Symfonie nr. 9 (Dvořák)

	Antonín Dvořák, Symfonie nr. 9 op. 95
	noicon 1. Adagio - Allegro molto
	noicon 2. Largo
	noicon 3. Scherzo: Molto vivace
	noicon 4. Allegro con fuoco

Symfonie nr. 9 ("Uit de nieuwe wereld")
	Titelpagina van Dvořáks handschrift
Componist	Antonín Dvořák
Soort compositie	symfonie
Gecomponeerd voor	symfonisch orkest
Toonsoort	e mineur
Opusnummer	95
Andere aanduiding	B 178
Compositiedatum	1893
Première	New York, Carnegie Hall, 16 december 1893
Duur	ca. 45 min.
Oeuvre	Oeuvre van Antonín Dvořák
Portaal	Klassieke muziek

Symfonie nr. 9 in e mineur "Z Nového světa (Uit de nieuwe wereld)", Op. 95, is verreweg de meest gespeelde en opgenomen symfonie van Antonín Dvořák, en een van de populairste werken überhaupt uit het symfonische repertoire van de romantiek.

Achtergrond[bewerken | brontekst bewerken]

De naam "Uit de nieuwe wereld" is ontleend aan de benaming Nieuwe Wereld die in Europa wordt gegeven aan het werelddeel Amerika, waar Dvořák de symfonie in 1893 componeerde tijdens zijn verblijf in de Verenigde Staten. Zijn zomerwoning van dat jaar, in Spillville in Iowa, werd later ingericht als het Bily Clocks Museum. Hier is een verdieping gewijd aan zijn verblijf.

Dvořák gebruikte de volksmelodiek van Afro-Amerikaanse spirituals in sommige delen van de symfonie. Zo lijkt de melodie van het tweede thema (G-groot) uit het eerste deel ontleend aan motieven uit de spiritual Swing Low – de noten bij de woorden Chariot en to carry me home. Omgekeerd heeft Dvořáks leerling en assistent William Arms Fisher (*1861) op de melodie van het langzame deel (Largo) de spiritual-achtige tekst Goin' Home gezet. Dat gebeurde pas in 1922, bijna dertig jaar na de première.^[1]

De symfonie ging in première op 16 december 1893 in de Carnegie Hall te New York. Ze werd uitgevoerd door het New York Philharmonic onder leiding van dirigent Anton Seidl. De symfonie werd snel populair en behoort tot het "ijzeren repertoire" van wereldwijd meest uitgevoerde werken in de klassieke muziek.

Doordat de nummering van Dvořáks symfonieën gebaseerd was op de publicatiedata in plaats van de ontstaansvolgorde, was de symfonie "Uit de nieuwe wereld" lange tijd bekend als nummer 5. In de jaren 1950 werd dit rechtgezet en kreeg Dvořáks laatste symfonie het nummer 9.

Inhoud[bewerken | brontekst bewerken]

Het werk heeft vier delen:

Adagio, 4/8 — Allegro molto, 2/4, e-mineur
Largo, 4/4, Des-majeur | cis-mineur | Des-majeur
Scherzo: Molto vivace — Poco sostenuto, 3/4, e-mineur
Allegro con fuoco, 4/4, e-mineur, eindigt in E-majeur

Orkestratie[bewerken | brontekst bewerken]

2 dwarsfluiten (waarvan 1 ook piccolo), 2 hobo's (waarvan 1 ook althobo), 2 klarinetten, 2 fagotten
4 hoorns, 2 trompetten, 3 trombones, 1 tuba
2 pauken, triangel, bekkens
Strijkinstrumenten: eerste en tweede violen, altviolen, celli, contrabassen

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

Clapham, John (1966). Antonin Dvořák: Musician and Craftsman. New York: St Martin's Press.
Schönzeler, Hans-Hubert (1984). Dvořák. London: Marion Boyars. ISBN 0714525758.
Layton, Robert (1978). Dvořák Symphonies and Concertos. Seattle: University of Washington Press. ISBN 0295955058.
Tibbetts, John C. (red.), div. auteurs (1993). Dvořák in America 1892-1895. Portland: Amadeus Press. ISBN 093134056X.

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Vrij beschikbare opname van het Columbia University Orchestra.
(en) Visuele analyse van het eerste deel
(fr) Analyse
Bladmuziek voor symfonie nr. 9 op de website van de Indiana University
Bladmuziek voor symfonie nr. 9 in het International Music Score Library Project

Bronnen, noten en/of referenties

↑ https://web.archive.org/web/20160724085038/http://www.sfsymphony.org/Watch-Listen-Learn/Read-Program-Notes/Program-Notes/DVORAK-Symphony-No-9-in-E-minor,-Opus-95,-From-the.aspx: "In fact, the song “Goin’ Home” followed the symphony by three decades when, in 1922, William Arms Fisher crafted words to fit Dvořák’s tune. Fisher (1861-1948), who had studied with Dvořák at the National Conservatory and eventually was his teaching assistant there, became a notable music historian, editor, and author."

[1] ttps://web.archive.org/web/20160724085038/http://www.sfsymphony.org/Watch-Listen-Learn/Read-Program-Notes/Program-Notes/DVORAK-Symphony-No-9-in-E-minor,-Opus-95,-From-the.aspx: "In fact, the song “Goin’ Home” followed the symphony by three decades when, in 1922, William Arms Fisher crafted words to fit Dvořák’s tune. Fisher (1861-1948), who had studied with Dvořák at the National Conservatory and eventually was his teaching assistant there, became a notable music historian, editor, and author."

[1]