Due diligence
De Engelse term due diligence betekent letterlijk gepaste zorgvuldigheid. In fusies en overnames en in de accountancy is er echter een specifieke betekenis, namelijk boekenonderzoek, bijvoorbeeld bij een bedrijfsovername.
Een voorbeeld van het gebruik van de term door cargadoors in charterparties: 'Charterers shall excercise due diligence to ensure that the vessel is only employed between and at safe ports'. Hiermee wordt eenvoudig afgesproken dat de bevrachters zorgvuldig het een en ander zullen proberen te regelen.
Verder zijn banken en dergelijke in toenamende mate verplicht tot due diligence bij het accepteren van (opdrachten van) klanten, om onder meer witwassen, corruptie en de financiering van terrorisme tegen te gaan. Termen in dit verband zijn know your customer (KYC), customer due dilligence (CDD) en enhanced due dilligence (EDD). Zie ook de Nederlandse Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme.
Due diligence-onderzoek
Een due diligence-onderzoek richt zich op het vaststellen van de juistheid van de aan de koper gepresenteerde informatie en het in beeld brengen van risico’s en kansen van de over te nemen onderneming. Normaliter richt een due diligence-onderzoek zich op financiële, fiscale, juridische en commerciële aspecten. Al naargelang de aard en omvang van de onderneming betreft dit ook milieu, IE, HR of IT. Een aanverwante uitdrukking is het voorkomen van aantreffen van lijken uit de kast nadat een bedrijf is overgenomen.
Het belang
Het uitvoeren van een grondig due diligence-onderzoek is eigenlijk onmisbaar indien een belangrijke investeringsbeslissing wordt genomen. Niet alleen is de koper verplicht onderzoek te doen voordat deze koopt, ook geeft een due diligence-onderzoek nuttige informatie als basis voor de onderhandelingen en voorkomt verrassingen achteraf.
De resultaten van een due diligence-onderzoek kunnen leiden tot aanpassing van de transactievoorwaarden. Zo kan een due diligence-onderzoek invloed hebben op de overeengekomen overnameprijs, bijvoorbeeld indien blijkt dat de werkelijke cijfers afwijken van de verwachtingen die de koper had bij het uitbrengen van een bod. Voorbeelden zijn:
- Te hoog verantwoorde activa zoals debiteuren
- Niet volledig verantwoorden van verplichtingen
- Wegvallen van een belangrijke klant
- Achterblijvende marges
- Wijzigingen in de kostenstructuur
- Change of control-clausules in belangrijke contracten
Ook komt het voor dat er risico’s worden gesignaleerd die niet direct invloed hebben op de prijs maar wel kunnen leiden tot grote kosten in de toekomst. Dit betreft dan met name zogenaamde latente verplichtingen, zoals een mogelijke claim die nog niet is verantwoord. Indien het risico concreet is, wordt een vrijwaring opgenomen in de koopovereenkomst (Sale and purchase agreement, SPA). Is het risico reëel maar niet concreet, dan wordt meestal een garantie opgenomen in de koopovereenkomst.
Een due diligence-onderzoek geeft een goed beeld van de onderneming. In het due diligence-rapport worden de sterke en minder sterke kanten van de onderneming beschreven en worden verbeterpunten voor de situatie na overname geformuleerd.