Gebruiker:DerekvG/Zandbak/Verkiezingen
In Vlaanderen worden poltieke verkiezingen georganiseerd voor het benoemen van vertegenwoordigders (van het volk) voor wetgevende organen, niet voor uitvoerende organen of functies, en dat zijn volgende organen
- het Europees Parlement,
- het Federaal Parlement van België (bicameraal parlement : kamer en senaat),
- de monocamerale regionale parlementen waaronder : (zie Schematisch_overzicht_Federale_indeling_België),
- de provincieraden
- de gemeenteraden in Antwerpen zijn er samen met de gemeenteraadsverkiezingen ook verkiezingen voor de districtsraden van de districten van Antwerpen.
Organisatie
[bewerken | brontekst bewerken]De verkiezingen voor het Federaal parlement, het Europees parlement en de Regionale parlementen worden georganiseerd door de FOD Binnenlandse Zaken - Algemene Directie Instellingen en Bevolking - Directie van de Verkiezingen
Vanaf 2006 organiseert het Agentschap voor Binnenlands Bestuur van de Vlaamse overheid de verkiezingen van de provincieraden, de gemeente- en de districtsraden (in samenwerking met de FOD-BZ ADIP). Deze administratie controleert ook de verkiezingsuitgaven.
Sinds 7 juli 2006 is een nieuw Vlaams kiesdecreet van kracht. Vlaanderen kon een eigen kiesdecreet maken, doordat het Lambermontakkoord de regelgeving inzake de verkiezingen op gemeentelijk en provinciaal niveau heeft overgedragen naar de gewesten.
De federale overheid blijft bevoegd voor de organisatie van de verkiezingen van het Vlaams Parlement, het Federaal Parlement en het Europees Parlement.
Kieswetgeving
[bewerken | brontekst bewerken]In Belgie bestaan verschillende kieswetten.
Geschiedenis van het Belgisch kiesrecht
[bewerken | brontekst bewerken]Stemgerechtigde kiezers
[bewerken | brontekst bewerken]In 1830 was het recht te stemmen voorbehouden aan een bevoorrechte minderheid, wat geleidelijk evolueerde tot alle (Belgische) mannen en vrouwen vanaf 18 jaar. Om kandidaat te zijn bij de verkiezingen moet men minstens 21 jaar oud zijn.
- 1831 tot 1893 het cijnskiesstelsel : mannen vanaf 25 jaar die een bepaalde hoeveelheid belastingen betaalden, mochten kiezen. De grondbelasting gaf hierbij de doorslag, wat de grootgrondbezitters bevoordeelde.
- 1893 tot 1919 het meervoudig algemeen kiesrecht voor mannen : door diploma's of grondbezit kregen kiezers er 1 of 2 stemmen bij.
- 1919 tot 1948 het enkelvoudig algemeen kiesrecht voor mannen : één man, één stem.
- Sinds 1948 het universeel enkelvoudig kiesrecht : 1 volwasen persoon = 1 stem.
| jaar | bevolking | kiesgerechtigden parlementsverkiezingen |
|---|---|---|
| 1831 | 4.080.000 | 46.000 |
| 1848 | 4.359.000 | 79.000 |
| 1894 | 6.342.000 | 1.355.000 |
| 1919 | 7.577.000 | 1.761.000 |
| 1949 | 8.526.000 | 5.031.000 |
| 1981 | 9.849.000 | 6.877.000 |
| 1995 | 10.131.000 | 7.199.000 |
| 1999 | 10.128.000 | 7.305.000 |
| 2003 | 10.310.000 | 7.571.000 |
Evolutie van het aantal kiesgerechtigden (bron website Senaat)
Sinds 1981 werd de stemgerechtigde leeftijd op 18 jaar gebracht en sinds 1993 kan men vanaf 21 jaar verkozen worden in het federale Parlement.
In België is er kiesplicht).
Zetelverdeling
[bewerken | brontekst bewerken]Ook het systeem van tellen van stemmen en de berekening van de zetelverdeling veranderde.
- Tot 1899 gold het meerderheidsstelsel, waarbij per kiesomschrijving de kandidaten met de meeste stemmen (die ook de absolute meerderheid hadden) verkozen werden.
- In 1899 werd een stelsel van evenredige toewijzing ingevoerd, de methode-D'Hondt. Hierdoor worden de zetels per kiesomschrijving over de partijen verdeeld in verhouding tot de behaalde resultaten.
