Overleg:Werkwoord (Nederlands)

Zou het niet handig zijn om ergens een vervoegingstabel te plaatsen, eventueel met aanduiding van verouderde vormen (zoals de aanvoegende wijs en de imperatief meervoud), en het onderscheid tussen jij(je), gij(ge) en u?

Zou mijn opmerking over het vervoegen van werkwoorden en het verbuigen van naamwoorden hier a.u.b. mogen blijven staan?

Nog eenmaal: werkwoorden worden vervoegd, naamwoorden verbogen

Tja, zo werkt het in ieder geval niet: continu de wijziging doorvoeren als deze is teruggedraaid, zal alleen maar leiden tot het opnieuw terugdraaien. Blijkbaar is er dus weerstand tegen uw wijzigingen. Ik stel voor dat u contact opneemt met Chip en CE om hun bezwaren aan te horen, en daaraan tegemoet te komen. Misschien dat daarna een versie zou kunnen blijven bestaan. Overigens geef ik u groot gelijk in uw opmerking; voor de anderen: check de on-line Van Dale: vervoegen en verbuigen. Errabee 18 okt 2005 20:59 (CEST)

Zo te zien heb ik aanpassingen van Gebruiker:62.235.48.139 ten onrechte aangemerkt als vandalisme. Ik zag enkele edits die mij erg onwaarschijnlijk leken en zag dat er al eerder edits waren teruggedraaid. Zonder verder onderzoek heb ik toen de versie teruggezet en nieuwe edits van 62.235.48.139 teruggedraaid. Excuus voor het feit dat ik te snel conclusies trok en daardoor foute conclusies. Chris(CE) 18 okt 2005 21:42 (CEST)

Ik heb echter wel de vervoegingstabellen verwijderd, omdat die in deze vorm het artikel moeilijk leesbaar maakten. Het zou aanbeveling verdienen om deze tabellen als aparte artikelen op te nemen, en vanaf deze pagina daarnaar te verwijzen. Errabee 18 okt 2005 22:54 (CEST)

Merci voor het verwijderen van het "verbuigen"

'k Zal die vervoegingstabellen op een aparte pagina plaatsen

Doelgroep en invulling

Volgens mij moeten we, om het systematisch te houden, onderscheid gaan maken tussen de werkwoordsvormen en de tijden. Onder werkwoordsvormen versta ik: infinitief, imperatief, voltooid en onvoltooid deelwoord etc. Echter, ik weet de naam niet van de vorm die gebruikt wordt voor het maken van de onvoltooid verleden tijd, is dat perfectum? En is er ook een zodanige naam voor de vorm voor tegenwoordige tijd? Of kunnen we dat gewoon stam noemen? Ik ben echter geen grammaticus en heb ook geen Nederlandse grammatica als naslagwerk. Mijn bronnen zijn het internet en gezond verstand, en dat is niet altijd voldoende voor de nodige reflectie. Wie kan me bijsturen/aanvullen? Thijs! 6 nov 2005 20:08 (CET)

(gekopieerd van Overleg_gebruiker:Thijs!)

mooi dat je hier mee aan de gang wilt gaan. Is het echter niet te moeilijk voor de meesten om meteen met 8 ww vormen op de proppen te komen? 't Kofschip is voor de meesten al te hoog gegrepen. Ik heb geen lesbevoegdheid maar didacties lijkt me dit nu niet ideaal. verder graag meer taal in de wiki. Aleichem 6 nov 2005 20:16 (CET)

Mijns inziens is Wikipedia een encyclopedie en geen lesboek of schrijfwijzer, de laatste twee zouden meer thuis zijn in WikiBooks. Ik heb tot nog toe geprobeerd dingen zo systematisch mogelijk in te vullen, en dat is inderdaad niet altijd even didactisch verantwoord (wellicht ben ik toch te veel een bèta om over taal te schrijven). Misschien kunnen we ons afvragen wat de doelgroep van dit artikel is. Dat zijn geen mensen die Nederlands willen leren, noch mensen die het onderscheid d/t willen leren. De eerste groep moet niet in een encyclopedie zoeken, en voor de tweede groep hebben we bijvoorbeeld D_en_T_in_de_Nederlandse_spelling. Ik denk dat de doelgroep voor dit (soort) artikel(en) havisten of vwo'ers zijn, wellicht academici, die nog even precies willen zien hoe het ook weer heette, of parallellen willen trekken met andere talen die zij kennen. Dezelfde doelgroep denk ik, die normaal een grammatica gebruikt. Thijs! 6 nov 2005 20:35 (CET)

