Overleg:Ne bis in idem

Het voorbeeld van de verkeersovertreding haal ik eruit. Er is sprake van twee overtredingen zodra er een "beslismoment" tussen zit, zoals een afslag.

Vraagje over de ne bis in idem-regel

Weet iemand of de ne bis in idem regel ook geldt als er nieuw onomstotelijk bewijsmateriaal wordt gevonden?

Iemand heeft een moord gepleegd, maar is vrijgesproken. Als dan bijvoorbeeld twee jaar later een moordwapen, DNA-spoor wordt gevonden of het alibi onjuist blijkt te zijn, kan de zaak dan een tweede keer worden gestart?

Antwoord: De procedure van de 'herziening' maakt een uitzondering op het 'ne bis in idem' beginsel. Herziening behoort een grote uitzondering tezijn. Er worden dan ook strkte voorwaarden aan gesteld. Zo bepaalt de wet dat hierziening niet in het nadeel van de verdachte mag uitvallen (art. 476 lid 1 Sv.) Een verdachte heeft ook rechten: hij mag weten waar hij aan toe is. Er is ook zoiets als een lites finiri oportent beginsel: er moet een keer een einde komen aan een (straf)proces: de politie mag niet tot Sint Juttemis blijven proberen om iemand toch achter de tralies te krijgen, ook al is hij vrijgesproken.

Ne bis in idem staat er overigens niet aan in de weg om de al dan niet veroordeelde verdachte alsnog civielrechtelijk te vervolgen, bijv. om een schadevergoeding te vorderen. Het strafrecht stelt als 'ultimum remedium' hogere eisen aan bewijs dan een civielrechtelijke procedure. Wie bijv. een auto van een ander beschadigt bij een aanrijding zal slechts zelden strafrechtelijk voor vernieling veroordeeld kunnen worden, omdat dit opzet vereist. Maar het civiele recht legt een veel lagere drempel voor schuld.

Klopt, ter aanvulling: als een zaak voor de Hoge Raad is geweest, is het oordeel definitief (eventuele gevolgen van internationale wetgeving buiten beschouwing gelaten). Slechts in uitzonderlijke gevallen (bijv. de Deventer moordzaak kan revisie (de officiële naam voor herziening) worden ingesteld bij de Hoge Raad. Een vereiste hiervoor is dat er een zgn. novum is: een feit of omstandigheid welke de rechter bij het laatste proces niet wist en niet had kunnen weten. Een voorbeeld hiervan is zoals je noemt recent DNA-onderzoek. - Jitse Schipper 6 aug 2009 13:52 (CEST)

Ne bis in idem alleen bij einduitspraken

Volgens mij is het ne bis in idem beginsel alleen van toepassing als een rechter een einduitspraak heeft gedaan in de zin van art. 350 Sv. Een sepot valt daar bijv. niet onder, evenmin als een niet-ontvankelijkverklaring. Wel kan in zulke gevallen een bestuursrechtelijk getint vertrouwensbeginsel van toepassing zijn. Wie bijv. van de OvJ een mededeling heeft ontvangen niet verder vervolgd te worden mag ervan uitgaan dat dit ook inderdaad niet zal gebeuren. Ook bij transacties vervalt - wettelijk - het recht op strafvervolging. Maar wederom niet op basis van het ne bis in idem beginsel.

Het artikel is op dit - essentiële - punt volgens mij gewoon fout. Maar ik heb nu geen tijd om het te verbeteren.

Literatuur: Corstens, Het Nederlandse Strafprocesrecht. Rbakels 13 sep 2008 09:58 (CEST)