Overleg:Cook Brummer
Onderwerp toevoegenLinks[brontekst bewerken]
De tweede en derde link leiden niet tot het resultaat dat de lezer zoekt ... Willem Kuiper (overleg) 18 mrt 2017 12:01 (CET)
Brummer zou de executie van 200 mensen na een razzia hebben weten te voorkomen door kaas en jenever uit de delen.[brontekst bewerken]
Dit slaat waarschijnlijk op gebeurtenissen op 6 februari 1945, de dag na de dodelijke aanslag op agent F.D. Willemse, die praktisch vóór de deur van het Zaandamse Gemeentehuis plaatsvond. Twee dagen eerder, op 3 februari 1945, was eveneens voor de deur van het Gemeentehuis de 17-jarige Fred Kater doodgeschoten, omdat hij als informant voor de Sicherheitsdienst werkzaam was / zou zijn. De bezetter had nog niet gereageerd op de eerste aanslag toen de tweede volgde. Willy Lages zelf kwam de volgende dag naar Zaandam in een kolonne van 20 vrachtwagens met Duitse soldaten. Hij liet de omgeving van het plaats delict afzetten en alle bewoners naar de Burcht brengen, een plein naast het Gemeentehuis aan de Zaan. In afwezigheid van de bewoners werden hun huizen doorzocht, en (soms / vaak ?) beroofd en gevandaliseerd. Het aantal mannen, vrouwen en kinderen dat op deze manier op de Burcht bijeen gedreven werd, zal gelegen hebben tussen de 300 en 500. Vanaf de loswal aan de Zaan werden zij onder schot gehouden door Duitse militairen. Het zal Lages' bedoeling geweest zijn om uit deze menigte 20 of 25 mannen te selecteren en die voor ieders ogen te fusilleren. Dat zou het Zaanse verzet een lesje leren. Maar zover kwam het niet. Terwijl er op Lages ingepraat werd om deze naar Nederlandse maatstaven draconische straf niet te voltrekken, werd hij weggeroepen naar Den Helder. Ondertussen was ook Cook Brummer gearriveerd met kaas en een aantal flessen jenever, die hij produceerde in zijn bedrijf, de essencefabriek Polak & Schwarz, om de verhitte gemoederen tot bedaren te brengen. Uiteindelijk werd buiten Lages om besloten het doodvonnis voor die 20 of 25 mannen om te zetten in de deportatie van 100 mannen voor de Arbeitseinsatz, waaronder 34 gevangenen. Toen Lages hiervan hoorde, liet hij alsnog op 9 februari 10 gevangenen, opgepakt in verband met werkzaamheden voor het illegale dagblad Trouw, uit het Amsterdamse Huis van Bewaring halen en naar Zaandam brengen, waar zij op de loswal bij de Prins Hendrikkade werden doodgeschoten.
Brummer heeft dus niet de executie van 200 mensen weten te voorkomen, maar hij heeft wel degelijk met zijn ingrijpen levens gered. Zoals hij dat al eerder en vaker gedaan had. Overigens heeft Brummer na de oorlog nooit de waardering gekregen die hij verdiende, vermoedelijk omdat hij ervoor uit kwam dat hij homoseksueel was.
Bronnen:
– Erik Schaap, Korte metten. De Zaanse liquidaties (1940-1945). Zaandam, zesde, aangevulde druk, maart 2015.
– Yad Vashem onderscheiding voor Cook Brummer
– De vergeten Nederlandse oorlogsheld – eerder uitgezonden in: Een vandaag (AVROTROS) op maandag 4 mei 2015 als: Cook Brummer: de vergeten Nederlandse Schindler
– 'Monumenten spreken' 20 Zaandam: Prins Hendrikkade
– 'Monumenten spreken' 25 Zaandam: Polak & Schwarz