Met je eerste zin ben ik het eens; maar : ik zou zeggen , begin met het eenvoudig op te zetten :

• helpen-hielp-geholpen (hele werkwoord-verleden tijd - voltooide tijd)
• zwakke werkwoorden - sterke werkwoorden
• tegenwoordige tijd - verleden tijd - toekomstige tijd

etc etc en alle mengvormen Aleichem 6 nov 2005 20:48 (CET)

Ik heb wat meer tekst bij deze pagina geproduceerd en hoop dat het wat samenhangend in elkaar zit. Laat het maar weten als je nog meer suggesties hebt. Het blijft lastig om de vormen en de tijden van elkaar te scheiden omdat ze zo aan elkaar hangen. Thijs! 6 nov 2005 21:38 (CET)

Het is onmogelijk "vormen" en "tijden" van elkaar te scheiden omdat dit onderscheid niet bestaat, iig niet op de manier waarop jij het presenteert. Iedere werkwoordsvorm is opgebouwd aan de hand van een aantal aspecten, grammaticale categorieën genoemd. Tijden zijn net zo goed grammaticale categorieën als alle andere aspecten die een rol spelen, maar niet elke categorie speelt een rol bij iedere vorm, ofwel het systeem is incompleet. Zo bestaat er in het Nederlands geen gebiedende wijs 3e persoon of infinitief verleden tijd. Niet omdat deze vormen imaginair zijn, maar simpelweg omdat het Nederlands ze niet gebruikt, in andere talen kunnen zulke vormen wel voorkomen, maar dat speelt in dit artikel natuurlijk geen rol. Jörgen 28 nov 2005 00:37 (CET)

Ja mooi zo. Alleen komt het voltooid deelwoord nog uit de lucht vallen. Aleichem 6 nov 2005 21:45 (CET)

Herschrijven

Ik ben van plan dit artikel te gaan herschrijven en onder andere van een korte inleiding te voorzien. Overlap met werkwoord zal hierbij waarschijnlijk onvermijdelijk zijn, maar dat is m.i. geen ramp. Ik zal de huidige structuur als uitgangspunt handhaven. Reden tot herschrijven is enerzijds het feit dat ik een aantal fouten heb geconstateerd, anderzijds een wat wankele systematiek. Uiteraard zal ik er alles aan doen het artikel leesbaar en duidelijk te houden voor een zo breed mogelijke groep lezers. Jörgen 28 nov 2005 00:37 (CET)

De "operatie" is afgerond. Eigenlijk is er niet heel veel inhoudelijk veranderd, maar ik zou zeggen: kijk zelf. Eventuele schoonheidsfouten graag verbeteren, in zo'n groot artikel zie je het op een gegeven moment niet meer... Als men het helemaal niets vindt zo, kan het natuurlijk teruggedraaid worden, sans rancune. Onbegrip, ergernis, vragen, commentaar en andere zaken kan men kwijt op mijn overlegpagina. Jörgen 28 nov 2005 02:56 (CET)

Goed werk! Dit bedoelde ik inderdaad met mijn verzoek: lees mee en verbeter! Ik zal er vanavond nog s beter naar kijken, en eventuele schoonheidsfoutjes aanpassen. Duidelijk blijkt in ieder geval dat jij beter thuis bent in grammatica dan ik. Ik heb het een beetje op z'n Jan-Boerenfluitjes gedaan uit mijn drang naar systematiek, en het is goed dat iemand met meer verstand van zaken enaar kijkt.Thijs! 28 nov 2005 10:42 (CET)

ANS

De ANS spreekt over regelmatige en onregelmatige ww.Madyno 28 mei 2008 23:12 (CEST)

Sexy

Nogmaals heb ik (Jejking) een toevoeging gedaan over het SeXy FoKSCHaaP. Deze wordt tegenwoordig ook gebruikt bij uitleg op scholen en heeft dezelfde functie als het oude FoKSCHaap en 'T KoFSCHiP. http://nl.wikipedia.org/wiki/%27t_Kofschip#Werkwoordsstammen_met_coda_.2Fx.2F Hier staat namelijk precies hetzelfde aangegeven. Mijn kanttekening valt dus niet onder 'geklieder', zoals iemand mij hiervoor een onterechte waarschuwing heeft gegeven.
Bovenstaande niet-ondertekende bijdrage is hier op 22 jun 2009 om 14:37 geplaatst door Jejking.

