Naar inhoud springen

Raneynikkel

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Raneynikkel
Structuurformule en molecuulmodel
Droog Raneynikkel op een horlogeglas
Droog Raneynikkel op een horlogeglas
SEM-opname van Raneynikkel
SEM-opname van Raneynikkel
Algemeen
Molecuul­formule Ni
Molmassa 58,693 g/mol
SMILES
[Ni]
InChI
1S/Ni
CAS-nummer 7440-02-0
PubChem 935
Wikidata Q898293
Waarschuwingen en veiligheids­maatregelen
OntvlambaarSchadelijkSchadelijk voor de gezondheid
Gevaar
H-zinnen H250 - H317 - H351 - H372 - H412
EUH-zinnen geen
P-zinnen P210 - P273 - P280 - P302+P334 - P314 - P422
EG-Index-nummer 231-111-4
Fysische eigenschappen
Aggregatie­toestand vast
Kleur grijs
Smeltpunt 1453 °C
Kookpunt 2832 °C
Onoplosbaar in water
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal  Portaalicoon   Scheikunde

Raneynikkel is een zeer poreuze vorm van nikkel, die geschikt is als katalysator voor talrijke chemische reacties.

Raneynikkel is genoemd naar de Amerikaanse uitvinder, Murray Raney, die er in 1927 een octrooi voor verkreeg (U.S. pat. 1.628.190 van 10 mei 1927). Dit octrooi is ondertussen verlopen, en het materiaal mag dus door elk bedrijf geproduceerd worden. De naam "Raney" is evenwel een handelsmerk van de firma W. R. Grace & Co.; andere producenten gebruiken daarom namen zoals "nickel sponge" of "nickel catalyst". In de chemische literatuur worden deze katalysatoren echter courant met "Raney nickel" aangeduid.

De productie van Raneynikkel kan door de volgende reactievergelijking worden voorgesteld:

Een legering van nikkel en aluminium wordt gemengd met een warme oplossing van geconcentreerd natriumhydroxide. Deze lost het aluminium op als Na3AlO3. Er komt ook waterstofgas vrij. Het nikkel-skelet dat overblijft wordt gezuiverd en gemalen tot korrels of tot een fijn poeder.

Structuur en eigenschappen

[bewerken | brontekst bewerken]

Raneynikkel heeft een zeer poreuze structuur met een groot specifiek oppervlak (oppervlak per gewichtseenheid), wat het geschikt maakt als katalysator voor chemische reacties. Met name is het vooral geschikt voor hydrogenatiereacties bij lage temperatuur (tot ca. 100 °C).

Raneynikkel is pyrofoor: het ontvlamt spontaan als het aan de lucht wordt blootgesteld. Daarom moet het steeds bewaard worden onder een vloeistofdeken, zoals ethanol of water, of een inerte atmosfeer (stikstofgas of argon).

[bewerken | brontekst bewerken]