Brontekst bekijken van Neopentaan

{{Infobox chemische stof
| Naam = Neopentaan
| afbeelding1 = Neopentane-2D-skeletal.png
| afbeeldingbreedte1 = 130
| onderschrift1 = [[Structuurformule]] van neopentaan
| afbeelding2 = 
| onderschrift2 = 
| afbeelding3 = 
| onderschrift3 = 
| afbeelding4 = 
| onderschrift4 = 
| Formule = C<sub>5</sub>H<sub>12</sub>
| Molgewicht = 72,14878
| SMILES = CC(C)(C)C
| InChI = 1S/C5H12/c1-5(2,3)4/h1-4H3
| IUPAC = 2,2-dimethylpropaan,
| AndereNamen = dimethylpropaan,  tetramethylmethaan,  neopentaan,
| CAS = 463-82-1
| EINECS = 207-343-7
| PubChem = 10041
| Beschrijving = Kleurloos gas
| Vergelijkbaar = 
| AfbWaarsch = {{Pictogram GHS|F|D|N}}
| TekstWaarsch = Gevaar
| Carcinogeen = 
| Hygroscopisch = 
| Rzinnen = {{H220}} - {{H411}}
| EUHzinnen = ''geen''
| Szinnen = {{P210}} - {{P377}} - {{P381}} - {{P403}}
| Omgang = 
| Opslag = 
| EG = 601-005-00-6
| VN = 2044
| ADR = Gevarenklasse 2.1
| MAC = 
| LethaalRat = 
| LethaalKonijn = 
| LethaalMuis =
| MSDS = 
| Aggregatie = gas
| Kleur = kleurloos
| Dichtheid = (vloeistof bij het kookpunt) 0,6
| Smeltpunt = −17
| Kookpunt = 10
| Vlampunt = 
| Zelfontbranding = 
| Dampdruk = (bij 20°C) 150.000
| Oplosbaarheid = (bij 20°C) 0,033
| GoedOplIn = pentaan, hexaan
| MatigOplIn =
| SlechtOplIn = water
| OnoplIn = 
| LogPow = 
| Viscositeit = 
| Brekingsindex =
| Kristalstructuur = 
| Dipoolmoment = 
| fG0g = 
| fG0l = 
| fG0s = 
| fH0g = 
| fH0l = 
| fH0s = 
| S0g = 
| S0l = 
| S0s = 
| Cpm0 = 
| Evenwicht = 
| KlassiekeAnalyse = 
| Spectra =
| NutrientType = 
| Essentieel = 
| Voorkomen = 
| ADI = 
| AdditiefType = 
| E-nummer = 
}}

'''Neopentaan''' is een [[organische verbinding]] met als [[brutoformule]] C<sub>5</sub>H<sub>12</sub>. De stof komt voor als een kleurloos, zeer licht [[ontvlambaar]] [[Gas (aggregatietoestand)|gas]]. Het wordt commercieel verhandeld in [[gascilinder]]s onder vloeibare vorm.

Neopentaan is, naast [[2-methylbutaan]], een van de drie [[structuurisomeer|structuurisomeren]] van [[n-pentaan]]. De [[IUPAC]]-nomenclatuur heeft de triviale naam ''neopentaan'' behouden.<ref>[http://www.acdlabs.com/iupac/nomenclature/79/r79_36.htm IUPAC Blue Book]</ref> De systematische naam van neopentaan is immers dimethylpropaan.

== Toepassingen ==
Neopentaan is een weinig reactieve verbinding. Een van de mogelijke reacties is de [[alkylering]] van [[aromatische verbinding]]en, waarbij neopentaan een [[tert-butylgroep|''tert''-butylgroep]] levert. Zo kan bijvoorbeeld [[tolueen]] omgezet worden in [[tert-butyltolueen|''tert''-butyltolueen]].<ref>[https://patents.google.com/patent/US2997433 U.S. Patent 2997433, "Preparation of tertiary butylated aromatic compounds" van 22 augustus 1961 aan Standard Oil Co.]</ref> De reactie vindt plaats in de gasfase en onder bestraling met hoogenergetische [[gammastraling|gamma-]] of [[bètastraling]]. Andere toepassingen zijn onder andere als [[blaasmiddel]] voor het maken van kunststofschuimen,<ref>[https://patents.google.com/patent/US2878194 U.S. Patent 2878194, "Method for making cellular vinyl aromatic polymers using neopentane as the blowing agent" van 17 maart 1959 aan The Dow Chemical Company]</ref> als [[koelmiddel]] (R601b) en soms ook als [[drijfgas]] in spuitbussen.

== Naam ==
De naam neopentaan betekent eigenlijk ''nieuw''-pentaan. In de tijd dat de scheiding van organische verbindingen vooral een kwestie van destilleren was, ontsnapte een laagkokende verbinding makkelijk - letterlijk - uit de opstelling en aan de aandacht. De ontdekking van de verschillende isomeren van pentaan verloopt dan ook met afnemend kookpunt. Na de ontdekking van ''n''-pentaan met een kookpunt van 36&nbsp;°C volgt het iets lager kokende isomeer isopentaan met een kookpunt van 30&nbsp;°C. Als laatste volgt neopentaan, met een kookpunt van slechts 10&nbsp;°C. Bij kamertemperatuur zal dit laatste isomeer, zelfs als het opgelost in een mengsel voortkomt, na een destillatie niet meer vloeibaar worden.

== Externe links ==
* {{en}} [https://web.archive.org/web/20160304235118/http://www.mathesongas.com/pdfs/msds/MAT16200.pdf MSDS van ''neopentaan'']
* {{Link GESTIS|ZVG=510188}}
{{Appendix}}

[[Categorie:Alkaan]]
[[Categorie:Koudemiddel]]
[[Categorie:Ontvlambare stof]]
[[Categorie:Milieugevaarlijke stof]]