Gebruiker:Jnd1998/Kladblok
Typische daken van Curaçao[bewerken | brontekst bewerken]
Intro[bewerken | brontekst bewerken]
Curaçao kent verschillende typen woningen en gebouwen die ieder hun eigenschappen en ontwerp hebben. Het eiland staat bekend als een multiculturele samenleving, met haar typishe bouwstijlen die aangepast zijn aan de natuurlijke omgeving. In totaal telt Curaçao 936 monumenten die ieder hun eigen functie en verhaal hebben.
Tijdens de eerste helft van de 18e eeuw werd de galerij geïntroduceerd teneinde een buffer te creëren tussen de warme buitenluchttemperatuur en de binnentemparatuur van het huis. Hierdoor bleef de binnentemperatuur aangenaam. Oorspronkelijk waren dit houten galerijen, en later werden er stenen galerijen toegevoegd aan de oorspronkelijke gevels van bestaande woningen. Bij nieuwbouwwoningen is de galerij opgenomen in het ontwerp. Tot de eerste decennia van de 18e eeuw werden de huizen gekenmerkt door hoge gevels met daarop kleine driehoekige frontons en een pannen dak. Onder het fronton werd de bouwdatum van het gebouw vaak weergegeven in een rechthoekige omlijsting. Deze elementen zijn typerend voor de oudste bouwstijl op het eiland. De oudste bekende woning met een datum in de top van de gevel is het gebouw waar het Postmuseum momenteel is gehuisvest. Dit is gebouwd in 1693, en begin jaren negentig volledig gerestaureerd.
Het feit dat Curaçao verschillende bouwstijlen kent, brengt met zich mee dat men te maken krijgt met diverse constructies en daktypen.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Het begin[bewerken | brontekst bewerken]
In augustus 1634 veroverde de West-Indische Compagnie (WIC), Curaçao. De op het eiland aanwezige Spanjaarden (een dertigtal) gaven zich bij San Juan over. Alle Spanjaarden en een groot deel van de Caquetio bevolking werden door de Nederlanders naar Venezuela gebracht en daar aan wal gezet. Na het faillissement van de WIC in 1791 werd Curaçao een echte Nederlandse kolonie. Door een directe verbinding met Nederland kwamen er meer ontwikkelingen rondom de stad. Meer mensen kwamen naar het eiland en het werd toen als een handelspunt gebruikt voor verschillende zaken. Kenmerkend zijn de straat namen en bouwstijlen die tot op heden te herkennen zijn op Curaçao.
De oudste bouwstijl gaat gepaard met de Nederlandse zeventiende-eeuwse architectuur. Sinds het begin hadden de woningen in Willemstad een geheel eigen karakter. In de loop der tijd heeft men de bouwstijlen aangepast aan de lokale omstandigheden, zoals het klimaat, beschikbare bouwmaterialen en aanwezige lokale vakmanschap. Na de afschaffing van de slavernij in 1863 werden er ook meer woningen gebouwd in de stijl van kas di pal'i maishi.
Deze huizen hielden ook rekening met de luchtcirculatie en de zon-orientatie om de binnenruimtes koeler te behouden.
Tegenwoordig[bewerken | brontekst bewerken]
Momenteel zijn de constructies modern en inefficiënt geworden op Curacao. In 1874 begon de Engelsman John Godden met het delven van de Tafelberg op Curaçao met als gevolg dat er revolutionaire veranderingen zijn ontstaan in de type constructies en bouwmaterialen die gebruikt werden. Huizen werden sindsdien van betonnen blokken gebouwd en hebben nu meestal een gestort betonnen dak welk een negatief effect op de binnentemperatuur kan hebben. Door het gebrek aan vakmannen en de hoge kosten van materialen worden hedendaags meestal voor betondaken gekozen.
