Ingeborg Bachmann
Ingeborg Bachmann (Klagenfurt, 25 juni 1926 — Rome, 17 oktober 1973) was een Oostenrijkse schrijfster.
Leven
Bachmann, de dochter van een onderwijzer, was een vooraanstaande exponent van de Duitstalige literatuur na de Tweede Wereldoorlog. Zij studeerde in Innsbruck, Graz en Wenen tussen 1945 en 1950, waar ze zich vooral op de filosofie en psychologie toelegde. Zij doctoreerde met een proefschrift over Martin Heidegger, en ging vervolgens voor de radio werken. In 1952 las ze haar eigen gedichten voor op een bijeenkomst van de Gruppe 47: dit luidde een snelle opmars van haar carrière in. Reeds een jaar later ontving ze de prijs van de Gruppe, voor haar dichtbundel Die gestundete Zeit (lett. de uitgestelde tijd ofwel Tijd In Onderpand), een grimmig, pessimistisch werk, met de beroemd geworden frase: „es kommen härtere Tage“ (er komen moeilijker dagen).
Bachmann werd een populair schrijfster van luisterspelen; vanaf 1953 leefde ze van de pen en verhuisde naar Rome. Ze gaf geregeld lezingen over haar visie op de verhouding literatuur-wereld; in 1955 doceerde ze aan Harvard, en in 1959 gaf ze een reeks lezingen in Frankfurt am Main. Ze distantieerde zich van de Oostenrijkse moderniteit en het taalexperiment van schrijvers als Peter Handke: om met het verleden, id est de Tweede Wereldoorlog, in het reine te komen, moet men niet experimenteren met taal, maar de oude, vertrouwde taal net gebruiken om het leven onder ogen te zien. In die zin sloot Bachmann nauwer aan bij de Duitse dan de Oostenrijkse traditie, alhoewel haar werk expliciete verbanden met Hugo von Hofmannsthal vertoont.
Uiteindelijk keerde Bachmann zich van elke vorm van estheticisme af, en in 1964 verscheen haar allerlaatste gedicht, met de veelzeggende titel 'Keine Delikatessen'. In dat jaar won ze de Georg-Büchner-Preis.
Voor haar luisterspel Der gute Gott von Manhattan ontving Bachmann de luisterspelprijs van de oorlogsblinden. In dit luisterspel heeft God een vrouw gedood, omdat ze in een absolute liefdesrelatie zat, en God vindt dit verderfelijk, want het bedreigt zijn eigen absoluutheid. Het verschil tussen liefde voor mannen en vrouwen is een recurrent thema in Bachmanns werk, alsook de patriarchale erfenis van de moderne maatschappij. In 1971 verscheen haar eerste roman, Malina, die het eerste deel van een nooit afgewerkte trilogie, Todesarten, moest worden. Ook dit werk, dat bekritiseerd werd omdat het te sentimenteel zou zijn, handelt over de problemen van een vrouw ten opzichte van haar twee partners. De roman werd in 1991 verfilmd, in een bewerking van Elfriede Jelinek. De andere delen van de trilogie werden nooit voltooid, omdat Bachmann in 1973 omkwam in een brand.
De lyrische Bachmann knoopt ook enigszins aan bij Rilke, tenminste voor zover haar afkerige houding van radicaal experiment haar desalniettemin naar een algemene 'waarheid' liet zoeken. Zoals Hofmannsthal schreef zij ook libretti, met name onder andere voor Hans Werner Henzes opera Der junge Lord. Tevens verwijst ze in haar verhandelingen, maar ook in haar literaire werk, geregeld naar Ludwig Wittgenstein en Robert Musil. Zij won in 1968 de Großer Österreichischer Staatspreis.
Prof. Dr. Ingeborg Dusar (Universiteit Antwerpen) beschreef het late proza van Ingeborg Bachmann in haar doctoraal proefschrift "Choreographien der Differenz. Ingeborg Bachmanns Prosaband 'Simultan'" (1994). De schrijfster en filosofe Joke J. Hermsen wijdde een belangrijk deel van haar proefschrift Nomadisch narcisme (1993) aan Bachmanns werk.
Nagenoeg het volledige werk van Bachmann is in het Nederlands vertaald door vertaler Paul Beers.
Werken
- 1950 Kritische Aufnahme der Existenzialphilosophie Martin Heideggers (proefschrift)
- 1953 Die gestundete Zeit (dichtbundel)
- 1956 Anrufung des Großen Bären (dichtbundel)
- 1958 Der gute Gott von Manhattan (luisterspel)
- 1959 Probleme zeitgenössischer Dichtung (lezingen)
- 1961 Das dreißigste Jahr (verhalenbundel)
- 1965 Ein Ort für Zufälle
- 1965 Der junge Lord (libretto)
- 1971 Malina (roman, deel I van Todesarten)
- 1972 Simultan (verhalenbundel)
- 1973 Gier (verhalenbundel)
- 1978 Der Fall Franza (fragmentarische roman, deel III van Todesarten)
Requiem für Fanny Goldmann (niet uitgewerkt) is deel II van Todesarten.
- Gerhard Fricke & Mathias Schreiber (1988), Geschichte der deutschen Literatur. Paderborn: Ferdinand Schöningh.
- Bengt Algot Sørensen (1997), Geschichte der deutschen Literatur. Band II. Vom 19. Jahrhundert bis zur Gegenwart. München: C. H. Beck [= Beck'sche Reihe 1217].
- Wolf Wucherpfennig (1986), Geschichte der deutschen Literatur. Von den Anfängen bis zur Gegenwart. Stuttgart: Ernst Klett.