Zambiaans humanisme

Het Zambiaans humanisme is een politieke filosofie die werd ontwikkeld door de Zambiaanse oud-president Kenneth Kaunda. Van 1968 tot 1991 was het de officiële ideologie van het land.

De kern van het Zambiaans humanisme is dat de hele organisatie van de samenleving van de maatschappij in dienst moet staan van een menswaardig bestaan voor elk individu.^[1] De economische doelstellingen zijn daarom niet in de eerste plaats gericht op het nationale inkomen, maar op de levensstandaard van iedere individuele Zambiaan. In de praktijk betekent dit dat iedere Zambiaan moet kunnen beschikken over voldoende materiële voorzieningen. Door de oneindige waarde van het individu centraal te stellen meende Kaunda een middenweg te hebben gevonden tussen het communisme enerzijds en het kapitalisme anderzijds.^[2] Klassenstrijd wordt door Kaunda afgewezen omdat Zambia historisch gezien geen op klassen gefundeerde samenleving kent.^[2] Door overname van buitenlandse ondernemingen door de staat wordt het buitenlandse kapitalisme vervangen door staatskapitalisme.^[1] Kaunda noemde dit proces Zambianization ("Zambianisatie")^[3]

In de praktijk heeft het economisch aspect van Zambiaans humanisme - ondanks de nobele intenties - nooit goed gefunctioneerd. De kloof tussen idealisme en de praktijk kwam pas goed aan het licht toen bleek dat de kloof tussen de velen armen en het kleine groepje rijken in de loop van de jaren 1980 steeds groter was geworden.^[2] Bij de democratische verkiezingen van 1991 leden Kaunda en zijn regeringspartij UNIP een enorme nederlaag. De nieuwe regering van de Movement for Multiparty Democracy onder Frederick Chiluba liberaliseerde de economie en verkocht de staatsbedrijven aan particuliere ondernemers, waarna er een einde kwam aan het beleid van economische planning.

Kaunda's Zambiaans humanisme is sterk beïnvloed door het christelijk humanisme^[4]^[5]^[6], de geweldloosheidsleer van Mahatma Gandhi, het Afrikaans socialisme^[7] (met name Nyerere's Ujamaa) en verschillende panafrikaanse ideeën.

Principes van het Zambiaans humanisme[bewerken | brontekst bewerken]

De mens staat centraal;^[8]
de waardigheid van ieder afzonderlijk mens;
de ene mens mag de andere mens niet uitbuiten;
gelijke kansen voor iedereen;
hard werken en zelfredzaamheid;
samenwerken;
familiezin (familie in de breedste zin van het woord): men zorgt voor elkaar;
loyaliteit en patriottisme.

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

B. Posthumus: Zambia. Landenreeks, St. LM Publishers (2004)
B. de Gaay Fortman: De Derde Wereld in Beweging. Bericht uit Zambia (1972)
S. Debroey: Kenneth Kaunda. Grondlegger van een christelijk humanisme in Zambia, Kasterlee, De Vroente (1975)
S. Debroey (samensteller): Zo spreekt Dr. Kaunda, president van Zambia (bloemlezing, z.j.)
Colin M. Morris: Een humanist in Afrika. Brieven van Kenneth D. Kaunda, President van Zambia aan Colin M. Morris (oorspronkelijke titel: A Humanist in Africa. Letters from Kenneth D. Kaunda, President of Zambia to Colin M. Morris, vert. door Lutgard Debroey), Kasterlee, De Vroente (1973)
K. Kaunda: Humanism in Zambia. And a Guide to its Implementation, Zambia Information Service, dl. 1 (1967) en dl. 2 (1968)
K. Kaunda: Letter to my children, Longman, Londen (1973)
J.J. Grotpeter: Historical Dictionary of Zambia, Scarecrow Press, Lanham, Maryland (1998), p. 479
D. Muwina: Kenneth Kaunda's philosophy of Christian humanism in Africa from the perspective of Christian ethics, Boston University Press (2017)
G. Willams, B. Hackland: The Dictionary of Contemporary Politics of Southern Africa, Macmilliam Publishing Company, New York 1989, p. 110