| Moderne daken op Curacao | Beschrijving | Dakbedekking |
|---|---|---|
| 1: Betonnen platdak | Een plat dak ziet er erg strak en stijlvol uit. Het is niet gevoelig voor wind en het is eenvoudig te plaatsen. Op een plat dak kan je heel makkelijk zonnepanelen of een zonneboiler plaatsen. | 1.Tpo
2.Bitumen |
| 2: Zadeldak met killkeeper | Een samengesteld dak ziet er modern en chique uit. Door een kapconstructies heeft het een hoog plafond en kan warmte afgeven. | 1.Pannen |
| 3. Zadeldak | Is heel eenvoudig en kan warmte goed afgeven | 1.Pannen
2.Golfplaten |
Het verleden[bewerken | brontekst bewerken]
Vroeger werd in de stad hoog gebouwd en de constructies hadden meestal een zadeldak met verschillende soorten frontons. De frontons, dakpannen en de dakvormen waren allemaal goede voorbeelden van de Nederlandse bouwstijlen. Wat het heel typisch curacaos maakte was de manier waarop men de hoge binnentemperaturen kon bestrijden, door het verhogen en ventileren van de kapconstructies. Buiten de stad lagen de landhuizen met bijbehorende kunuku's. Op Curaçao werd er meestal gebruikt gemaakt van ventilatie roosters en openingen om de kapconstructies te ventileren. Het regenwaterafvoer liep meestal door kanalen in de kalksteenmuren naar de spuwers of regenbakken.
Hieronder vind je de daktypen die vroeger werden gebruikt, opmerkelijk zijn de typisch Europese stijlen met de unieke dakpannen die gebruikt werd. ( de oud- Hollandsepannen en de kruispannen)
| Type daken | Voorbeelden |
|---|---|
| Zadeldak (Dak di Sia) |  |
| Schilddak (Woldak) |  |
| Lessenaarsdak ( Dak Skeins) |  |
| Ingerichte zolder met dakkapellen |  |
| Terras dak of plat dak (Dak plat) |  |
| Dak krioyo | .jpg) |
Bouwstijlen en daktypen[bewerken | brontekst bewerken]
Neo Classicisme[bewerken | brontekst bewerken]
Het neo-Classicisme is een Architectuur stroming uit het einde van de 18e eeuw
Kenmerken zijn:
| Neo-Classisme | Voorbeeld |
|---|---|
| Rechtlijnigheid en harmonie |  |
| Zuivere vorm | |
| Symmetrisch ingedeeld | |
| Toepassing van klassieke elementen als frontons,kroonslijsten en zuilen. | |
| Type dak: Zadeldak |
Curaçaose Hollandse Stijl[bewerken | brontekst bewerken]
Dit is een bouwstijl welke tot ca.1750 werd gebruikt.
Kenmerken zijn:
| Curacaose Hollandse Stijl | Voorbeeld |
|---|---|
| Topgevel met (klassiek geprofileerd klein driehoekig fronton) daaronder een rechthoekig lijstwerk |  |
| Type dak: Zadeldak met frontons |
Neo Cur. Hollandse Stijl[bewerken | brontekst bewerken]
Dit is een bouwstijl die in de periode van 1800-1850 werd gebruikt. Doordat er veel in Otrobanda werd gebouwd in de 19e eeuw was deze stijl een van de voornaamste bouwstijlen in Otrobanda.
Kenmerken zijn:
| Neo CUR. Hollandse Stijl. | Voorbeeld |
|---|---|
| De gevellijnen zijn simpele schuin oplopende rechte lijnen. |  |
| De bovenzijde is meestal "open" | |
| Type dak: Zadeldak met kapellen |
Curaçaose Barok[bewerken | brontekst bewerken]
In de 18e eeuw kwamen fraaie voorbeelden van de Curaçaose Barok voor, bijvoorbeeld het Penha gebouw. Ook in de Curaçaose Barok is de invloed uit Nederland heel zichtbaar, maar meestal aangepast aan de omstandigheden van Curaçao.
