Nachtpauwogen

Nachtpauwogen
Antheraea polyphemus
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Arthropoda (Geleedpotigen) Klasse: Insecta (Insecten) Orde: Lepidoptera (Vlinders) Superfamilie: Bombycoidea
Familie
Saturniidae Boisduval, 1837
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Nachtpauwogen op Wikispecies
Portaal    Biologie Insecten

De nachtpauwogen (Saturniidae) zijn een familie van vlinders uit de superfamilie Bombycoidea met 3454 soorten in 180 geslachten (in 2017).

Kenmerken

De spanwijdte van vlinders uit deze familie ligt meestal tussen de 25 en 150 millimeter, maar Attacus atlas kan een spanwijdte van 300 millimeter bereiken. De mannetjes hebben brede, veer- of kamvormige antennes waarmee vrouwtjes tot op enkele kilometers kunnen worden waargenomen. De vleugels zijn vaak kleurig en voorzien van ogen op de voor en achterzijde. Bij de vlinders ontbreken de monddelen, roltong en spijsverteringsorganen.

Leefwijze

De middelgrote tot grote vlinders (de nachtpauwogen behoren tot de grootste vlinders ter wereld) zijn meestal na zonsondergang actief, maar mannetjes kunnen ook overdag zoekend naar een vrouwtje worden gezien. Het korte leven van de vlinder, meestal enkele weken, is geheel gericht op het voortbrengen van nageslacht. De rupsen voeden zich met het loof van allerlei bomen of struiken; de vlinders nemen geen voedsel tot zich en leven van de vetten die ze in het rupsenstadium hebben opgeslagen.

De rupsen maken een taaie cocon, die aan een waardplant wordt vastgehecht.

Verspreiding en leefgebied

Een grote diversiteit aan nachtpauwogen komt voor in tropische en subtropische gebieden maar ook in meer gematigde gebieden komen vlinders uit deze familie voor. In Nederland en België komen twee inheemse soorten voor, de tauvlinder en de nachtpauwoog. Als dwaalgast wordt ook wel de grote nachtpauwoog aangetroffen.

Onderfamilies

• Agliinae Packard, 1893
• Arsenurinae Jordan, 1922
• Ceratocampinae Harris, 1841
• Hemileucinae Grote & Robinson, 1866
• Oxyteninae Jordan, 1924
• Salassinae Michener, 1949
• Saturniinae Boisduval, 1837

Sommige auteurs onderscheiden ook nog:

• Cercophaninae Jordan, 1924
• Ludiinae Aurivillius, 1904

Geslachten

Actias Adafroptilum Adeloneivaia Adelowalkeria Adetomeris Agapema Aglia Almeidaia Almeidella Ancistrota Anisota Antheraea Antheraeopsis Antherina Antistathmoptera Archaeoattacus Argema Arias Arsenura Athletes Attacus Aurivillius Automerella Automerina Automeris Automeropsis Bathyphlebia Bunaea Bunaeopsis Caio Callodirphia Callosamia Calosaturnia Carnegia Catacantha Catharisa Ceranchia Ceratesa Cercophana Cerodirphia Ceropoda Cicia Cinabra Cinommata

Cirina Citheronia Citheronioides Citheronula Citioica Coloradia Copaxa Copiopteryx Coscinocera Cricula Dacunju Decachorda Dihirpa Dirphiella Dirphiopsis Dryocampa Dysdaemonia Eacles Eochroa Eosia Epiphora Erythromeris Eubergia Eubergioides Eudaemonia Eudia Eudyaria Eupackardia Gamelia Gamelioides Giacomellia Gonimbrasia Goodia Graellsia Grammopelta Gynanisa Heliconisa Hemileuca Heniocha Hidripa Hirpida Hispaniodirphia Holocerina Homoeopteryx

Hyalophora Hylesia Hylesiopsis Hyperchiria Hyperchirioides Hypermerina Imbrasia Ithomisa Jaiba Janiodes Kentroleuca Lemaireia Leucanella Leucopteryx Lobobunaea Loepa Loepantheraea Lonomia Loxolomia Ludia Maltagorea Megaceresa Melanocera Meroleuca Meroleucoides Micragone Microdulia Mielkesia Molippa Neocercophana Neodiphthera Neorcarnegia Nudaurelia Oiticella Opodiphthera Ormiscodes Orthogonioptilum Othorene Oxytenis Paradaemonia Paradirphia Pararhodia Parusta Periga

Periphoba Perisomena Polythysana Procitheronia Prohylesia Protogynanisa Pselaphelia Pseudantheraea Pseudaphelia Pseudautomeris Pseudimbrasia Pseudobunaea Pseudodirphia Pseudoludia Psigida Psilopygida Psilopygoides Ptiloscola Rachesa Rhescyntis Rhodinia Rhodirphia Rinaca Rohaniella Rothschildia Salassa Samia Saturnia Schausiella Scolesa Sinobirma Solus Syntherata Syssphinx Tagoropsis Therinia Titaea Travassosula Ubaena Urota Usta Vegetia Xanthodirphia

Voor een complete lijst, zie de lijst van nachtpauwogen.

Afbeeldingen

• 
  Actias artemis
• 
  Actias luna
• 
  Actias selene
• 
  Aglia tau
  Tauvlinder
• 
  Antheraea polyphemus
• 
  Antheraea yamamai
• 
  Argema mittrei
  Komeetstaartvlinder
• 
  Attacus atlas
  Atlasvlinder
• 
  Automeris io
• 
  Callosamia promethea
• 
  Citheronia regalis Gehoornde Hickoryduivel
• 
  Citheronia regalis
• 
  Coscinocera hercules
  Herculesvlinder
• 
  Dryocampa rubicunda
• 
  Eacles imperialis
• 
  Eudia pavonia
  Nachtpauwoog
• 
  Eupackardia calleta
• 
  Graellsia isabellae
• 
  Gonimbrasia belina
• 
  Samia cynthia
  Hemelboomvlinder
• 
  Saturnia pyri
  Grote nachtpauwoog
• 
  Opodiphthera eucalypti
• 
  Rothschildia erycina
• 
  Rothschildia cincta

Bronnen, noten en/of referenties

• David Burnie (2001). Animals, Dorling Kindersley Limited, London. ISBN 90-18-01564-4 (naar het Nederlands vertaald door Jaap Bouwman en Henk J. Nieuwenkamp).
• De Prins J. & De Prins W. (2011–2022). Afromoths, online database of Afrotropical moth species (Lepidoptera). World Wide Web electronic publication. Geraadpleegd op 28-12-2022.

Kitching, I. J., Rougerie, R., Zwick, A., Hamilton, C. A., St Laurent, R. A., Naumann, S., Ballesteros Mejia, L. & A. Y. Kawahara (2017). A global checklist of the Bombycoidea (Insecta: Lepidoptera) — Biodiversity Data Journal 6.