Schaal van Richter

De schaal van Richter is een manier waarmee de kracht van een aardbeving wordt waargenomen. De schaal is opgesteld door de Amerikaanse seismoloog Charles Francis Richter in 1935. Het is een logaritmische schaal van de sterkte van de trillingen, zoals die gemeten worden op het seismogram.

De sterkte wordt berekend aan de hand van de maximale uitslag (amplitude) van de registratie van de horizontale component van de aardbeving. De sterkte wordt de magnitude genoemd, analoog aan het begrip uit de sterrenkunde om de helderheid van een ster aan te geven. Richter definieerde een aardbeving met magnitude 3 als een aardbeving die op een Wood-Anderson seismograaf een uitwijking van 1 mm opwekt op een epicentrale afstand van 100 km. De schaal is logaritmisch, wat betekent dat bij toename van 1 magnitude-eenheid de uitwijking op het seismogram tien keer zo groot is. Zo is een aardbeving die op 100 km afstand een uitwijking van 10 mm veroorzaakt een beving met magnitude 4. Op deze manier kon Richter verschillende aardbevingen met elkaar vergelijken. Er worden correcties toegepast om de invloed van de afstand tussen epicentrum en seismisch station in rekening te brengen. Met het toenemen van de afgelegde afstand verliezen de seismische golven door geometrische spreiding en absorptie een deel van hun trillingsamplitude.

Een aardbeving van magnitude 2 op normale diepte kan onder optimale omstandigheden nog net worden gevoeld. De zeer ondiepe bevingen in Noord-Nederland (tot maximaal 3 kilometer diep) kunnen al bij een magnitude van 1,2 worden gevoeld. In Zuid-Nederland komen bevingen voor op een diepte van 30 kilometer die pas worden gevoeld bij een magnitude groter dan 3.

Het cijfer op de schaal van Richter geeft een indicatie van de sterkte van de schok, de bijbehorende omschrijving geeft een indicatie van de gevolgen van de schok.

Schalen van Richter em Mercalli voor aardbevingen
sterkte volgens Richter	sterkte volgens Mercalli	uitwerking	energie		aantal bevingen per jaar
sterkte volgens Richter	sterkte volgens Mercalli	uitwerking	tonnen TNT	Joule	aantal bevingen per jaar
0 tot 1,9	I	alleen meetbaar door instrumenten	0,001–0,7	(4..4000) $\cdot$ 10⁶	8000 per dag
2 tot 2,9	II	nauwelijks voelbaar; vrijhangende slinger beweegt licht	1–22	(4..90) $\cdot$ 10⁹	300.000
3 tot 3,9	III	slechts weinig mensen nemen trillingen waar; vergelijkbaar met een voorbijrijdende vrachtwagen; tegen elkaar staande glazen rinkelen licht	30–700	(0,1..3) $\cdot$ 10¹²	49.000
4 bis 4,9	IV tot V	door de meeste mensen gevoeld; vrije slinger beweegt duidelijk; glazen en borden rammelen, raamluiken klapperen; geparkeerde auto's schommelen licht; geringe schade	(1–22) $\cdot$ 10³ (klein kernwapen)	(4..90) $\cdot$ 10¹²	6.200
5 tot 5,9	VI	door alle mensen met schrik waargenomen; veel mensen verlaten hun huizen; schoorstenen kunnen instorten; meubels bewegen; enkele scheuren in stucwerk; er is gevaar voor verwondingen	(30–700) $\cdot$ 10³ (middelgroot kernwapen)	(0,1..3) $\cdot$ 10¹⁵	800
6 tot 6,9	VII tot IX	wordt door alle betrokken mensen met grote schrik ervaren; ook in een rijdende auto voelbaar; gedeeltelijke paniek moelijk; afzonderlijke schokken treden op; mensen verlaten snel hun huizen; gebouwen kunnen aanzienlijke schade oplopen en zelfs instorten; bomen zwaaien heen en weer als bij sterke wind; vaak zijn er gewonden; er is levensgevaar; aan kusten kunnen vloedgolven optreden	(1–22) $\cdot$ 10⁶ (groot kernwapen)	(4..90) $\cdot$ 10¹⁵	120
7 tot 7,9	X tot XI	wijdverbreide paniek; mensen trachten in paniek naar buiten te komen; acuut levensgevaar in gebouwen; slechts weinig gebouwen blijven staan; er onstaan scheuren in de grond; er zijn doden en gewonden; gas-en waterleidingen breken; gedeeltelijk catastrofale gevolgen; aan kusten vernietigende vloedgolven mogelijk	(30–700) $\cdot$ 10⁶ (meteoriet 100–200 m)	(0,1..3) $\cdot$ 10¹⁸	18
8 tot 8,9	XII	verwoesting; alle gebouwen onbewoonbaar; acuut levensgevaar binnen en buiten gebouwen; aan kusten catastrofale, tot 40 meter hoge vloedgolven mogelijk	(1–22) $\cdot$ 10⁹ (meteoriet 250–700 m)	(4..90) $\cdot$ 10¹⁸	eens in de 5 jaar
9,0 en daarboven	-	grote ramp; verwoesting als hiervoor en daarbij: lokale aardschollen verschuiven; plaatselijk volledige vernietiging van alle leven; verder mogelijk: grote verschuivingen van de continentale platen, verschijnen, verschuiven of verdwijnen van delen van landen en eilanden, vorming van nieuwe subductiezones, verandering van de nutatie of de omwentelingssnelheid van de aarde	-	-	onbekend; vermoedelijk eens in de 10 tot 100 jaar

Andere schalen

In de loop van de jaren zijn er verschillende andere magnitudeschalen ontworpen die allemaal een aanpassing of uitbreiding zijn van de magnitudeschaal van Richter. Voor aardbevingen die zwaarder zijn dan 6,5 en aardbevingen die verder weg zijn dan 500 km is de schaal van Richter niet erg betrouwbaar meer. Boven magnitude 6,5 wordt de magnitude door de schaal van Richter vaak te laag berekend. Dit wordt verzadiging genoemd. Omdat de schaal van Richter als referentie een aardbeving op 100 km afstand gebruikt, wordt hij onnauwkeurig als de beving veel verder weg is.

Proefondervindelijk heeft men berekend dat iedere toename met één magnitude-eenheid overeenkomt met een 30-voudige verhoging van de vrijgekomen energie in de vorm van seismische trillingen optreedt. De hoeveelheid energie die vrijkomt bij een beving van magnitude 7 is dus 900 maal (30 x 30) zo groot als die welke vrijkomt bij een beving van magnitude 5. De energie die bijvoorbeeld vrijkomt wanneer een massa van 1 ton vanaf 100 meter hoogte op de grond valt is te vergelijken met de sterkte van een beving met magnitude 1.

Een andere schaal voor aardbevingen is de schaal van Mercalli.

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties

noicon

Door op de afspeelknop te klikken kunt u dit artikel beluisteren. Na het opnemen kan het artikel gewijzigd zijn, waardoor de tekst van de opname wellicht verouderd is. Zie verder info over deze opname of download de opname direct. (Meer info over gesproken Wikipedia)