Kenmerken zijn:
| Curacaose Barok | Voorbeeld |
|---|---|
| Gebogen gevellijn |  |
| in-en Uitzwenkende topgevel | |
| Type dak: Zadeldak met kapellen |
Vernacular Architectuur[bewerken | brontekst bewerken]
Vanaf de 17e eeuw tot het begin van de 20e eeuw werd de bebouwing buiten de stad --behalve de landhuizen-- voor een aanzienlijk deel bepaald door de verspreid liggende dorpen van Kas di Kunuku, ook wel Kas di yerba of Kas di Pal'i Maishi genoemd. Deze type woningen werden meestal gebouwd door de ex-slaafgemaakten en had typische constructie elementen van Afrika. Door het tekort aan materiaal en de hoge kosten hiervan moest deze groep van de bevolking heel creatief worden met het gebruik van het materiaal voor hun woningen. Tot in de 20e eeuw bestonden de dorpjes op Band'abou vaak uit een verzameling van Kas di pal'i maishi. Meestal werden de muren met koeienmest bestreken (kakaboe). Op de vertakking van de staka's werden balken gelegd, die op hun beurt weer de dwarsbalken met het spant moesten dragen, waarbovenop het ongeveer 20cm dikke laag gedroogde maisstengels kwam te rusten. Om het dak goed te kunnen dragen werden de muren zo gebouwd dat ze schuin naar beneden liepen.
| Vernacular Architectuur | Voorbeeld |
|---|---|
| Symmetrisch |  |
| Biologisch materiaal gebruik | |
| Type dak: Rieten schild dak |
Constructie[bewerken | brontekst bewerken]
De Curaçaose monumenten kennen diverse kapvormen en kapconstructies. De oudste vorm is de rondhouten sporrenkap,waarna sporen uit gezaagd hout de intrede deden. Naarmate de panden groter werden,werd ook de kapvorm ingewikkelder. Eind 19de eeuw zien we complexere spantvormen ontstaan,waarbij overigens de sporen wel altijd bleven bestaan als dragers van de pannenbedekking. Meestal kwamen de Materialen uit Nederland en andere landen in Europa.
De meeste kapconstructies uit die periode bestonden uit:
| Kapconstructie onderdelen | Voorbeeld |
|---|---|
| 1.Zolderbalk |  |
| 2.Koningsstijl | |
| 3.Spantbeen | |
| 4.Hanebalk | |
| 5.Druk schoor | |
| 6.Blokkeel | |
| 7.Spoor | |
| 8.Muurplaat | |
| 9.Piron |
De kap en zijn bedekking vormen samen met de vele aansluitende elementen als kopgevels,dakkapellen en goten een beeldbepalend geheel. Dit is van grote betekenis voor een monumentaal pand en het ensemble waarin het zich bevindt. Veel monumenten in de binnenstad en bijgebouwen van sommige landhuizen hebben op de langsgevels geen goot. Net boven de muurplaat bevinden zich aanleggers welke aan sporen zijn bevestigd, zodat het dak een overstek krijgt en het regenwater vrij van de gevel wordt afgevoerd.
De meeste kappen van voor ca. 1750 hadden oorspronkelijk geen beschot, nadien wisselt het gebruik van dakbeschot sterk. Wel werden dakkappen van kleinere panden vaak aan de binnenzijde bekleed met een zeer dun (13mm) dakbeschot om zodoende de zolderruimte geschikt te maken voor gebruik.
De nokken van veel Curaçaose panden zijn afgewerkt met een kalkspecie-gevormde nok. De goten werden in de muur gemetseld en het water werd via de aquaducten naar de regenbaken afgevoerd, meestal werden er ook spuwers aan toegevoegd.
Referenties[bewerken | brontekst bewerken]
[2][3][4][5][bewerken | brontekst bewerken]
- ↑ Curacao Monuments. Overheid. Geraadpleegd op 29 oktober 2022.
- ↑ Toeter, Jan (Maart 2014), Monumenten in de steigers, p. 83-98.
- ↑ Jonkhout -Gehlen, Gerda (oktober 2003), Monumenten Hersteld. De Curacaosche Courant N.V, p. 34-35.
- ↑ Gill, Ronald G (1999), Een eeuw architectuur op Curacao, p. 38-45.
- ↑ Newton, Michael A (1982), Architektuur en bouwijze van het Curaçaose landhuis.