Brontekst bekijken van Jammu en Kasjmir (staat)

{{Zie artikel|Dit artikel gaat over de voormalige deelstaat in India. Voor het huidige unieterritorium, zie [[Jammu en Kasjmir (unieterritorium)]]. Voor het gehele gebied, zie [[Jammu en Kasjmir (gebied)]].}}
{{Infobox bestuurlijk gebied India
| vlag = [[Bestand:Jammu-Kashmir-flag.svg|125px|Vlag van Jammu en Kasjmir]]
| wapen = [[Bestand:Seal of Jammu and Kashmir color.png|100px]]
| vlagartikel = [[Vlag van Jammu en Kasjmir|vlag]]
| wapenartikel = wapen
| naam in lokale taal = جۄم تٕ کٔشېر, जॅम त॒ कॅशीर<!--Kasjmiri--><br />جموں و کشمیر<!--Urdu-->
| naam = Jammu en Kasjmir
| afbeeldingsnaam locatie = Jammu and Kashmir in India (de-facto) (disputed hatched).svg
| officiële talen = [[Kasjmiri]] en [[Urdu]]
| hoofdstad = [[Srinagar (stad)|Srinagar]] (zomer)<br />[[Jammu (stad)|Jammu]] (winter)
| oppervlakte = 222.236<ref>[http://www.statoids.com/uin.html Statoids: India States (Primary subdivisions, ''kolom 'Area(km.²)''')] / Dit betreft het gehele door India opgeëiste gebied, dus inclusief het door Pakistan en China bestuurde deel van [[Jammu en Kasjmir (gebied)|Jammu en Kasjmir]]. Alleen het door India bestuurde deel heeft een oppervlakte van ongeveer 100.000 km². [https://web.archive.org/web/20230606070526/http://www.statoids.com/uin.html Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref>
| inwoners totaal = 10.143.700<ref name=census>[http://www.censusindia.gov.in/Tables_Published/A-Series/A-Series_links/t_00_003.aspx Census 1 maart 2001 (T 00-003)] / Dit is exclusief de bevolking in het door Pakistan en China bestuurde deel van [[Jammu en Kasjmir (gebied)|Jammu en Kasjmir]].</ref>
| census = 2001
| dichtheid = -<ref>Het is statistisch onjuist om het inwoneraantal te delen door de oppervlakte, omdat de twee gebieden niet met elkaar overeenkomen (zie hierboven).</ref>
| sex ratio = 892<ref name=census />
| alfabetiseringsgraad = 55.5%<ref>[http://www.censusindia.gov.in/Tables_Published/A-Series/A-Series_links/t_00_006.aspx Census 1 maart 2001 (T 00-006)] / Dit is exclusief de bevolking in het door Pakistan en China bestuurde deel van [[Jammu en Kasjmir (gebied)|Jammu en Kasjmir]].</ref>
| alfgraad man = 66,6%
| alfgraad vrouw = 43,0%
| urbanisatiegraad = 23,8%
| bestuurlijke status = [[Lijst van staten en territoria van India|deelstaat]] <small>(1954–2019)</small>
| datum ontstaan = 1954 (als deelstaat van India)
| districten = 22
| iso = IN-JK
}}
'''Jammu en Kasjmir''' ([[Kasjmiri]]: جۄم تٕ کٔشېر, जॅम त॒ कॅशीर [[Urdu]]: جموں و کشمیر) is een voormalige [[Lijst van staten en territoria van India|deelstaat]] van [[India]], die als zodanig bestond tussen 1954 en 2019. Het was de noordelijkste deelstaat van het land en bestond uit drie divisies: [[Jammu (regio)|Jammu]], [[Kasjmirvallei|Kasjmir]] en [[Ladakh]]. De hoofdsteden van de staat waren [[Srinagar (stad)|Srinagar]] (in de zomer) en [[Jammu (stad)|Jammu]] (in de winter).

Jammu en Kasjmir was de enige Indiase deelstaat met een [[moslim]]meerderheid. De staat kwam [[de facto]] overeen met het door India bestuurde deel van het [[Jammu en Kasjmir (gebied)|gelijknamige gebied]], dat internationaal betwist wordt door India, [[Pakistan]] en in mindere mate de [[Volksrepubliek China]]. De regering van India maakt aanspraak op de volledige regio.

