Jan Buijs (architect)
Jan Willem Eduard Buijs (Soerakarta, 26 augustus 1889 - Den Haag, 19 oktober 1961) was een Nederlands architect. Buijs ontwierp fabrieken, kantoren en woonhuizen. Bekend zijn onder andere het gebouw van De Arbeiderspers (1931) in Amsterdam en het gebouw 'De Volharding' (1928) in Den Haag. Buijs is niet echt onder te brengen bij één stijl, hij combineerde de Nieuwe Zakelijkheid met De Stijl en koos voor het interieur van zijn gebouwen vaak het Bauhaus.
Opleiding
Buijs bezocht de HBS in Soerabaja. In 1908 ging de familie terug naar Nederland en Buijs ging in 1909 studeren voor bouwkundig ingenieur aan de Technische Hoogeschool (thans Technische Universiteit Delft) te Delft. Na zijn afstuderen in 1919 werd hij op voorspraak van Ad van der Steur adjunct-architect bij de Openbare Werken van de gemeente Haarlem. Hier bouwde hij onder andere het Stedelijk Gymnasium in 1923-1924.
Architectenbureau
In 1924 vestigt Buijs zich samen met Joan Lürsen als zelfstandig architect in Den Haag, het bureau gaat Bureau Buijs en Lürsen heten. Voorafgaand hieraan hebben zij al enkel jaren samengewerkt. In Den Haag krijgt Buijs de opdracht om de Rudolf Steinerkliniek te bouwen, Buijs voltooide de Rudolf Steinerkliniek in 1926 naar een idee van Rudolf Steiner zelf. Het was niet de stijl van Buijs, wat bijvoorbeeld blijkt uit ontwerpen van Buijs uit dezelfde tijd, zijn eigen ontwerpen neigen meer naar De Stijl. Buijs was ook zeer geporteerd van de Duitse bouwkunst en koos voor het interieur van zijn gebouwen vaak de vormgeving van Bauhaus.
De Volharding en De Arbeiderspers
De voorkeur van Buijs voor De Stijl is onder andere te zien in het gebouw 'De Volharding' aan de Grote Markt in Den Haag. Dit gebouw werd gerealiserd in 1927-1928 in opdracht van de arbeiderscoöperatie 'De Volharding'. Sinds 1988 is 'De Volharding' in eigendom en gebruik van Randstad Uitzendbureau. 'De Volharding' is een opvallend transparant gebouw met veel glas, strakke lijnen, een opmerkelijke gevel en veel licht. Het gebouw leek 's avonds een grote reclamezuil en maakte Buijs ook in het buitenland bekend. In Amsterdam bouwde Buijs het gebouw van De Arbeiderspers van 1929-31 in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid. Buijs zag dit als zijn favoriete werk omdat hij in dit gebouw uitdrukking kon geven aan het ideaal van de socialistisch architect die hij was. De Arbeiderspers zag hij als een 'kathedraal van de Arbeid'.
Een aanzienlijk aantal ontwerpen van Buijs zijn niet uitgevoerd zoals een Mausoleum voor Troelstra, de Academie van Beeldende Kunsten (Den Haag) en het gebouw voor De Haagse Kunstkring.
Woningbouw
Voor de oorlog heeft Buijs een groot aantal villa's ontworpen. Na de oorlog ontwierp hij sociale woningbouw, zoals etagewoningen in de wijk Rustenburg in Den Haag (1949) en in de Indische buurt in Vlaardingen (1949). Wegens ziekte stopte Buijs in 1955 met werken. Lürsen zet nog vele jaren met een nieuwe compagnon, A van Haaren, het bureau voort tot hij in 1974 stopt.
Beeldende kunst
Naast de architectuur hield Buijs zich bezig met beeldende kunst. Jonge kunstenaars kregen van hem opdrachten om kunstwerken in zijn gebouwen aan te brengen. Zo maakte Rudolf Belling een kunstwerk in 'De Volharding', voorzien van teksten van Henriette Roland Holst. Het kunstwerk is uit het gebouw verdwenen waar het werk is, is onbekend. Buijs was lid van de Sociaal Democratische Arbeiders Partij en gaf kinderen van arbeiders les in moderne schilder- en beeldhouwkunst en moderne architectuur.
Literatuur
Jan Buijs, Architect van De Volharding, Chris Rehorst, Staatsuitgeverij, 's-Gravenhage, 1983