Enallage
Een enallage (ook hypallage genoemd) is in de letterkunde een stijlfiguur, waarbij de auteur een bijvoeglijk naamwoord grammaticaal bij een bepaald woord laat horen, terwijl het inhoudelijk beter bij een ander woord in de zin past.
Een voorbeeld is te vinden bij Vergilius, in de inleiding van boek I van de Aeneis:
- de muren van het hoge Rome staat voor de hoge muren van Rome.
Andere voorbeelden:
- zij liepen duister door de eenzame nacht (Vergilius) staat voor zij liepen eenzaam door de duistere nacht (Latijn: Ibant obscuri sola sub nocte)
- de blauwe wiegeling der zee (H. Van Looy) staat voor de wiegeling der blauwe zee
De alledaagse uitdrukking een lekker kopje koffie is strikt genomen ook een enallage, want niet het kopje zelf is lekker maar de koffie die erin zit. Hier is sprake van versteend gebruik. Nog twee voorbeelden: "een koud buffet", een "luie stoel" en "een slechte kritiek".
In de zin 'het hout in de brand steken' en 'de brand in het hout steken' worden de woorden 'brand' en 'hout' onderling verwisseld, zonder dat er een echt misverstand over de betekenis kan ontstaan.
Verwante begrippen
Het gebruik van deze stijlfiguur lijkt enigszins op dat van de metonymie; in beide gevallen is sprake van een verwisseling op basis van contiguïteit.