Stam?

Ik citeer: "Om de stam van een werkwoord te vinden, wordt allereerst de uitgang -en (of alleen -n, als het werkwoord niet op -en eindigt) van de stam afgehaald." Dus: om de stam te vinden moet je -en van de stam afhalen? Ik neem aan dat die tweede 'stam' eigenlijk 'infinitief' moet zijn...

De gij-vorm

In de zuidelijke (Brabants gekleurde) spreektaal wordt echter nog op grote schaal gebruikgemaakt van de gij-vorm[bron?].

Bron? Da kunt ge zèllef ervare, as ge nu alleen mar ès in Brabant wilt kome kijke. Vlaams-Brabant, natuurlijk: Waals-Brabant heeft geen belang over hoe men Nederlands spreekt. Tonymec (overleg) 11 jul 2011 14:29 (CEST)

Werkwoordstijden

Het valt mij op dat in dit artikel de traditionele 8 werkwoordstijden genoemd staan, terwijl volgens mij het Nederlands er volgens moderne opvattingen maar vier heeft. Of eigenlijk: twee tijden en per tijd twee aspecten (voltooid/onvoltooid). Daarnaast kunnen er vele modale hulpwerkwoorden toegevoegd worden om nuances uit te drukken. 'Zullen' is zo'n modaal hulpwerkwoord, dat doorgaans iets van (on)zekerheid uitdrukt ("Het zal wel zo zijn") en soms ook iets van toekomst. Het begrip toekomst wordt vaak uitgedrukt door de tegenwoordige tijd ("Ik doe het morgen" of "Over 100 jaar ben ik dood") of door het hulpwerkwoord gaan ("Ik ga het nog doen"). In het verleden heeft men bedacht dat alle vier de tijden (ott, vtt, ovt en vvt) nog een 'toekomende' variant hebben met het werkwoord 'zullen', maar zullen is dus geen werkwoord van tijd. Men heeft dit bedacht om het Nederlands meer op het Latijn te laten lijken, dat immers veel werkwoordstijden kent.

Ik voeg deze informatie niet aan het artikel zelf toe, omdat ik hoop dat een taalkundige dit leest die weet of de taalkundigen er inderdaad zo over denken als ik hier beschrijf, en die het hopelijk wat meer wetenschappelijk verantwoord en met bronnen kunnen opschrijven. Het valt me wel op dat het Engelse artikel voor 'tense' beschrijft dat men traditioneel het modale hulpwerkwoord 'will' als een toekomende tijd beschouwde.

83.87.139.235 5 jan 2012 01:23 (CET)

Ergatief t/o passief

Het verschil tussen ergatief en passief is mij moeilijk te begrijpen. Misschien een resultatieve betekenis (Het vet is (nu) gesmolten = het gaat over gesmolten vet) t/o een tijdsbetekenis (het vet is gesmolten geworden = iemand heeft het vet (in 'n zeker verleden) gesmolten)? Tonymec (overleg) 8 jan 2012 23:42 (CET)

Gebiedende wijs

Ik meen dat behalve de vormen kom(t), ook de vormen "Niet roken" en 'Laat mij dat doen" gebiedende wijs zijn. Madyno (overleg) 16 sep 2013 21:02 (CEST)

Zijn roken en doen geen infinitief (onbepaalde wijs) en is laat geen imperatief (gebiedende wijs)? En is roken een volzin, dus met persoonsvorm en onderwerp? Ik mis het het e.e.a., dat het antwoord op je vraag is denk ik.  —  „Jaspər Kloekmoed”  ^[ ! ? ]  17 sep 2013 22:29 (CEST)

Ik begrijp je antwoord weer niet. Laat mij het zo zeggen: de zin "Jan, niet doen" is denk ik ook een imperatief, evenals de zin "Laat mij dat doen". Beide zinnen zijn anders van vorm dan: "Kom!" en "Komt". En in de tekst worden alleen de beide laatste als mogelijkheid voor een imperatief genoemd. Madyno (overleg) 18 sep 2013 11:46 (CEST)

Sorry, ik leg het te ingewikkeld uit, en dat is niet eerlijk. Het antwoord wil ik eerst een opsplitsen, en dan lijkt het me eenvoudiger dan eerst.

