Gebruiker:Joostik/Huanca people
De Wanka (Peruaanse Quechua-spelling, Spaans: Huanca) zijn een Indiaans volk in wat nu de regio Junín van Peru is. Hun gebied was verdeeld in drie rijken, Hanan Wanka (Hanan Huanca, "Boven-Wanka", de huidige provincies Huancayo en Chupaca), Lulin Wanka (Hurin Huanca, "Beneden-Wanka", de huidige provincie Concepción) en Hatun Shawsha (Hatun Xauxa, "Groot-Jauja", de huidige provincie Jauja).
De Wanka bouwden versterkte steden in de hogere berggebieden, waarvan de gebouwen een ronde plattegrond en kleine ramen hadden.
Ze leidden hun oorsprong (paqarina) terug tot de bron (pukyu) van Wariwillka, zes kilometer ten zuiden van Huancayo. Net als andere Andesvolken erkenden ze de godheid Viracocha als de schepper van de wereld. Als plaatselijke godheid (Apu, berggeest) aanbaden ze Wallallu Qarwinchu (Huallallo Carhuincho), die in het Huarochirí-manuscript wordt beschreven als een menseneter en aan wie de Wanka na hun nederlaag bij Pariacaca alleen nog honden offerden. Daarom noemden ze hem ook spottend Allqu mikuq, "hondeneter".
De Wanka boden hardnekkig verzet tegen de expansie van de Inca's, maar werden rond 1460 door de Inca Pachacutec Yupanqui veroverd. Tijdens de conquista boden de Wanka steun aan de Spanjaarden.
De taal van de Wanka is het Wanka-Quechua (Quechua: Wanka Nunashimi, Spaans: Quechua Huanca), een variant van de centrale tak van de Quechua-taalfamilie, die al de taal van de Wanka's was voordat door de Inca's in Cuzco Quechua werd gesproken. Tijdens de tweede helft van de 20e eeuw werd het Wanka-Quechua vervangen door Spaans als resultaat van het staatsbeleid van verspaansing (castellanización), bijvoorbeeld door een verbod op het spreken van de taal op scholen, vooral in de Mantaro- vallei, en blijft het alleen nog een omgangstaal in bergachtige gebieden.
| Bronnen, noten en/of referenties |