Amerikaanse presidentsverkiezingen 1876

Amerikaanse ; presidentsverkiezingen van 1876
Datum	7 november 1876
Land	Verenigde Staten
Te verdelen zetels	185 van de 369 ; kiesmannen nodig ; om te winnen
Opkomst	81,8%
Resultaat
Genomineerde	Rutherford Hayes
Partij	Republikeinse Partij
Percentage ; Kiesmannen	47,9% ; 185
Genomineerde	Samuel Tilden
Partij	Democratische Partij
Percentage ; Kiesmannen	50,9% ; 184
Nieuwe president	Rutherford Hayes (R)
Vorige president	Ulysses S. Grant (R)
Begin regeerperiode	Kabinet-Hayes
Opvolging verkiezingen
Portaal	Politiek ; Verenigde Staten

De Amerikaanse presidentsverkiezingen van 1876 waren een strijd tussen de kandidaat van de Republikeinse Partij, Rutherford Hayes en zijn Democratische rivaal Samuel Tilden. De uitslag van de verkiezingen was aan een hevige controverse onderworpen, maar uiteindelijk zou Hayes als overwinnaar uit de bus komen.

Nominaties[bewerken | brontekst bewerken]

De Republikeinse Partij, die haar nominatieconventie in Cincinnati hield, leek aanvankelijk James Blaine als presidentskandidaat te kiezen en in de eerste stemronde kwam Blaine slechts 100 stemmen tekort om de nominatie ook daadwerkelijk in de wacht te slepen. Gaandeweg verloor Blaine echter steun en na zeven stemrondes werd uiteindelijk Rutherford Hayes, de gouverneur van Ohio als kandidaat gekozen. Als zijn running mate werd William Wheeler naar voren geschoven.

Bij de Democraten, die in St. Louis bijeenkwamen, werd Samuel Tilden gekozen als kandidaat voor het presidentschap, terwijl Thomas Hendricks de vicepresidentskandidaat werd.

Presidentskandidaten[bewerken | brontekst bewerken]

Gouverneur
Rutherford Hayes
uit Ohio
Republikeinse Partij
Gouverneur
Samuel Tilden
uit New York
Democratische Partij

Vicepresidentskandidaten[bewerken | brontekst bewerken]

Afgevaardigde
William Wheeler
uit New York
Republikeinse Partij
Gouverneur
Thomas Hendricks
uit Indiana
Democratische Partij

Campagne[bewerken | brontekst bewerken]

De campagne van Tilden stond voor een belangrijk deel in het teken van de strijd tegen corruptie. De Democraten wezen op de vele schandalen die tijdens de regering van president Grant waren uitgebroken. Tilden, die in New York tegen de partijmachine van William Tweed had gestreden, beloofde hervormingen door te voeren om de regering transparanter te maken en corruptie tegen te gaan.

Ook de Republikeinen beloofden de corruptie aan te pakken. Beide kandidaten waren ook voor beëindiging van de Reconstruction die sinds het einde van de burgeroorlog een groot deel van het overheidsbeleid had bepaald. Een verkiezingsleuze die de Republikeinen menigmaal bezigden luidde: "Not every Democrat was a Rebel, but every Rebel was a Democrat" (Niet elke Democraat was een rebel, maar elke rebel was een Democraat), daarmee de herinnering aan de Democratische rol in het bloedige conflict vers in het geheugen houdend.

Controverse over de uitslag[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingsuitslag zou lange tijd onzeker blijven. Tilden had een duidelijk voordeel waar het het aantal uitgebrachte stemmen betrof. Tilden behaalde zo'n 250.000 stemmen meer dan Hayes en had daarmee bijna 51% van de stemmen veroverd. Door het Amerikaanse verkiezingssysteem, waarbij elke staat een aantal kiesmannen voor het kiescollege levert en waarbij in de regel de kandidaat die een bepaalde staat wint alle kiesmannen van die staat achter zich krijgt, betekende dit niet automatisch dat Tilden ook daadwerkelijk zou worden verkozen.

