Flow (mentale toestand)

Het geconcentreerd beschilderen van een modelschip.

Flow refereert aan een mentale toestand waarin een persoon volledig opgaat in zijn of haar bezigheden. Flow wordt gekenmerkt door op de betreffende acties gerichte energie en activiteit, volledige betrokkenheid daarbij, alsmede het feit dat men de activiteiten succesvol uitvoert. Belangrijkste theoreticus achter dit concept is de Amerikaanse psycholoog Mihaly Csikszentmihalyi.

Flow is een belangrijk concept in de zogenoemde positieve psychologie, waarvan Csiksentmihalyi (naast Martin Seligman) de belangrijkste proponent is. Flow wordt zo genoemd omdat enkele personen die door Csiksentmihalyi werden geïnterviewd voor zijn in 1975 verschenen boek over flow het bij wijze van metafoor hadden over een "stroom die hen meevoerde". In die zin is de term "flow" niet gerelateerd aan de uitdrukking "go with the flow", die betekent dat men zich conformeert aan hetgeen anderen doen.

Kenmerken van Flow

Volgens Csiksentmihalyi kan het gevoel van flow gekenmerkt worden door ten minste een aantal van de volgende acht kenmerken:

1. Men heeft een duidelijk doel;
2. Concentratie en doelgerichtheid;
3. Verlies van zelfbewustzijn: men gaat volledig op in de activiteit en vergeet zichzelf;
4. Verlies van tijdsbesef: de tijd vliegt voorbij;
5. Directe feedback: succes en falen ten aanzien van de activiteit zijn onmiddellijk duidelijk, zodat men daarop het eigen handelen direct kan aanpassen;
6. Evenwicht tussen de eigen vaardigheid en de uit te voeren activiteit: de bezigheden zijn heel uitdagend echter nét niet te moeilijk om met succes uit te voeren;
7. Een gevoel van persoonlijke controle over de situatie of activiteit;
8. De activiteit is intrinsiek belonend, bijvoorbeeld erg leuk.

Een staat van 'flow' wordt geassocieerd met het streven om een bepaald doel te bereiken, zoals het schilderen van een schilderij of het bespelen van een instrument. Deze toestand wordt gerealiseerd als er sprake is van een optimale balans tussen de moeilijkheid van een taak en de specifieke vaardigheden van de persoon in kwestie. Verder kunnen mensen in de staat van 'flow' boven hun eigen kunnen uitstijgen en sneller leren en nieuwe inzichten verkrijgen.

Met flow vergelijkbare concepten en ervaringen zijn terug te vinden in oosterse spirituele tradities zoals het Boeddhisme en het Taoïsme. Voorts kennen veel sporters flow uit eigen ervaring, bijvoorbeeld als ze een partij tennis spelen met een tegenstander die het uiterste van hem vergt.

Referenties

• Csiksentmihalyi, M. (1975) Beyond Boredom and Anxiety. San Francisco: Jossy-Bass.
• Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The psychology of optimal experience. New York: Harper & Row.
• Csikszentmihalyi, M. (1998). Creativiteit: over 'flow', schepping en ontdekking. Amsterdam: Boom. ISBN10: 9053523731
• Edzes, M. (2006). A target a day keeps the doctor away. Over flow in Nederland. ISBN 90-902079-7-X, www.edzes.com
• Sherry, J. L. (2004). Flow and media enjoyment. Communication Theory, 14, 328–347.

Externe link

• Video van de toespraak van Csikszentmihalyi over flow op TED 2010