Sluier van onwetendheid

De oorspronkelijke positie (OP), vaak sluier van onwetendheid genoemd, is een gedachte-experiment, ontwikkeld door de Amerikaanse filosoof John Rawls, met als doel de principes te ontdekken die een maatschappij van vrije, gelijke en morele mensen zouden moeten leiden.^[1]^[2] Rawls claimt dat mensen in de oorspronkelijke positie zijn principes van rechtvaardigheid zouden kiezen.^[3]

In de oorspronkelijke positie krijg je de vraag te overwegen welke uitgangsprincipes je als basisbouwstenen voor de structuur van de maatschappij zou uitkiezen, maar je moet deze uitkiezen alsof je op voorhand niet zou weten welke rol je in die maatschappij zou toebedeeld worden. Deze keuze wordt gemaakt van achter een "sluier van onwetendheid", waardoor je je etniciteit, sociale status, geslacht, en vooral je eigen idee over wat een goed leven leiden betekent niet kan kennen. Idealiter zou dit deelnemers ertoe brengen onpartijdig en rationeel uitgangsprincipes uit te kiezen.^[4]

In de theorie van Rawls speelt de originele positie dezelfde rol als de "natuurtoestand" in de sociaal contract-traditie van Thomas Hobbes, Jean-Jacques Rousseau en John Locke. De originele positie krijgt een prominente plaats in Rawls' boek A Theory of Justice uit 1971. Het heeft invloed gehad op een breed veld aan denkers uit verscheidene filosofische richtingen.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Het concept van de sluier van onwetendheid is onder andere namen al eeuwen in gebruik door filosofen zoals John Stuart Mill en Immanuel Kant, die in hun werk het sociaal contract bediscussiëren, Adam Smith met zijn "onpartijdige waarnemer", of de theorie van de ideale waarnemer. John Harsanyi hielp het economisch concept formaliseren,^[5]^[6] en argumenteerde dat het eerder een pleidooi was voor utilitarisme dan voor een sociaal contract, aangezien rationele actoren te verwachten resultaten in beschouwing nemen, eerder dan best of worst case-resultaten.^[3] Harsanyi stelde dat een persoon in de oorspronkelijke positie zijn verwachte nut zou maximaliseren, eerder dan te kiezen voor minimax. Het gebruik van de term door John Rawls werd ontwikkeld in zijn boek A Theory of Justice.^[7]^[8]

Modern werk neigt naar een focus op de verschillende besluitvormingstheorieën die de keuze van een beslissingsmaker "achter de sluier" zouden kunnen omschrijven.^[9]^[10] Daarenboven heeft Michael Moehler aangetoond dat uit moreel perspectief een besluitvormingstheorie niet noodzakelijk centraal hoeft te staan in discussies rond de sluier van onwetendheid, maar wel de precieze morele idealen die verondersteld worden de sluier vorm te geven. Vanuit moreel standpunt is er niet één sluier van onwetendheid, maar talrijke verschillende versies.^[11]

Bronnen, noten en/of referenties

Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Original position op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

↑ John Rawls, A Theory of Justice, Cambridge, Massachusetts: Belknap Press, 1971. ISBN 0-674-00078-1
↑ John Rawls, Justice as Fairness: A Restatement, Cambridge, Massachusetts: Belknap Press, 2001. ISBN 978-0-674-00511-2
↑ ^a ^b Original Position. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University (2016). Geraadpleegd op 01-05-2021.
↑ (en) Veil of Ignorance. Ethics Unwrapped. Geraadpleegd op 01-05-2021.
↑ Harsanyi, J. C. (1953). Cardinal Utility in Welfare Economics and in the Theory of Risk-taking. J. Polit. Economy 61 (5): 434–435. DOI: 10.1086/257416.
↑ Harsanyi, J. C. (1955). Cardinal Welfare, Individualistic Ethics, and Interpersonal Comparisons of Utility. J. Polit. Economy 63 (4): 309–21. DOI: 10.1086/257678.
↑ Rawls, John (1971), A Theory of Justice. Belknap Press, Cambridge, Massachusetts. ISBN 0-674-00078-1.
↑ Rawls, John (2001), Justice as Fairness: A Restatement. Belknap Press, Cambridge, Massachusetts. ISBN 978-0-674-00511-2
↑ Mongin, Ph. (2001). The Impartial Observer Theorem of Social Ethics. Economics and Philosophy 17 (2): 147–179. DOI: 10.1017/S0266267101000219.
↑ Gajdos, Th., Kandil, F. (2008). The Ignorant Observer. Social Choice and Welfare 31 (2): 193–232. DOI: 10.1007/s00355-007-0274-8.
↑ Moehler, Michael (2018), Minimal Morality: A Multilevel Social Contract Theory. Oxford University Press.

[1] John Rawls, A Theory of Justice, Cambridge, Massachusetts: Belknap Press, 1971. ISBN 0-674-00078-1

[2] John Rawls, Justice as Fairness: A Restatement, Cambridge, Massachusetts: Belknap Press, 2001. ISBN 978-0-674-00511-2

[SEP-3] Original Position. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University (2016). Geraadpleegd op 01-05-2021.

[4] (en) Veil of Ignorance. Ethics Unwrapped. Geraadpleegd op 01-05-2021.

[Cardinal-5] Harsanyi, J. C. (1953). Cardinal Utility in Welfare Economics and in the Theory of Risk-taking. J. Polit. Economy 61 (5): 434–435. DOI: 10.1086/257416.

[6] Harsanyi, J. C. (1955). Cardinal Welfare, Individualistic Ethics, and Interpersonal Comparisons of Utility. J. Polit. Economy 63 (4): 309–21. DOI: 10.1086/257678.

[7] Rawls, John (1971), A Theory of Justice. Belknap Press, Cambridge, Massachusetts. ISBN 0-674-00078-1.

[8] Rawls, John (2001), Justice as Fairness: A Restatement. Belknap Press, Cambridge, Massachusetts. ISBN 978-0-674-00511-2

[9] Mongin, Ph. (2001). The Impartial Observer Theorem of Social Ethics. Economics and Philosophy 17 (2): 147–179. DOI: 10.1017/S0266267101000219.

[10] Gajdos, Th., Kandil, F. (2008). The Ignorant Observer. Social Choice and Welfare 31 (2): 193–232. DOI: 10.1007/s00355-007-0274-8.

[11] Moehler, Michael (2018), Minimal Morality: A Multilevel Social Contract Theory. Oxford University Press.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]