Gallia is de Latijnse benaming voor het westelijke gebied van Europa, dat overeenkomt met het moderne Frankrijk, België, het westen van Zwitserland, en delen van Nederland en Duitsland ten westen van de Rijn. Gallia is nog altijd de Griekse naam voor Frankrijk. Galliërs, ook bekend als Kelten waren de bewoners van Gallië en een groot deel van overig Europa.
De Galliërs waren verspreid in Europa tijdens de Romeinse bezetting, en spraken verschillende Keltische talen. Er woonden echter ook Galliërs in de vlakten van noord-Italië, het zogenaamde Gallia Cisalpina (Gallië aan deze kant van de Alpen) en Venetië. Andere Galliërs waren gemigreerd over de Pyreneeën, naar het noorden van Spanje.
Gallië werd overwonnen door de Romeinen, toen Gaius Iulius Caesar de Gallische stammen in het gebied overwon, in de periode tussen 58 v. Chr. - 51 v. Chr.. Hij beschreef zijn ervaringen in zijn boek De Bello Gallico (Over de Gallische Oorlog). De hele oorlog kostte het leven aan meer dan een miljoen Galliërs, en nog een miljoen werden tot slaaf gemaakt.
Het gebied werd vervolgens geregeerd als een aantal Romeinse provincies. De hoofdstad van de Galliërs was Lyon.
Op 31 december 406 staken verschillende Germaanse stammen de Rijn over, en begonnen aan de invasie van Gallië.
Nadat het Romeinse gezag onder stijgende druk van Germaanse stammen begon te staan vanaf de 3e eeuw eindigde het Romeinse gezag in Gallië, toen de Romeinse gouverneur Syagrius overwonnen werd door de Franken in 486.
Caesar schreef in zijn boek "Over de Gallische Oorlog" dat Gallia verdeeld was in drie delen, waarvan één bewoond wordt door de Belgae, één door de Aquitanii en één door de eigenlijke Gallii. De meeste geleerden zijn het er wel over eens dat de Belgae en eigenlijke Gallii nauwverwante Keltische talen spraken. Met de Aquitanen, die tussen de Garonne en de Pyreneeën woonden, was het echter anders gesteld. Zij spraken een taal die verwant was met die van de voorouders der Basken, en mogelijk met die van de oude Iberii.
Belgica was geen land, maar eerder een gebied waar verschillende Keltische stammen woonden, zoals de Menapiërs. Dit gebied reikte van de Maas in het oosten, naar de Marne en Seine in het zuiden en de Noordzee in het westen. Caesar stelde het gebied echter voor als een echt land, om zijn overwinning op de eenvoudige stammen grootser te doen schijnen dan ze in feite was. Belgica werd een provincia in het Imperium Romanum.
Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam qui ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appellantur. Hi omnes lingua, institutis, legibus inter se differunt. Gallos ab Aquitanis Garumna flumen, a Belgis Matrona et Sequana dividit. Horum omnium fortissimi sunt Belgae, propterea quod a cultu atque humanitate provinciae longissime absunt, minimeque ad eos mercatores saepe commeant atque ea quae ad effeminandos animos pertinent important, proximique sunt Germanis, qui trans Rhenum incolunt, quibuscum continenter bellum gerunt.
Dit betekent:
Gallië is verdeeld in drie delen, waarvan er één bewoond wordt door de Belgae, een ander door de Aquitaniërs, een derde door hen die zichzelf in hun taal Kelten noemen, maar die wij Galliërs noemen. Ze verschillen onderling van taal, instituties en wetten. De Galliërs zijn van de Aquitaniërs gescheiden door de Garonne, van de Belgae door de Marne en de Seine. Van hen allen zijn de Belgae de dappersten, omdat ze het verst van de cultuur en bevolking van de Provence verwijderd zijn, omdat er weinig handelaars hen bezoeken (waardoor hun geest verwijfd zou raken) en omdat ze zich het dichtst bevinden bij de Germanen, die over de Rijn wonen en met wie ze oorlog voeren.
Belgica komt niet overeen met het latere België: het oostelijke deel van België was destijds Germania Inferior. Tijdens de Renaissance hanteerde men de naam Belgica voor de Zeventien Provinciën, ruwweg gebaseerd op de historische ligging van Belgica, als latinisatie. Belgica werd zo een synoniem voor de Nederlanden en Nederlands.
Gallia Lugdunensis (soms ook kortweg Lugdunensis genaamd) was een provincia in het Imperium Romanum. Het gebied van de provincia ligt in het huidige Frankrijk.
Gallia Lugdunensis was een van de drie provinciae die de Romeinen in Gallië hadden (de andere twee waren Gallia Aquitania en Gallia Belgica). Gallia Lugdunensis was van die drie de middelste en komt nu ongeveer overeen met de Franse regio’s Brittannië, Normandië, Île-de-France, Pays de la Loire, Centre, Bourgogne en delen van de Auvergne en de Rhône-Alpes (regio rond Lyon). In het westen had de provincie een lange kust met de Oceanus Atlanticus, de Atlantische Oceaan. In het noorden lag de provincie Gallia Belgica. In het oosten lag Germania Inferior. In het zuiden lagen de provinciae Gallia Narborensis en Gallia Aquitania.
Gallia Lugdunensis was bekend om zijn wijn (nu nog altijd) en exporteerde dit in amforen naar alle uithoeken van het rijk. Heel de provincie, maar vooral de streek rondom Lugdunum was een gebied dat door handelaars werd gebruikt om van het noorden van het rijk naar de Middellandse Zee door te steken. De weg doorheen Lugdunum vetrok in Augusta Treverorum en eindigde in Massalia en werd veel gebruikt.
Gallia Narbonensis was een provincia in het Imperium Romanum, gelegen in de huidige Provence in Zuid-Frankrijk.
Gallia Narbonensis grensde aan Italië, en de controle over het gebied gaf de Romeinen controle over de landroutes tussen Italië en het Iberische schiereiland, en was dus een buffer tegen aanvallen op Italië door Galliërs. Handelsroutes over de Rhônevallei gaven de Romeinen controle over de winstgevende handel tussen Gallië en Massalia.
Het gebied werd een provincia in 121 v. Chr., oorspronkelijk onder de naam Gallia Transalpina. De Romeinen noemden het Provincia Nostra ("onze provincie"), of ook Provincia ("de provincie"), een naam die tot vandaag blijft overleven in de moderne naam van het gebied, de Provence.
Gallia Transalpina was een gebied dat ongeveer heel Gallië besloeg, behalve Gallia Cisalpina. De term werd gebruikt door de Romeinen; de Latijnse benaming betekent zoveel als Gallië aan de overkant van de Alpen (vanuit Romeinse perspectief). Gallia Transalpina lag dus ten westen van de Alpen. Het huidige Frankrijk beslaat het grootste deel van het toenmalige Gallia Transalpina.
Het zuidelijk deel van dit gebied (ongeveer de huidige Franse regio's Languedoc-Roussillon, Provence-Alpes-Côte d'Azur en Rhône-Alpes) werd een provincia van de Romeinse Republiek in 121 v. Chr.. Later werd deze provincie hernoemd tot Gallia Narbonensis. Het noordelijke, grootste deel van Gallia Transalpina zou tussen 58 en 52 v. Chr. in de Gallische Oorlog door Gaius Iulius Caesar worden veroverd.
