Gebruiker:Mdd/Elisabeth van Leuchtenberg

Portret van Elisabeth van Leuchtenberg. Zwart-witfoto naar anoniem origineel.

Elisabeth van Leuchtenberg (maart 1537 - Dillenburg, 6 juli 1579) was een Duitse gravin en Vrouwe van Nassau Katzenelnbogen. Ze was getrouwd met Jan VI van Nassau-Dillenburg, en is rechtstreekse voorouder van koning Willem Alexander.

Levensloop

Elisabeth van Leuchtenberg was geboren in het landgraafschap Leuchtenberg als dochter van de vorstelijke landgraaf Georg III van Leuchtenberg (1502-1555) en gravin Barbara van Brandenburg-Ansbach. Leuchtenberg was sinds 1153 een graafschap en in 1463 tot rijksgraafschap benoemd met een zetel in de Rijksdag. Het was gelegen in het Beierse Kreits in de huidige grenssteek met Tsjechië. Elisabeth had twee oudere broers en een jongere zus Barbara.

Elisabeth trouwde op 6 juni 1559 op het Slot Dillenburg met Jan VI van Nassau-Dillenburg, zoon van Willem (de Rijke) van Nassau en Juliana van Stolberg en broer van Willem van Oranje. Tegelijk vonden er op Dillenburg nog twee huwelijken plaats.

Kinderen

Uit dit huwelijk werden dertien kinderen geboren:

1. Willem Lodewijk (1560-1620), stadhouder van Friesland (1584-1620), trouwde met Anna van Nassau (1563-1588)
2. Jan VII (1561-1623)
3. George (1562-1623)
4. Elisabeth van Nassau (1564-1611), in 1583 gehuwd met Filips III van Nassau-Saarbrücken en in 1603 met Wolfgang Ernst I van Isenburg-Birstein
5. Juliana van Nassau (1565-1606)
6. Filips (1566-1595)
7. Maria (1568-1625), gehuwd met Johan Lodewijk I van Nassau-Idstein
8. Anna Sibylla (1569-1576), jong gestorven
9. Mathilde van Nassau (1570-1625), getrouwd met Willem V, graaf van Mansfeld-Arnstein
10. Albert (1572, datzelfde jaar overleden)
11. Ernst Casimir (1573-1632), graaf van Nassau-Dietz, stadhouder van Friesland (1620-1632), trouwde in 1597 met Sophia Hedwig van Brunswijk-Wolfenbüttel (1583-1642)
12. Lodewijk Gunther (1575-1604)
13. doodgeboren zoon (1579)

Het dertiende kind werd haar fataal. Na haar dood hertrouwde Jan VI nog tweemaal.

Overlijden en lijkrede

Elisabeth van Leuchtenberg is overleden in het kraambed overleden te Dillenburg op 6 juli 1579 een etmaal, nadat haar dertiende kind levenloos ter wereld was gekomen. Juliana van Stolberg stond aan haar sterfbed en heeft haar ogen gesloten. Ze was begraven in de Evangelische Stadtkirche te Dillenburg op 11 juli 1579.

Na haar overlijden schreef de Duitse theoloog Christoph Pezel een Leichenpredigt over haar: Leichpredigt Bey dem Begrebnis, Weyland der Durchlauchtigen, Hochgebornen Fürstin vnd Frawen, Frawen Eljzabetha, geborner Landgreuin zu Leuchtembergk, etc. Greuin ... zu Nassau, Cattenelnbogen, etc. löblicher vnd Christlicher Gedechtnis. Sampt Einer Trostschrifft an jre F.G. verschickt den 5. Julij, Als jre F.G. den folgenden 6. Julij seliglich von diesem Leben abgeschieden ist, 1579

Nederlandse monarchie

De oudste zoon van Elisabeth trouwde met een dochter van Willem de Zwijger.

Bij gebrek aan nazaten van Willem de Zwijger, werden Jan VI en Elisabeth van Leuchtenberg, wat ze toen uiteraard niet wisten, de rechtstreekse voorvaders van de Nederlandse monarchie. Het was hun tiende kind, Ernst Casimir, langs wie de lijn doorliep die zou uitmonden op Willem I, koning der Nederlanden.

Portretten

Mogelijk Elisabeth van Leuchtenberg volgens Ben van der Klooster.

Er zijn tenminste twee portretten van haar bekend. Het eerste is beschikbaar in de collectie van het Rijksmuseum als anonieme foto, gemaakt tussen 1850-1930, van een anoniem schilderij. Het tweede is een tekening in rond formaat.

Een ander portret, eveneens door een onbekend gebleven schilder gemaakt, werd oorspronkelijk geïdentificeerd als een portret van Charlotte de Bourbon, maar werd door kunsthistoricus en RKD-medewerker Ben van der Klooster geïdentificeerd als mogelijk Elisabeth van Leuchtenberg. In dit portret draagt de vrouw een hooggesloten donkere jurk met pofmouwen versierd met linten, zie afbeelding.

Van der Klooster heeft de geschiedenis van dit portretschilderij gereconstrueerd. Volgens hem maakte dit portret oorspronkelijk deel uit van een serie portretten van Willem van Oranje, die in Delft hingen. Na zijn dood in 1584 kwamen deze werken in bezit van Catharina van Nassau, en werden door haar naar het Kasteel van Sondershausen overgebracht. Hier hebben ze tot 1921 gehangen.

Samen met onder andere een schilderij van Juliana van Stolberg is dat werk in 1921 door de vorstelijke familie von Schwarzburg verkocht aan de Wilkinson-familie. In 1969 zijn beide portretten door Wilkinson bij het veilinghuis Hôtel Drouot in Parijs geveild, en in ander particulier bezit gekomen. Deze bevindingen zijn gepubliceerd in het Jaarboek Oranje-Nassau Museum in 1992.

Stamboom

Zie Stamboom Oranje-Nassau voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Voor een beknopte stamboom van Elisabeth, Zie: Stamboom Elisabeth van Leuchtenberg

Literatuur

• Georg BRUNNER, Geschichte von Leuchtenberg und der ehemaligen Landgrafen von Leuchtenberg, größtenteils aus bisher unbekannten Urkunden und Acten zusammengetragen, Amberg 1863.
• J. W. VAN STRAATEN, Jan van Nassau en de zijnen, historische schetsen, 's-Gravenhage, A. Berends, 1898.
• Anna van HOGENDORP, Juliana van Stolberg, gravin van Nassau-Dillenburg, 1506-1580. In den kring der haren geschetst. 1902.
• A.W.E. DEK, 'Genealogie van het Vorstenhuis Nassau, Europese Bibliotheek, Zaltbommel, 1970.
• Gerhard KÖBLER, Historisches Lexikon der deutschen Länder. Die deutschen Territorien vom Mittelalter bis zur Gegenwart, München 1992, ISBN 3-406-35865-9.

Zie ook

• Nassau-Dillenburg
• Lijst van heersers van Leuchtenberg

Bronnen, noten en/of referenties

Leuchtenberg, Elisabeth van Categorie:Partner van de graaf van Nassau-Siegen