• Je kunt gebieden en je kunt iets zeggen in de gebiedende wijs. Die gebiedende wijs is een vorm van het werkwoord, je kunt wijs in dezen bijna vergelijken met manier of mogelijkheid. Zoals ik ook verschillende manieren, wijzen, van Amsterdam naar Rotterdam kan. Ik reis van A naar B, maar autorijden en fietsen zijn toch niet hetzelfde, ook al kan ik ermee van A naar B reizen.

• De gebiedende wijs gebruik ik vaak voor het uitvaardigen van een gebod. Houd op! Anders kun je nú vertrekken! Maar mee vrijblijvend en vaak zelfs een beleefdheidsgebaar zijn zinnen als: Neem plaats, ga zitten of in België: Zet u. Het werkwoord is hetzelfde als de ik-vorm, behalve als er gebruik gemaakt wordt van een persoonlijk voornaamwoord in het onderwerp: Gaan jullie maar zitten. Niet te verwarren met een Wederkerend voornaamwoord zoals je of zich.

• Gebieden kan ook zonder de gebiedende wijs.

1. Ontsteek uw lichten staat er voor de Maastunnel, maar
2. U dient nu uw lichten te ontsteken had ook gekund

• Beide zijn een gebod. De laatste zin is alleen géén gebiedende wijs. Anders gezegd: de grammaticale vorm van het werkwoord is in zin 1 gebiedende wijs en in zin 2 aantonende wijs. Ook al wordt er een gebod uitgevaardigd, aangegeven, et cetera.

• Vergelijk het met de tijden. Ik spreken over het verleden en over de verleden tijd, maar tegelijk daarvoor tijdens het praten of schrijven de tegenwoordige tijd als grammaticale werkwoordstijd gebruiken. Voorbeeld:

• Ik keek gisteren naar Ajax tegen FC Domborg, gaat die keeper van Ajax toch twee keer op zijn plaat! Zal je net zien dat hun spitsen kwaad worden en nog voor het einde stond al vast dat ze afgestraft werden met een degradatie naar de Hoofdklasse.

• Dus in de

1. onvoltooid verleden tijd
2. onvoltooid tegenwoordige tijd
3. onvoltooid tegenwoordige toekomende tijd

• En toch is het allemaal verleden tijd en alle zaken zijn voltooid. Maar benoemingen als verleden tijd en ook zoals gebiedende wijs zijn slechts namen voor de vormen. Anders zou alles in de (voltooid) verleden tijd staan, en dan kun je de vormen niet onderscheiden. Los daarvan moet de lezer/toehoorder zelf interpreteren hoe iets bedoeld is. Een vraag, zoals een retorische vraag, kan ook een gebod zijn. Bijvoorbeeld een coach die zegt: Gaan we nog iets doen vandaag, voetbal bijvoorbeeld? bijvoorbeeld in de pauze van de wedstrijd hierboven genoemd. Grammaticaal is dat een vraag in de aantonende wijs, maar het lijkt bedoeld als een gebod om beter te gaan voetballen.  —  „Jaspər Kloekmoed”  ^[ ! ? ]  18 sep 2013 14:05 (CEST)

Dank je voor je uitvoerige expose. Dat weet ik allemaal wel - trouwens, de presens historicum wordt tegenwoordig te pas, maar vooral te onpas, gebruikt. Het ging mij erom of "Hier komen!" een imperatief is, of een infinitief met de functie van imperatief. Zo ook "Laat mij dat doen!", dat van een andere vorm is dan "Kom hier!" De "gewone" imperatief met 'laten', zou zijn: "Laat dat", of ook "Laat dat doen!" Madyno (overleg) 18 sep 2013 15:33 (CEST)

Over constructies als "Niet roken" staat In de ANS hier het volgende: "De infinitief kan gebruikt worden in de functie van een imperatief". Dus precies zoals je hierboven zelf al schreef. Marrakech (overleg) 18 sep 2013 21:13 (CEST)

Sterke werkwoorden

Ik vind dat de uitvoerige opsomming bij sterke werkwoorden beter op z'n plaats is in het betrokken hoofdartikel. Madyno (overleg) 27 mei 2016 14:55 (CEST)

Tuigen

Ik denk niet dat tuigen (tuigde-getuigd) in de klasse 2b hoort. De verleden tijd 'toog' komt van 'tijgen'. Madyno (overleg) 5 jul 2016 20:13 (CEST)