In 2019 werd de deelstaat in tweeën gesplitst. Zowel [[Jammu en Kasjmir (unieterritorium)|het westelijke gedeelte]], dat de naam Jammu en Kasjmir behield, als [[Ladakh|het oostelijke gedeelte Ladakh]] worden sindsdien bestuurd als afzonderlijke [[unieterritorium|unieterritoria]].

== Geschiedenis ==
[[Jammu en Kasjmir (gebied)|Jammu en Kasjmir]] was tot [[1947]] een prinselijke staat met een moslimmeerderheid die door een hindoeïstische [[maharadja]] werd geregeerd. Toen de maharadja [[Hari Singh]] weigerde om tot India of [[Pakistan]] toe te treden, en in plaats daarvan verkoos onafhankelijk te blijven (in afwachting van een voor hem zo gunstig mogelijk aanbod van India), vielen lokale moslimtroepen, gesteund door Pakistan, het gebied binnen. De maharadja vroeg om hulp van India, maar dit werd geweigerd, tenzij hij zich bij India aansloot. Na de gedwongen aansluiting viel India Jammu en Kasjmir binnen en wist een gedeelte van het gebied te heroveren.

Sindsdien heerst tussen India en Pakistan onenigheid over de zeggenschap over het gebied. In feite eisen beide landen de heerschappij over de volledige regio op. India rekent de gehele oppervlakte van het gebied, inclusief de door Pakistan en China bestuurde gebieden, tot zijn grondgebied. Pakistan erkent het Indiase gebiedsdeel echter niet en noemt dit deel van de regio „Bezet Kasjmir“, terwijl het gebied onder bewind van de Pakistanen [[Azad Kasjmir]] („Vrij Kasjmir“) wordt genoemd, behalve de zelfstandige [[Noordelijke Gebieden]]. De ''de facto'' situatie is dat Pakistan controle heeft over het zuidelijke deel van het gebied, net onder de helft, China bezit een klein gedeelte, en India de rest van de regio (iets meer dan de helft). De begrenzing wordt gevormd door de [[Line of Control]] (bestandslijn). India en Pakistan hebben drie keer oorlog gevoerd in Jammu en Kasjmir: de [[Eerste Kasjmiroorlog]] (1947-1948), de [[Tweede Kasjmiroorlog]] (1965) en de [[Indiaas-Pakistaanse Oorlog van 1971]].

In het door Pakistan geregeerde gebied hebben [[etnische zuivering]]en plaatsgevonden door islamitische militanten. Zij dwongen een groot aantal minderheden en oorspronkelijke inwoners de [[Kasjmirvallei]] te verlaten. De Pakistanen leiden militanten op om het Pakistaanse deel van Kasjmir te verdedigen. De spanning tussen de twee landen laaide opnieuw op in 2001 en 2002.

De Indiase overheid verbiedt iedere publicatie die het gebied beschrijft als betwist grondgebied in tegenstelling tot een integraal deel van India. Dit heeft bijvoorbeeld geleid tot een verbod op de invoer van cd-roms van [[Encyclopædia Britannica]] in India in 1998.

In augustus 2019 trok India de speciale autonomie van de deelstaat, geregeld in artikel 370 van de Indiase grondwet, in.<ref>https://www.aljazeera.com/news/2019/08/india-abolishes-kashmir-special-status-rush-decree-190805061331958.html. [https://web.archive.org/web/20200915112139/https://www.aljazeera.com/news/2019/08/india-abolishes-kashmir-special-status-rush-decree-190805061331958.html Gearchiveerd] op 15 september 2020.</ref> De Indiase regering splitste de deelstaat op in twee [[unieterritorium|unieterritoria]]: het westelijke, voornamelijk islamitische deel, dat de naam ''[[Jammu en Kasjmir (unieterritorium)|Jammu en Kasjmir]]'' behield, en het oostelijke, dunbevolkte [[Ladakh]] (ook wel West-Tibet genoemd), waar een groot deel van de bevolking [[boeddhisme|boeddhist]] is. Door het intrekken van de autonomie werd het voor bewoners van de rest van India (dit zijn voornamelijk [[hindoes]]) gemakkelijker zich in deze gebieden te gaan vestigen. Pakistan is bezorgd dat dit nadelig is voor de moslims.

