Meisje aan het virginaal

Meisje aan het virginaal
Kunstenaar	Catharina van Hemessen
Jaar	1548
Techniek	Olieverf op eikenhouten paneel
Afmetingen	30,5 × 24 cm
Verblijfplaats	Wallraf-Richartz-Museum
Locatie	Keulen
RKD-gegevens
Portaal    Kunst & Cultuur

Meisje aan het virginaal is een schilderij van Catharina van Hemessen in het Wallraf-Richartz-Museum in Keulen. Het werk is samen met het Zelfportret van Catharina van Hemessen in Kaapstad (met kopieën in Bazel en Sint-Petersburg) een van de oudst bewaard gebleven gesigneerde schilderijen van een vrouwelijke schilder uit de Nederlanden.

Voorstelling

Catharina van Hemessen. Zelfportret. 1548. Bazel, Kunstmuseum Basel.

Het stelt een jonge vrouw voor. Volgens het opschrift rechtsmidden is ze 22 (‘ÆTATIS SVÆ 22’). Ze draagt precies dezelfde kleding als Catharina van Hemessen op haar zelfportret: een zwarte jurk met rode mouwen en een kapje van kant. Maar in plaats van schilderen maakt deze vrouw muziek op een virginaal. Aan de binnenzijde van dit instrument staat in het Latijn de tekst ‘HABET ERGO MINVS [NON]’ (het is niet minder). Wie de vrouw is, is niet helemaal zeker. Volgens de kunsthistorici Rozsika Parker en Griselda Pollock is het mogelijk Catharinas zuster, Christina van Hemessen. In dat geval is het mogelijk bedoeld als pendant van het Zelfportret van Catharina van Hemessen.

Toeschrijving en datering

Het portret is rechtsboven gesigneerd en gedateerd ‘CATERINA DE HEMESSEN / PINGEBAT 1548’ (Caterina de Hemessen heeft [dit] geschilderd [in het jaar] 1548).

Herkomst

Het werd in 1916 nagelaten aan het Wallraf-Richartz-Museum door Emmy Schnitzler uit Berlijn.

Externe links

• RKDimages, kunstwerknummer 7600 (als Portret van een spinet spelende, tweeëntwintigjarige vrouw).
• BALat, objectnummer 40001187 (als Portret van een meisje aan een virginaal).
• Bildindex der Kunst und Architektur (als Mädchen am Virginal).

Literatuur

• Parker, Rozsika, Griselda Pollock (2013) Old mistresses. Women, art and ideology, London: Tauris, ISBN 978-1-78076-404-7, p. 85, afb. 47.

Tentoonstellingen

• Maria van Hongarije. Koningin tussen keizers en kunstenaars, Rijksmuseum Het Catharijneconvent, Utrecht, Noordbrabants Museum, Den Bosch, 11 september-28 november 1993, ISBN 90-6630-421-9, cat.nr. 155, p. 202.
• Sofonisba Anguissola e le sue sorelle, Centro culturale "Città di Cremona", Cremona, 17 september-11 december 1994, Kunsthistorisches Museum, Wenen, januari-maart 1995, Museum of Women in the Arts, Washington D.C., april-juni 1995, ISBN 8878135127.