Nederlandse Bioscoopbond
De Nederlandse Bioscoopbond (NBB) was een vereniging van bioscopen, distributeurs en producenten die op 18 juli 1921 werd opgericht en tot diep in de jaren 80 een zeer invloedrijke partij binnen de Nederlandse filmwereld was. Het feit dat zowel bioscopen als filmverhuurders aan de NBB verbonden waren, en dat hen als leden was verboden om met niet-leden te handelen, maakte dat deze bond een diep verweven onderdeel van de Nederlandse film was.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
De NBB is in 1921 voortgekomen uit een fusie van de Nederlandsche Bond van Bioscooptheater-Directeuren en de Vereeniging van Filmverhuurkantoren.[1] De oprichting kwam tot stand na het succes van een proceskosten besparende geschillencommissie die de veelvoorkomende conflicten tussen distributeurs en bioscopen oploste. Nadat vanaf 1932 ook producenten zich bij de bond hadden aangesloten, veroverde de NBB een unieke machtspositie van waaruit de vereniging entreeprijzen reguleerde, de bouw van nieuwe bioscopen in de gaten hield, een sterke hand kreeg in alle Nederlandse filmfestivals, strijd voerde met de andere media en bovenal haar leden verbood om zaken te doen met niet-leden. De bond werd bovendien het aanspreekpunt voor de overheid.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam de Nederlandse Bioscoopbond in dienst te staan van de Duitse bezetter. De naam van de bond wordt vaak genoemd in verband met het verbod uit 1941 voor joden om bioscopen te betreden; het was de bioscoopbond die dat verbod onder zware druk afkondigde en tevens handhaafde. In 1941 kreeg de bond een andere naam: Filmgilde. Ook werd hij opgenomen in de Kultuurkamer. Verder was zijn invloed in de periode '40-'45 slechts beperkt, omdat er vrijwel alleen maar Duitse films werden uitgebracht.[2]
Na 1945 heroverde de NBB zijn oude positie. Toen in de jaren 80 bioscopen echter massaal opgingen in grotere filmmaatschappijen (o.a. Pathé), namen die concerns steeds meer de macht van de NBB over en taande de invloed van laatstgenoemde vereniging tot een minimum. Bovendien stond de Europese Unie zeer kritisch tegenover de grote machtspositie en de kartelvorming van de NBB en werd de bond min of meer gedwongen tot een lossere, meer federatieve structuur. Op 16 juli 1992 leidde die Europese druk ertoe dat de Nederlandse Bioscoopbond opging in de Nederlandse Federatie voor de Cinematografie (NFC), een samenwerkingsverband van de Nederlandse Vereniging van Bioscoopexploitanten (NVB), de Nederlandse Vereniging van Filmdistributeurs (NVF) en de Nederlandse Vereniging van Speelfilmproducenten (NVS).[3] Zo is de toestand van vóór 1921 min of meer hersteld.
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
Externe links[bewerken | brontekst bewerken]
Noten[bewerken | brontekst bewerken]
- ↑ Karel Dibbets (1986), "Het bioscoopbedrijf tussen twee wereldoorlogen", in: Karel Dibbets en Frank van der Maden (red.). Geschiedenis van de Nederlandse film en bioscoop tot 1940. Weesp: Wereldvenster, p. 229-270.
- ↑ Ingo Schiweck (2002). Weil wir lieber im Kino sitzen als in Sack und Asche. Der deutsche Spielfilm in den besetzten Niederlanden, 1940–1945. München: Waxmann; Ingo Schiweck (2018). Tweede wereldoorlog, in: 100 jaar branchevereniging van bioscopen in Nederland. Amsterdam: NVBF, p. 84-89.
- ↑ Bart Hofstede (2000). De Nederlandse cinema wereldwijd. De internationale positie van de Nederlandse film. Amsterdam: Boekman Stichting.