Zowel Tilden als Hayes hadden onbetwist de verkiezingen in 17 staten gewonnen, terwijl de uitslag in 4 staten betwist werd. Tilden had hiermee 184 kiesmannen en Hayes 165. Voor een meerderheid in het kiescollege waren echter 185 kiesmannen nodig.

In Florida, Louisiana en South Carolina, samen goed voor 19 kiesmannen, vertoonden de officiële uitslagen een lichte voorsprong voor Tilden, maar er was sprake geweest van ernstige verkiezingsfraude. Ook waren er Republikeinen geïntimideerd en met geweld bedreigd geweest. Een andere complicatie was dat de Democraten hun ticket in veel gevallen hadden voorzien van het portret van Abraham Lincoln, de vermoorde Republikeinse president waardoor kiezers in verwarring waren gebracht.

Uiteindelijk bepaalde in alle drie de staten een verkiezingscommissie dat de kiesmannen voor de betreffende staat aan Hayes werden toegewezen. De gouverneurs van deze staten verzegelden de uitslag en stuurden die naar Washington DC, waar de officiële telling van de door kiesmannen uitgebrachte stemmen werd gehouden in de Senaat. In Florida en Louisiana werden echter ook door Democratische functionarissen verzegelde uitslagen naar Washington gestuurd, terwijl in South Carolina de Democratische kiesmannen uit eigen beweging eveneens hun uitslag verstuurden.

In Oregon, waar Hayes als overwinnaar uit de bus was gekomen, betwistte de Democratische gouverneur de validiteit van een van Hayes' kiesmannen op grondwettelijke grond. Hierdoor werden ook vanuit deze staat twee sets van uitslagen gerapporteerd. Het bezwaar tegen de kiesman werd later nietig verklaard, waardoor de kiesmannen van Oregon allen naar Hayes gingen.

De officiële uitslagen gaven aldus een één-stem-voorsprong van 185-184 in het voordeel van Hayes weer, maar de Democraten betwistten dit in hevige mate. Spanningen tussen de twee kampen liepen hoog op en er werden dreigementen geuit dat Hayes nooit geïnaugureerd zou worden. President Grant zag zich zelfs genoodzaakt de militaire aanwezigheid in Washington D.C. in de aanloop naar de inauguratie op te voeren.

De Republikeinen stelden dat de Grondwet de uiteindelijke optelling van de door de kiesmannen uitgebrachte stemmen overliet aan de president pro-tempore van de Senaat, een Republikein die in het voordeel van Hayes zou beslissen, terwijl de Democraten stelden dat een stem die betwist werd door een van de kamers van het Congres niet kon worden meegeteld. Hiermee hadden de Democraten in het Huis van Afgevaardigden de kans de uitslag in het voordeel van Tilden te beslechten.

Een periode van politiek touwtrekken volgde over de betwiste stemmen, totdat op 29 januari 1877 door het Congres een commissie in het leven werd geroepen om de zaak te beslechten. Iedere kamer van het Congres verschafte vijf commissieleden die evenredig over Democraten en Republikeinen waren verspreid. Het Hooggerechtshof leverde de andere vijf leden, twee hiervan waren Democraat en twee Republikein. Deze vier rechters kozen het vijfde lid die het Hooggerechtshof zelf vertegenwoordigde en de keus viel op de nominaal Republikeinse, maar onpartijdig geachte, Joseph Bradley. De commissie behandelde de betwiste stemmen per staat en uiteindelijk werden in alle vier de gevallen, na een stemming van 8-7, door de commissie, slechts drie dagen voor de inauguratie, de kiesmannen aan Hayes toegewezen, die aldus de 19e president van de Verenigde Staten werd.

Kort daarop werd het hoofdstuk van de Reconstruction definitief gesloten.

Kandidaat	Partij	Stemmen	Percentage	Kiesmannen	Running mate
Rutherford Hayes	Republikeinse Partij	4.034.142	47,9%	185	William Wheeler
Samuel Tilden	Democratische Partij	4.286.808	50,9%	184	Thomas Hendricks
Overigen		97.709	1,2%	0
TOTAAL		8.418.659	100%	369

Externe links en bronnen[bewerken | brontekst bewerken]