Gebruiker:Gisbert K/Liefdesklarinet
| Klarinet d'amore | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
2 historische clarinettes d'amore
| ||||
| Classificatie | ||||
| Gerelateerde instrumenten | ||||
| oboe d'amore, cor anglais, klarinet, bassethoorn | ||||
| Fabrikanten | ||||
| Seggelke Klarinetten, Bamberg | ||||
| ||||
De liefdesklarinet (Italiaans: clarinetto d'amore, Frans: clarinette d'amour) is een lid van de klarinetfamilie in het altregister.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
De liefdesklarinet verscheen voor het eerst in Zuid-Duitsland rond 1740, enkele tientallen jaren vóór de bekendere bassethoorn, die wellicht uit de liefdesklarinet is ontwikkeld. Vroege instrumenten hadden slechts drie of vier toetsen, latere exemplaren uit de 19e eeuw, zoals een voorbeeld van Wilhelm Heckel GmbH laat zien, kwamen zelfs tot veertien toetsen. Ten minste 69 bewaard gebleven liefdesklarinetten uit de 18e en 19e eeuw zijn tot in onze tijd in musea bewaard gebleven, hetgeen erop wijst dat het instrument een tijdlang een zekere populariteit heeft genoten. Tegen het midden van de 19e eeuw werd hij als verouderd beschouwd; Heckel bleef hem echter aanbieden tot het begin van de 20e eeuw.[1]
Bouw en geluid[bewerken | brontekst bewerken]
De liefdesklarinet is een klarinet die voornamelijk in G gestemd is, met de eigenaardigheid dat de beker niet de vorm heeft van een konusvormig kopje maar van een peer, een Liebesfuß ('liefdesvoet') genoemd. Dit geeft het instrument een speciale, zachte klank, waardoor het soms clarinetto dolce werd genoemd. Dit melodieuze timbre werd zeer gewaardeerd tijdens de Duitse Sturm und Drang-beweging. Bovendien heeft de historische liefdesklarinet geen tonnetje tussen het obovest-deel en het mondstuk zoals een gewone klarinet, maar een gebogen hals.
Naast de grotere formaten werden ook liefdesklarinetten gemaakt in C, Bb en A en deze werden gebruikt wanneer een compositie dienovereenkomstig gestemde klarinetten vereiste, temeer daar de liefdesvoet van een liefdesklarinet zonder problemen kan worden verwisseld met een gewone klankbeker. Omgekeerd kan een hoge klarinet, bijvoorbeeld een standaard Bb-klarinet, gemakkelijk worden voorzien van een liefdesvoet in plaats van de standaardbeker als de speler een overeenkomstige verandering in klank in een bepaalde compositie voordelig acht.
Moderne ontwikkelingen[bewerken | brontekst bewerken]
.jpg)
boven: gebogen tonnetje, bovenste deel en liefdesvoet (hoort eigenlijk in de onderste rij rechts van het onderste deel)
onder: onderste deel
Sinds 2017 zijn pogingen ondernomen om de liefdesklarinet nieuw leven in te blazen, zowel in historische als in moderne vorm. Het meest bekende werk op dit gebied betreft een opnameproject van de Nederlandse klarinettist Vlad Weverbergh, die muziek opnam van de Brusselse componist Henri Joseph de Croes (1748 tot 1842).[2]
In 2020 kreeg klarinetbouwer Seggelke Klarinetten (voorheen Schwenk & Seggelke) van de Australische klarinettist Richard Haynes de opdracht een moderne liefdesklarinet in G met Franse vingerzetting te maken van mopane, door een bassetklarinet te bouwen in G en deze te voorzien van een liefdesvoet. Hij maakte het mondstuk en de tonnetje uit één stuk met een knik waar het mondstuk in de tonnetje overgaat. Zoals alle bassetklarinetten reikt dit instrument in de diepte niet, zoals normale klarinetten, genoteerd tot de kleine e (klinkend groot B), maar een terts lager tot c (klinkend groot G ), soms ook tot groot B (klinkend groot Fis). De laagste noot op deze speciale liefdesklarinet wordt gewoonlijk geschreven als c (grote G), maar als je rechtsonder een open toongat dichtmaakt, klinkt de vingerzetting voor c in plaats daarvan als B (grote Fis), een halve toon lager geschreven. De historische liefdesklarinetten hadden dit uitgebreide bereik niet; hun laagste noot is (geschreven) e.[3][4] Andere fabrikanten hebben vervolgens soortgelijke instrumenten gemaakt, ook met het grotere bereik.
Werken voor of ook voor liefdesklarinet in G[bewerken | brontekst bewerken]
- Johann Christian Bach - Temistokles: Derde bedrijf - "Ah si resta" (1772) inclusief 3 liefdesklarinetten in D (hoewel waarschijnlijk bassethoorns in D).
- Anoniem - Concertante in G groot voor twee liefdesklarinet en ensemble
- Henri Joseph de Croes - Partita (1788) voor twee klarinetten in G, twee altviolen en violone (opgenomen op liefdesklarinetten door het Terra Nova Collective)
- Johann Simon Mayr - Qui sedes, voor sopraan, tenor en liefdesklarinet of bassethoorn
- Johann Simon Mayr - Gloria patri, voor sopraan, hoorn & klarinet dolce
- Henrik Strindberg - Muziek voor liefdesklarinet en strijkers (2018)
- James Gardner - Carica d'amore (2020)
- Richard Haynes - Shorelines (2020)
- Samuel Andreyev - A Line Alone (2020)
- Chris Dench - Spirits of Motion (2020)
- Walter Feldmann - ...sweet doom.... (2020)
- Matthias Renaud - Shadow Line (2020)
- Jonah Haven - huso huso (2020)
- Sean Quinn - Incubatie (2020)
- Martin Gaughan - Sonatine (Dead in Twilight) (2020/21)
Externe links[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|
