Kunsthistorisch Instituut (Utrecht)

Kunsthistorisch Instituut
	Drift 15, vestiging van de Opleiding Kunstgeschiedenis in Utrecht
Geschiedenis
Opgericht	1907
Structuur
Eigenaar	Universiteit Utrecht
Plaats	Utrecht
Media
Website	Website Collectie ; Website Opleiding
Portaal	Kunst & Cultuur

Het Kunsthistorisch Instituut was een opleiding kunstgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Het werd opgericht in 1907. De opleiding kunstgeschiedenis te Utrecht is later institutioneel samengevoegd met geschiedenis tot het Departement Geschiedenis en Kunstgeschiedenis.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

De opleiding in Utrecht was de eerste in zijn soort in Nederland, nadat in 1876 de Wet op het Hoger Onderwijs had bepaald dat kunstgeschiedenis een academische studie moest worden.^[bron?] In 1904 werd Johanna Goekoop-de Jongh privaatdocent en in 1907 werd Willem Vogelsang de eerste hoogleraar. Dit kon gebeuren dankzij de inspanningen van politicus en monumentenzorger Victor de Stuers.

Aanvankelijk volgde het instituut de Duitstalige traditie, met name de opvattingen van de Zwitserse kunsthistoricus Heinrich Wölfflin. Er was veel aandacht voor de kunst van het vroege christendom en de Middeleeuwen en zelfs voor het oude Egypte (tot 1983 vormden kunstgeschiedenis en archeologie een enkele studierichting). Eerst kon kunstgeschiedenis alleen als bijvak, vanaf 1921 ook als hoofdvak (met doctoraalexamen) worden gevolgd. Het instituut bouwde een omvangrijke studiecollectie op en leende schilderijen direct van het Rijksmuseum.^[1] Ook stond een collectie van kunstenaarsmaterialen (zoals bijzondere pigmenten) ter beschikking van de studenten.^[2]

In de Tweede Wereldoorlog heeft het Instituut ernstig geleden: het gebouw werd geplunderd waarbij vooral de bibliotheek slachtoffer werd. De oriëntatie werd na 1945 meer Amerikaans en de aandacht verschoof naar de vroegmoderne periode. Vanaf de jaren 1960 kreeg de 'Utrechtse school' van de kunstgeschiedenis grote bekendheid door de succesvolle toepassing van de iconografische methode. Het Departement Geschiedenis en Kunstgeschiedenis van de Universiteit Utrecht is beheerder van het Nederlands Interuniversitair Kunsthistorisch Instituut in Florence.

In 1983 werd de studievereniging Stichting Art opgericht die tweemaal per jaar het wetenschappelijke tijdschrift Article uitgeeft.^[3]

Hoogleraren en docenten[bewerken | brontekst bewerken]

Bekende hoogleraren en docenten die aan het instituut, resp. de opleiding kunstgeschiedenis verbonden zijn geweest zijn onder meer:

Bekende eredoctores zijn Erwin Panofsky en Max Jakob Friedländer

Bekende alumni/studenten[bewerken | brontekst bewerken]

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

Peter Hecht, Annemieke Hoogenboom, Chris Stolwijk, Kunstgeschiedenis in Nederland: Negen opstellen, Amsterdam: Prometheus, 1998.
Annemieke Hoogenboom en Inemie Gerards, red., De Swillenscollectie. De kunsttechnische verzameling van het Kunsthistorisch Instituut te Utrecht, Vianen: Optima, 2002
Annemieke Hoogenboom, “Studie of decoratie? : Schilderijen van oude meesters in het Kunsthistorisch Instituut te Utrecht, 1923-1974“, in: Article 19 (2017), nr. 10, pp. 4-10.
Emil Reznicek, KHI ADDIO - Utrechtse kunstgeschiedenis, herinneringen aan haar prominenten. Aartselaar: Stichting Vrienden van het Kunsthistorisch Instituut, 1986.

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Collectie Kunsthistorisch Instituut, Universiteitsbibliotheek Utrecht
Opleiding Kunstgeschiedenis, Universiteit Utrecht
VIAF ID: 173571848 [1]

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Jost, I. (1980). Drie stenen voor een bibliotheek. Klassieke kunst en de Utrechtse universiteit. ’s - Gravenhage, Martinus Nijhoff; Annemieke Hoogenboom, “Studie of decoratie? : Schilderijen van oude meesters in het Kunsthistorisch Instituut te Utrecht, 1923-1974“, in: Article 19 (2017), nr. 10, pp. 4-10.
↑ Annemieke Hoogenboom en Inemie Gerards, red., De Swillenscollectie. De kunsttechnische verzameling van het Kunsthistorisch Instituut te Utrecht, Vianen: Optima, 2002
↑ Tijdschrift Article | Tijdschrift Article is een wetenschappelijk tijdschrift over beeldende kunst en architectuur. Gearchiveerd op 13 oktober 2022. Geraadpleegd op 13 oktober 2022.
↑ Josua Bruyn in de Duitstalige Wikipedia
↑ Egbert Haverkamp-Begemann in de Engelstalige Wikipedia
↑ Ileen Montijn, "Jonge, Caroline Henriette de", in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Jonge [05/01/2018]. Gearchiveerd op 13 januari 2023.
↑ Meta Knol. Framer Framed. Geraadpleegd op 13 december 2023.
↑ Levensbericht van de Maatschappij de Nederlandse Letterkunde van Pieter Singelenberg. Gearchiveerd op 6 juni 2023.
↑ Jan Nicolas van Wessem in de Dictionary of Art Historians.

[1] Jost, I. (1980). Drie stenen voor een bibliotheek. Klassieke kunst en de Utrechtse universiteit. ’s - Gravenhage, Martinus Nijhoff; Annemieke Hoogenboom, “Studie of decoratie? : Schilderijen van oude meesters in het Kunsthistorisch Instituut te Utrecht, 1923-1974“, in: Article 19 (2017), nr. 10, pp. 4-10.

[2] Annemieke Hoogenboom en Inemie Gerards, red., De Swillenscollectie. De kunsttechnische verzameling van het Kunsthistorisch Instituut te Utrecht, Vianen: Optima, 2002

[3] Tijdschrift Article | Tijdschrift Article is een wetenschappelijk tijdschrift over beeldende kunst en architectuur. Gearchiveerd op 13 oktober 2022. Geraadpleegd op 13 oktober 2022.

[4] Josua Bruyn in de Duitstalige Wikipedia

[5] Egbert Haverkamp-Begemann in de Engelstalige Wikipedia

[6] Ileen Montijn, "Jonge, Caroline Henriette de", in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Jonge [05/01/2018]. Gearchiveerd op 13 januari 2023.

[7] Meta Knol. Framer Framed. Geraadpleegd op 13 december 2023.

[8] Levensbericht van de Maatschappij de Nederlandse Letterkunde van Pieter Singelenberg. Gearchiveerd op 6 juni 2023.

[9] Jan Nicolas van Wessem in de Dictionary of Art Historians.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]