== Geografie ==
Jammu en Kasjmir strekt zich uit over meerdere grote bergketens op de grens met Pakistan en het Chinese [[Tibetaans Hoogland]]. De drie aparte gebieden die tot de deelstaat behoorden - [[Ladakh]], [[Jammu (regio)|Jammu]] en de [[Kasjmirvallei]] - bieden een grote verscheidenheid aan [[landschap]]pen, [[religie]]s en mensen. De overwegend [[islam]]itische Kasjmirvallei is een mozaïek van bossen, rijstvelden, meren en kanalen, hoewel de lieflijke schoonheid nu verstoord wordt door gewapende opstanden. In [[Jammu (regio)|Jammu]], dat bestaat uit vlakten en bergen, staat de [[tempel]] van [[Vaishno Devi]], een belangrijk bedevaartsoord voor [[hindoes]]. Het dunbevolkte [[Ladakh]], dat twee derde van het oppervlak van de deelstaat uitmaakt, is een hooggelegen [[woestijn]]. Het schrale landschap wordt er verzacht door smaragdgroene oasedorpen, het heldere licht van de wolkeloze blauwe [[hemel]] en de silhouetten van de oude [[boeddhisme|boeddhistische]] [[Klooster (gebouw)|kloosters]].

== Bestuurlijke indeling ==
[[Bestand:Kashmir map.svg|thumb|Kaart van heel [[Jammu en Kasjmir (gebied)|Jammu en Kasjmir]]. ''Blauw is de Indiase staat en de dunne blauwe lijnen zijn de districtsgrenzen.'']]
Als deelstaat was Jammu en Kasjmir bestuurlijk onderverdeeld in 22 districten<ref>[https://web.archive.org/web/20081208212815/http://mha.nic.in/uniquepage.asp?Id_Pk=306 Indiaas Ministerie van Binnenlandse Zaken: Department of Jammu & Kashmir Affairs]</ref>. Hieronder volgt een lijst van de districten, gegroepeerd per regio:
{|
|- valign=top
|
* '''[[Jammu (regio)|Jammu]]'''
** [[Doda (district)|Doda]]
** [[Jammu (district)|Jammu]]
** [[Kathua (district)|Kathua]]
** [[Kishtwar (district)|Kishtwar]]
** [[Poonch (district in India)|Poonch]]
** [[Rajouri (district)|Rajouri]]
** [[Ramban (district)|Ramban]]
** [[Reasi (district)|Reasi]]
** [[Samba (district)|Samba]]
** [[Udhampur (district)|Udhampur]]
| width=40px |
|
* '''[[Kasjmir (vallei)|Kasjmir]]'''
** [[Anantnag (district)|Anantnag]]
** [[Bandipora (district)|Bandipora]]
** [[Baramulla (district)|Baramulla]]
** [[Budgam (district)|Budgam]]
** [[Ganderbal (district)|Ganderbal]]
** [[Kulgam (district)|Kulgam]]
** [[Kupwara (district)|Kupwara]]
** [[Pulwama (district)|Pulwama]]
** [[Shopian (district)|Shopian]]
** [[Srinagar (district)|Srinagar]]
| width=40px |
|
* '''[[Ladakh]]'''
** [[Kargil (district)|Kargil]]
** [[Leh (district)|Leh]]
|}

:De [[Siachengletsjer]], weliswaar onder controle van het Indiase leger, viel niet onder het bestuur van de staat Jammu en Kasjmir.

== Zie ook ==
* [[Lijst van gouverneurs van Jammu en Kasjmir]]
* [[Aksai Chin]]
* [[Shaksgam]]

== Externe links ==
* {{en}} [https://web.archive.org/web/20170915154945/http://jammukashmir.nic.in/ Officiële website van overheid van Jammu en Kasjmir]
* {{en}} [https://web.archive.org/web/20100217030231/http://www.jktourism.org/ Jktourism.org, toerismeafdeling van Jammu en Kasjmir]
* [http://www.mapsofindia.com/maps/jammuandkashmir/ Kaarten van Jammu en Kasjmir]

== Noten ==
{{References}}
* {{Bronvermelding anderstalige Wikipedia|taal=en|titel=Jammu and Kashmir}}

{{Navigatie staten en territoria India}}

[[Categorie:Deelstaat van India]]
[[Categorie:Geschiedenis van Jammu en Kasjmir| J]]