Samengesteld

Volgens mij zijn zowel 'vóórkomen' als 'voorkómen' samengesteld. De klemtoon valt dus niet noodzakelijk op het voorzetsel 'voor', zoals het lemma beweert. Madyno (overleg) 25 nov 2016 11:19 (CET)

Externe links aangepast

Hallo medebewerkers,

Ik heb zojuist 2 externe link(s) gewijzigd op Werkwoord (Nederlands). Neem even een moment om mijn bewerking te beoordelen. Als u nog vragen heeft of u de bot bepaalde links of pagina's wilt laten negeren, raadpleeg dan deze eenvoudige FaQ voor meer informatie. Ik heb de volgende wijzigingen aangebracht:

• Archief https://web.archive.org/web/20120707022903/http://www.let.ru.nl/ans/e-ans/02/03/02/05/body.html toegevoegd aan http://www.let.ru.nl/ans/e-ans/02/03/02/05/body.html
• Archief https://web.archive.org/web/20080626110610/http://lands.let.kun.nl/TSpublic/dreumel/ma_thesis_chapter1_ergattrace.nl.html toegevoegd aan http://lands.let.kun.nl/TSpublic/dreumel/ma_thesis_chapter1_ergattrace.nl.html

Zie de FAQ voor problemen met de bot of met het oplossen van URLs.

Groet.—InternetArchiveBot (Fouten melden) 5 okt 2017 07:53 (CEST)

Lijkt me sterk

Ik begrijp niet wat er (half) sterk is aan het werkwoord 'helen'. Volgens mij is het voltooi deelwoord gewoon 'geheeld'. Ook staat het nog steeds open of 'tuigen' wel sterk is en/of was. Madyno (overleg) 4 feb 2019 17:04 (CET)

Onderschatting kracht werkwoord vervoegen

De Nederlandse taal is voor mensen die het leren soms zeer moeilijk. Als voorbeeld wil ik aandragen ook het verschil aangevende hoe moeilijk het is voor zelfs mensen die de gesproken Nederlandse taal spreken en of begrijpen. Een enkele letter in de Nederlandse taal kan bijvoorbeeld een groot verschil betekenen, mits op voorwaarde dat het geschreven is. Alhoewel in uitspraak hetzelfde is het louter op schrift in een rechtbank in dien mate de Nederlandse taal wijzende op onvolkomenheid.

• Verdachte moord vrijuit

Hier is het duidelijk dat de verdachte is vrijgesproken indien het schriftelijk is.

• Verdachte moordt vrijuit

Hier is het duidelijk dat door louter een enkele letter 't' de verdachte aan het moorden is, dit is niet hoorbaar in mondeling taalgebruik, ook niet in uitspraken door een rechtbank bijvoorbeeld.

De vraag is hoe complex de Nederlandse taal eigenlijk is, immers in het eerste mits schriftelijk op voorwaarde van schriftelijk in een rechtszaak bijvoorbeeld is de verdachte vrijuit, echter in de tweede situatie mag de verdachte duidelijk niet vrijuit gaan.

Samenvatting, in de Nederlandse taal is slechts een enkele letter de betekenis tussen leven en dood, tussen vaardigheid en gewetenloosheid. Doch gesproken taal laat dit niet toe te articuleren. 62.45.170.78 29 mei 2020 17:48 (CEST)

Grappig voorbeeld inderdaad. Het ene is een zelfstandig naamwoord, het andere de derde persoon enkelvoud van een werkwoord. Maar, in vergelijking met het engels is het nederlands wel consequenter. In 'The beer drinking bear was very near.' wordt de ea in 'bear' anders uitgesproken dan in 'near', en zo zit het engels vol met inconsequenties. Soms is het in het engels ook niet te lezen of te horen of het gaat om tegenwoordige of verleden tijd, bijvoorbeeld in 'I let it go.' Bob.v.R (overleg) 30 mei 2020 05:47 (CEST)

Leuk voorbeeld, maar niet helemaal juist. In de eerste plaats gaat het hier om telegramstijl, maar belangrijker is dat ook bij uitspraak er verschil is: Verdachte moord (korte pauze) vrijuit. Verdachte (korte pauze) moordt vrijuit.Madyno (overleg) 30 mei 2020 08:14 (CEST)