Nikolaas II Sachow
1450-1466: Arnold Westphal
1466-1489: Albrecht van Krummendijk
1489-1492: Thomas de Grote
1492-1506: Dietrich II van Arndes
1506-1509: Willem Westphal
1510-1523: Johan VIII Grimholt
1523-1535: Hendrik III Bockholt
1535-1536: Detlev van Reventlow
1536-1547: Balthasar van Rantzau
1547-1553: Dietrich III van Rheden
1555-1559: Andreas van Barby
1559-1561: Johan IX Tiedemann
1561-1586: Eberhard III van Holle (1566-1586: bisschop van Verden)
1586-1607: Johan Adolf van Holstein (1585-1596: aartsbisschop van Bremen; 1587-1616: hertog van Holstein)
1607-1634: Johan Frederik van Holstein (1596-1634: aartsbisschop van Bremen; 1631-1634: bisschop van Verden)
1634-1655: Johan van Holstein
1655-1655: Johan Georg van Holstein
1655-1666: Christiaan Albrecht van Holstein (1659-1694: hertog van Holstein)
1666-1705: August Frederik van Holstein
1705-1726: Christiaan August van Holstein
1726-1727: Karel van Holstein
1727-1750: Adolf Frederik van Holstein (1751-1771: koning van Zweden))
1750-1785: Frederik August van Oldenburg (1773-1785: hertog van Oldenburg)
1785-1803: Peter Frederik van Oldenburg (1823-1829: groothertog van Oldenburg)