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Bronnen, noten en/of referenties

↑ ^a ^b B. de Gaay Fortman: Winkler Prins Encyclopedisch Jaarboek 1973, Elsevier A'dam / Brussel 1973, p. 390
↑ ^a ^b ^c J.J. Grotpeter, B.V. Siegel: Historical Dictionary of Zambia, Scarecrow Press, Inc., Lanham, MD. / Londen, V.K. 1998², p. 479
↑ J.J. Grotpeter, B.V. Siegel: Historical Dictionary of Zambia, Scarecrow Press, Inc., Lanham, MD. / Londen, V.K. 1998², pp. 479-480
↑ K. Kaunda: A Humanist in Africa (1966), p. 39: By Christian humanism, I mean that we discover all that is worth knowing about God through our fellow men (sic) and unconditional service of our fellow men is the purest form of service of God. I believe that Man must be the servant of a vision which is bigger than himself; that his path is illuminated by God’s revelation and that when he shows love towards his fellow men, he is sharing the very life of God, who is Love.
↑ K. Kaunda: Zambian humanism, 40 years later, Sunday Post 28 oktober 2007, p. iv: Zambian Humanism came from our own appreciation and understanding of our society. Zambian Humanism believes in God the Supreme Being. It believes that loving God with all our soul, all our heart, and with all our mind and strength, will make us appreciate the human being created in God’s image. If we love our neighbour as we love ourselves, we will not exploit them but work together with them for the common good.
↑ D. Mulenga Mukuka: The Political Theology of Dr. Kenneth David Kaunda, Lambert Academic Publishing 2011
↑ Volgens Kaunda kende Afrika in feite altijd al een socialistische samenleving, maar die werd door westerse kolonialisten geweld aangedaan.
↑ Naast de mens neemt ook God een centrale plaats in: God kan gekend worden door de mens en Hij werkt door andere mensen. Zie ook de voetnoten 4 en 5.

[Gaay-1] B. de Gaay Fortman: Winkler Prins Encyclopedisch Jaarboek 1973, Elsevier A'dam / Brussel 1973, p. 390

[Grotpeter-2] J.J. Grotpeter, B.V. Siegel: Historical Dictionary of Zambia, Scarecrow Press, Inc., Lanham, MD. / Londen, V.K. 1998², p. 479

[3] J.J. Grotpeter, B.V. Siegel: Historical Dictionary of Zambia, Scarecrow Press, Inc., Lanham, MD. / Londen, V.K. 1998², pp. 479-480

[4] K. Kaunda: A Humanist in Africa (1966), p. 39: By Christian humanism, I mean that we discover all that is worth knowing about God through our fellow men (sic) and unconditional service of our fellow men is the purest form of service of God. I believe that Man must be the servant of a vision which is bigger than himself; that his path is illuminated by God’s revelation and that when he shows love towards his fellow men, he is sharing the very life of God, who is Love.

[5] K. Kaunda: Zambian humanism, 40 years later, Sunday Post 28 oktober 2007, p. iv: Zambian Humanism came from our own appreciation and understanding of our society. Zambian Humanism believes in God the Supreme Being. It believes that loving God with all our soul, all our heart, and with all our mind and strength, will make us appreciate the human being created in God’s image. If we love our neighbour as we love ourselves, we will not exploit them but work together with them for the common good.

[6] D. Mulenga Mukuka: The Political Theology of Dr. Kenneth David Kaunda, Lambert Academic Publishing 2011

[7] Volgens Kaunda kende Afrika in feite altijd al een socialistische samenleving, maar die werd door westerse kolonialisten geweld aangedaan.

[8] Naast de mens neemt ook God een centrale plaats in: God kan gekend worden door de mens en Hij werkt door andere mensen. Zie ook de voetnoten 4 en 5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]