Tifinagh
Tifinagh is de naam die gebruikt wordt voor een aantal verschillende schriftsoorten:
- het oude Libische schrift,
- het schrift dat door de Toeareg in de Sahara gebruikt werd,
- en het schrift dat tegenwoordig in Marokko als officieel schrift voor de Berberse taal gebruikt wordt.
Het Libische schrift (beter gekend als "Libyco-Berbers schrift") werd in Noord-Afrika gebruikt. De oostelijke variant is grotendeels ontcijferd dankzij het bestaan van tweetalige inscripties. De westelijke variant kan nog niet gelezen worden.
Dit Libische schrift verdween, of was al verdwenen, toen de Arabieren kwamen. Alleen in de Sahara onder de nomadische Toeareg handhaafde het schrift zich onder de naam Tifinagh. Dat woord bestaat uit twee woorden itif (uitvinding) en nagh (van ons).
Het Tifinagh werd gebruikt voor korte teksten op rotsen, op wapens, op kleding. De schrijfrichting was vrij, van links naar rechts, of van rechts naar links, of van boven naar onder, of van onder naar boven. In recente teksten is van rechts naar links de meest gebruikte richting, in oude teksten was het vaak van onder naar boven. Voor de 20e eeuw bestonden er geen boeken geschreven in dit schrift.
Het Libische schrift en het Tifinagh zijn consonantenschriften. Klinkers worden niet (of alleen aan het einde van een woord) weergegeven. In Marokko is wat soms neo-Tifinagh genoemd wordt ontwikkeld voor hedendaags gebruik. Nieuwe symbolen zijn bedacht voor klinkers en voor een aantal andere klanken. De oude symbolen die uit twee of meer punten of strepen bestonden zijn vervangen door symbolen die geschreven kunnen worden zonder de pen van het papier te halen. Neo-Tifinagh wordt van links naar rechts geschreven.
Nu dit een levend schrift is, is het in 2004 toegevoegd aan Unicode, in het interval 2D30-2D7F. (Het Sahara-Tifinagh kan nog niet met Unicode geschreven worden.) Neo-Tifinagh is ontwikkeld door IRCAM.
| Code | Char | Unicode | Transliteratie | Naam |
|---|---|---|---|---|
| 2D30 |  |
ⴰ | a | ya |
| 2D31 |  |
ⴱ | b | yab |
| 2D32 |  |
ⴲ | bh | yabh |
| 2D33 |  |
ⴳ | g | yag |
| 2D34 |  |
ⴴ | gh | yaghh |
| 2D35 |  |
ⴵ | dj | Berber Academy yaj |
| 2D36 |  |
ⴶ | dj | yaj |
| 2D37 |  |
ⴷ | d | yad |
| 2D38 |  |
ⴸ | d. | yadh |
| 2D39 |  |
ⴹ | d. | yadd |
| 2D3A |  |
ⴺ | d. | yaddh |
| 2D3B |  |
ⴻ | e | yey |
| 2D3C |  |
ⴼ | f | yaf |
| 2D3D |  |
ⴽ | k | yak |
| 2D3E |  |
ⴾ | k | Tuareg yak |
| 2D3F |  |
ⴿ | kh | yakhh |
| 2D40 |  |
ⵀ | h | yah |
| 2D41 |  |
ⵁ | h | Berber Academy yah |
| 2D42 |  |
ⵂ | h | Tuareg yah |
| 2D43 |  |
ⵃ | h. | yahh |
| 2D44 |  |
ⵄ | a | yaa |
| 2D45 |  |
ⵅ | kh | yakh |
| 2D46 |  |
ⵆ | kh | Tuareg yakh |
| 2D47 |  |
ⵇ | q | yaq |
| 2D48 |  |
ⵈ | q | Tuareg yaq |
| 2D49 |  |
ⵉ | i | yi |
| 2D4A |  |
ⵊ | j | yazh |
| 2D4B |  |
ⵋ | j | Ahaggar yazh |
| 2D4C |  |
ⵌ | j | Tuareg yazh |
| 2D4D |  |
ⵍ | l | yal |
| 2D4E |  |
ⵎ | m | yam |
| 2D4F |  |
ⵏ | n | yan |
| 2D50 |  |
ⵐ | ny | Tuareg yagn |
| 2D51 |  |
ⵑ | ng | Tuareg yang |
| 2D52 |  |
ⵒ | p | yap |
| 2D53 |  |
ⵓ | u | yu |
| 2D54 |  |
ⵔ | r | yar |
| 2D55 |  |
ⵕ | r. | yarr |
| 2D56 |  |
ⵖ | gh | yagh |
| 2D57 |  |
ⵗ | gh | Tuareg yagh |
| 2D58 |  |
ⵘ | gh | Ayer yagh |
| 2D59 |  |
ⵙ | s | yas |
| 2D5A |  |
ⵚ | s. | yass |
| 2D5B |  |
ⵛ | sh | yash |
| 2D5C |  |
ⵜ | t | yat |
| 2D5D |  |
ⵝ | t. | yath |
| 2D5E |  |
ⵞ | ch | yach |
| 2D5F |  |
ⵟ | t. | yatt |
| 2D60 |  |
ⵠ | v | yav |
| 2D61 |  |
ⵡ | w | yaw |
| 2D62 |  |
ⵢ | y | yay |
| 2D63 |  |
ⵣ | z | yaz |
| 2D64 |  |
ⵤ | z | Tawellemet yaz |
| 2D65 |  |
ⵥ | z. | yazz |
| 2D6F |  |
ⵯ | +w | Labialization mark |
| 2D5C 2D59 | |
ⵜⵙ | ts | yats |
| 2D37 2D63 | |
ⴷⵣ | dz | yadz |
| 2D5C 2D5B | |
ⵜⵙ | ch | yach |
| 2D37 2D4A | |
ⴷⵊ | dj | yadzh |