- Bij de gemeenteraadsverkiezingen wordt een ander een stelsel van evenredige toewijzing gebruikt : de methode-Imperiali die de partij met het grootste stemmen aantal bij vertrek bevoordeeld.
Organisatie
[bewerken | brontekst bewerken]Het is belangrijk te weten welke kiesomschrijving toepasselijk is voor de verkiezing :
- proviciale kieskringen voor de Kamer-verkiezingen ( Antwerpen, Henegouwen, Limburg, Luik, Luxemburg, Namen, Oost-Vlaanderen, Waals-Brabant en West-Vlaanderen, en de arrondissementen Leuven en Brussel-Halle-Vilvoorde)
- 2 kiescolleges voor de verkiezingen voor de Senaat : een Nederlands en een Frans
- Arrondissementele indeling voor de provincieraadsverkiezing
- kantons voor de gemeenteraads verkiezingen
In de stemlokalen en stembureaus voorziet de wet dat niemand zich gewapend mag aanbieden, er mogen ook geen gewapende machten (militairen, politieagenten enz..) in de buurt van stemlokalen worden opgesteld tenzij die worden opgevorderd door de voorzitter van het bureau.
En in het stemlokaal mogen de aanwezigen geen blijken geven van goedkeuring of van hun politieke voorkeuren geven.
De kiezers worden toegelaten van 8-13 uur (tot 15 uur) voor geautomatiseerde kiesbureaus. Geautomatiseerde stemverrichtignen zijn in Belgie toegelaten.
Effectieve kandidaten en opvolgers
[bewerken | brontekst bewerken]Op de lijst van een partij op een stembiljet staan effectieve kandidaten en opvolgers. De effectieve kandidaten zijn personenen die bij de verkiezing rechtstreeks kunnen worden verkozen. Als deze personen om een of andere reden uit de assemblee verdwijnen waarvoor ze werden verkozen (verkozen in een andere assemblee, benoemd tot minister) dan worden zij vervangen door de opvolgers. Effectieve kandidaten kunnen ook als opvolger worden voorgedragen.
Geldig stemmen
[bewerken | brontekst bewerken]kan op volgende manieren :
- door een lijststem (boven de lijst),
- een naamstem (bij een kandidaat of een opvolger),
- meedere naamstemmen (bij kandidaten of opvolgers van eenzelfde lijst),
- in het geval dat een lijststem wordt gecombineerd met een of meer naamstemmen (binnen dezelfde lijst)wordt geen rekening gehouden met de lijststem,
De volgende stembiljetten worden ongeldig beschouwd :
- stemmen voor meerdere lijsten (het panacheren)is verboden.
- meerdere lijststemmen
- naamstemmen bij kandidaten of opvolgers van verschillende lijsten
- een lijststem combineren met een of meer naamstemmen bij kandidaten of opvolgers van (een) andere lijst(en)
- gebruik van andere stembiljetten,
- stembiljetten waarvan de vorm werd veranderd (hoekje afgescheurd),
- stembiljetten die een papier of voorwerp bevatten of waarop een merkteken teken is aangebracht dat de kiezer herkenbaar moet maken (indien accidenteel een biljet wordt beschadigd kan de kiezer een nieuw stembiljet vragen aan de voorzitter, die het beschadigde biljet vernietigd).
Zetelverdeling naar lijsten
[bewerken | brontekst bewerken]Volgens Art. 165 worden volgende lijsten toegestaan om deel te nemen aan de zetelverdeling (voor Kamer en Senaat)
- Voor de kamer : lijsten die minimaal 5% van de geldig uitgebrachte stemmen in een kieskring heeft gehaald (niet van toepassing in Brussel-Halle-Vilvoorde)
- Voor de Senaat : lijsten die minimaal 5% van de geldig uitgebrachte stemmen in een kiescollege heeft gehaald
het aantal stembiljetten per lijst wordt als het stemmen resultaat om de zetelverdeling per lijst op te maken. Daartoe wordt met de Methode-D'Hondt gebruikt
Zetelverdeling naar kandidaten
[bewerken | brontekst bewerken]Aan de hand van de zetelverdeling per lijst worden de mandaten toegekend aan de kandidaten op basis van hun behaalde voorkeurstemmen.