IJsselmonde (eiland)

IJsselmonde is een eiland (streek) in de Maasdelta, omsloten door de Nieuwe Maas in het noorden, de Oude Maas in het zuiden en de Noord in het oosten. Het eiland, dat zijn naam dankt aan het voormalige dorpje dat tegenover de monding van de Hollandse IJssel ligt, wordt vrijwel geheel in beslag genomen door woon- en industriegebied. Talrijke tunnels en bruggen verbinden het eiland met de rest van Nederland.

Het noorden van IJsselmonde wordt in beslag genomen door een groot deel van de Rotterdamse havens (Waalhaven, Eemhaven e.a.) en door de woongebieden van Rotterdam-Zuid oostelijk daarvan (Charlois, Lombardijen e.a.). Uiterst westelijk ligt het stadsdeel Hoogvliet. Te midden van olieraffinaderijen ligt Pernis met een nog herkenbare dorpskern.

De plaatsen langs de Nieuwe Maas en de Noord zijn tot ontwikkeling gekomen door de scheepsbouw: Zwijndrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Slikkerveer en Bolnes (de laatste beide plaatsen zijn inmiddels in Ridderkerk opgegaan).

Midden op het eiland liggen behalve Ridderkerk nog Barendrecht, Rhoon en Poortugaal, waarvan vooral Barendrecht een snel groeiende forenzenplaats is. Het ligt op het kruispunt van (nieuwe) spoorlijnen: de Betuweroute kruist hier de HSL-Zuid-in-aanleg en de bestaande spoorlijn van Rotterdam naar het zuiden, waarlangs zich het grote rangeerterrein Kijfhoek bevindt. De streek rond Barendrecht is verder een belangrijk tuinbouwgebied.

Kleinere plaatsen op het eiland zijn nog Smitshoek en Carnisse. Veel andere kleine plaatsjes Charlois, Katendrecht en Oud-IJsselmonde zijn opgegaan in Rotterdam.

De zuidoosthoek van het eiland hoort strikt genomen niet bij IJsselmonde: dit is de Zwijndrechtse Waard. Hierin liggen Zwijndrecht, Hendrik-Ido-Ambacht en Heerjansdam. Het Waaltje vormt de scheiding met het eigenlijke IJsselmonde. Zuidelijk in de waard stroomt de Devel.

Gemeentelijk behoren IJsselmonde en de Zwijndrechtse Waard tot Rotterdam, Albrandswaard, Barendrecht, Ridderkerk, Zwijndrecht en Hendrik-Ido-Ambacht.